جای خالی حمایت دولت از تولید
کشورهای محدودی نیز در جهان وجود دارند که مواد اولیه مورد نیاز ساخت درب بسته‌بندی را تولید می‌کنند. یکی از مواد مورد نیاز این صنعت، ورق قلع‌اندود شده است که سال گذشته درحالی که با شروع دوباره تحریم‌ها تامین آن با مشکل مواجه شده بود، توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز با ممنوعیت وارداتی مواجه شد. علاوه بر این ماده، ورق TFC دیگر ماده موردنیاز صنعت بسته‌بندی است که سال گذشته ممنوع‌الورود شد و ارز ۴۲۰۰ تومانی به آن تعلق نگرفت، این در حالی است که در عین ناباوری ارز دولتی به مواد دیگری تعلق گرفت که در کشور تولید می‌شود و به این مواد برخلاف قانون ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص داده شد. این موضوع مشکلاتی را در بازار فروش محصولات صنعت بسته‌بندی به‌وجود آورد. تولیدکننده‌ای که ارز ۴۲۰۰ تومانی را دریافت کرده بود، به راحتی توانست ماده مورد مصرف برخی از رقبای خود را در حجم بسیار زیاد وارد کند و از این طریق با گرفتن قدرت رقابت تولیدکنندگان دیگر، بازار را به شکل مستقیم و غیرمستقیم تحت‌تاثیر خود قرار دهد.
خوشبختانه در سال ۹۸ ثمره مخالفت بسیاری از تولیدکنندگان با نحوه تخصیص ارز و واردات به بار نشست و این چالش از پیش پای تولیدکنندگان برداشته شد. برای ایجاد رقابت سالم در بازار لازم است که یا ارز دولتی به همه تخصیص داده شود یا به هیچ‌یک از تولیدکنندگان ارز ۴۲۰۰ تعلق نگیرد. سال گذشته این تصمیم غیرکارشناسی باعث شد که برخی ارز ۴۲۰۰ بگیرند و برخی از این ارز بی‌بهره بمانند. تخصیص ارز توسط دولت باعث شد افرادی بتوانند با استفاده از ارز دولتی و نقدینگی بالا حجم بسیار زیادی ورق وارد کنند و همین موضوع قدرت رقابتی کارخانه‌هایی که نتوانستند این ارز را دریافت کنند، تحت‌تاثیر قرار داد و قدرت مانور شرکت‌های بزرگ باعث شد شرکت‌های کوچک‌تر خود به خود از رقابت حذف شوند. ۹۸ و ۹۷ سال‌های سختی به لحاظ تولید بودند، چون تنها افرادی که توانستند ارز دولتی بگیرند برنده بازار رقابتی شدند.
نوسانات ارزی یکی دیگر از عوامل موثر بر تولید در صنایع مختلف محسوب می‌شود. این نوسانات روی تولیدات ما تاثیر بسیار مهمی دارد. ثابت نبودن نرخ ارز فرآیندهای مختلف تولید را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و به همین علت لازم است که مسوولان برای این موضوع یک راه‌حل اساسی ارائه دهند. یکی از راهکارهای این معضل تک نرخی شدن ارز است که می‌تواند ثبات تولید را در پی داشته باشد. دولت باید برنامه‌ای برای ثبات نرخ ارز و تک‌نرخی کردن آن داشته باشد.
با وجود تمامی موانع موجود در مسیر تولید، تامین قطعه در شرایط تحریمی یکی از بغرنج‌ترین و پرهزینهترین این مراحل است که ۳۰ تا ۴۰ درصد از هزینه‌های تولید را به خود اختصاص می‌دهد. در یک سال اخیر توانستیم ۳۰ درصد از قطعات موردنیاز را که در گذشته از خارج خریداری می‌کردیم، بومی‌سازی کنیم. این در حالی است که این موفقیت بدون هیچ حمایتی از سوی دولت به‌دست آمده است. حال تصور کنید اگر این روند را ادامه دهیم و حمایت دولتی نیز پشت سر ما تولیدکنندگان قرار گیرد، این رقم چقدر افزایش می‌یابد؟ بی‌شک با کمک دولت می‌توان در ظرف چندین سال به بومی‌سازی ۱۰۰ درصدی قطعات موردنیاز صنعت رسید. برای اینکه بتوان قطعات و دستگاه‌ها را بومی‌سازی کرد، به زیرساخت‌هایی نیاز است که باید هرچه سریع‌تر در کشور فراهم شود.
یکی از این زیرساخت‌ها، ارتباط دانشگاه و صنعت است که متاسفانه فاصله آن در کشور ما چشمگیر است. لازم است که در بسیاری از مواقع دولت برای حمایت از تولیدکننده اقدام کند، اگر خود دولت نمی‌تواند اقدام حمایتی انجام دهد، لازم است که تسهیلات ارزان‌قیمت را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد، چراکه این کار نیاز به زیرساخت گسترده دارد و باید برای چنین سرمایه‌گذاری‌های عظیمی به تولیدکنندگان وام‌های بلاعوض داده شود، چراکه این کار یک اقدام محدود نیست و فواید آن برای سالیان دراز درکشورماندگار می‌شود، بنابراین بومی‌سازی مواد موردنیاز و توجه به پتانسیل‌های موجود در صنایع غذایی، باید در دستور کار قرار گیرد. به‌طور مثال کشاورزی برای ایران یک مزیت نسبی محسوب می‌شود و باید چرخش زنجیره تولید را بیش از هر زمان دیگری در کشور سرعت دهیم. با وجود این مسائل اما عواملی باعث کند شدن سرعت تولید در کشور ما می‌شود که بوروکراسی اداری، یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش سرعت تولید است. برای رفع این موضوع لازم است که زنجیره تولید چندین‌برابر افزایش یابد.
در حال‌حاضر صنعت نوپای بسته‌بندی به حمایت همه‌جانبه دولت نیازمند است بنابراین باید به مزیت‌های نسبی کشور توجه کرد و زمینه‌های فعالیت را افزایش داد. به صنعت بسته‌بندی در کشورهای دیگر نگاه ویژه‌ای می‌شود و این صنعت که در ایران با چالش‌های بی‌شماری همراه است، لازم است که با تک نرخی شدن نرخ ارز رقابت سالم و سازنده بین تولیدکنندگان ایجاد شود، چراکه این موضوع باعث می‌شود قیمت تمام‌شده محصولات یکسان باشد. برای اینکه بتوان نتیجه دلخواهی از صنعت در کشور گرفت باید برای تولید و اجزای صنایع مختلف برنامه مشخصی داشت. در صنعت بسته‌بندی نیز لازم است برنامههای حساب‌شده‌ای برای تک‌تک مراحل تولید از جمله قطعهسازی، ماشین‌سازی، تامین مواد اولیه و غیره داشته باشیم. در کشور ما سالانه حدود دو تا سه میلیون تن ورقه‌های مختلف به مصرف صنایع میرسد، با در نظر گرفتن اینکه حداقل میزان ارزبری این محصولات بالای ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار است، آیا بهتر نیست مسوولان کشور ما در این زمینه تصمیمات کارشناسی بگیرند و فضای مناسب را برای تولید فراهم و چتر حمایتی‌شان را بر سر تولید داخل بگسترانند؟
