توافق غلات در واکنش به حمله پهپادی اوکراین متوقف شد

بازگشت شبح گرسنگی در جهان

دنیای‌اقتصاد : ساعاتی پس از متهم کردن اوکراین به حمله به کشتی‌‌های روسیه با انبوهی از پهپادها، مسکو روز شنبه از توافقش با اوکراین خارج شد. این توافق با هدف کاهش قیمت جهانی مواد غذایی صورت گرفته بود و روسیه اجازه صادرات غلات را از بنادر اوکراین داده بود. به نوشته روزنامه نیویورک‌‌تایمز، تصمیم روسیه که از نظر سازمان ملل و مقامات اوکراینی می‌‌تواند گرسنگی را تشدید کند، یک مورد نادر از همکاری در زمان جنگ را متوقف کرد؛ موردی که امکان جابه‌جایی بیش از ۹میلیون تن محصولات کشاورزی را فراهم می‌‌کرد و به بسیاری از کشورهای فقیر اجازه می‌‌داد تا از این محصولات استفاده کنند.

استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد از طرف‌‌های درگیر خواست تا اطمینان حاصل کنند که توافق غلات ادامه دارد. دوجاریک گفت: «این حیاتی است که همه طرف‌‌ها از هرگونه اقدامی که ابتکار غلات دریای سیاه را به خطر می‌‌اندازد، خودداری کنند. این یک تلاش بشردوستانه حیاتی است که به وضوح تاثیر مثبتی بر دسترسی میلیون‌‌ها نفر در سراسر جهان به غذا دارد.»

ولادیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین تصمیم روسیه را «قابل پیش‌‌بینی» خواند و در سخنرانی خود در روز شنبه گفت که روسیه از ماه سپتامبر «عمدا» بحران غذایی را تشدید کرده است. وی همچنین خواستار واکنش شدید بین‌‌المللی در این خصوص شد: «روسیه هر کاری انجام می‌‌دهد تا اطمینان حاصل کند که میلیون‌‌ها آفریقایی، میلیون‌‌ها ساکن خاورمیانه و جنوب آسیا در شرایط قحطی قرار بگیرند یا زیر بحران شدید قیمت‌‌ها له شوند.» وی افزود: «جهان این قدرت را دارد که از مردم در برابر این امر محافظت کند.» آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی ایالات متحده گفت که با تعلیق توافق غلات، روسیه دوباره تلاش خواهد کرد از مواد غذایی به‌عنوان یک سلاح موثر علیه دنیا استفاده کند. وسعت حمله روز شنبه و میزان خسارات ناشی از آن نامشخص باقی مانده است.

وزارت خارجه روسیه در بیانیه‌‌ای اوکراین را متهم کرد که «حملات گسترده هوایی و دریایی با استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین» به کشتی‌‌ها، زیرساخت‌‌ها و پایگاه دریایی ناوگان دریای سیاه خود در شهر بندری سواستوپول انجام داده است. به گفته این وزارت‌خانه، این به آن معناست که روسیه دیگر نمی‌‌تواند امنیت کشتی‌‌های باری که غلات از بنادر اوکراین را حمل می‌‌کنند، تضمین کند و بنابراین «اجرای توافق غلات را برای مدت نامحدودی به حالت تعلیق درخواهد آورد.»

این اطلاعیه می‌‌گوید که ۹پهپاد هوایی و ۷پهپاد دریایی اوکراین نیز توسط نیروهای روسی در روز شنبه منهدم شده‌‌اند. میخاویل رازووژایف، فرماندار منصوب‌شده توسط روسیه در سواستوپول گفته است که حملات روز شنبه، «گسترده‌‌ترین تهاجم» به شبه‌جزیره کریمه تاکنون بوده است. او تاکید کرد که صدمه‌‌ای به زیرساخت‌‌های شهر وارد نشده است؛ اما با این حال از شهروندان خواست که از انتشار ویدئوهای این حملات در شبکه‌های اجتماعی اجتناب کنند. رازووژایف اظهار کرد: «همه باید بداند که انتشار چنین اطلاعاتی به نیروهای اوکراینی اطلاعاتی درباره سیستم دفاعی شهر خواهد داد.» او روز پنج‌‌شنبه نیز از آسیب به یک نیروگاه برق در حملات به حومه سواستوپول خبر داده بود. مقامات اوکراین به‌طور علنی درباره این حمله اظهارنظر نکردند و سیاست موسوم به «ابهام رسمی» درباره حملات در پشت خط مقدم را حفظ کردند. اما یک مقام ارشد اوکراینی تاکید کرد که «مین‌‌روب ایوان گلوبتسوف» به‌‌شدت آسیب دیده است که احتمالا قابل تعمیر نیست. به گفته این مقام، به کشتی دوم، به فرماندهی دریاسالار ماکاروف، آسیب جزئی وارد شده که به راحتی قابل تعمیر است.

به نظر می‌‌رسد این حمله جدیدترین نمونه از حمله نیروهای اوکراینی به سایت‌‌های حساس روسیه از راه دور باشد. این نشان می‌‌دهد چگونه پهپادها و سلاح‌‌های قدرتمند ارائه‌شده توسط کشورهای غربی به اوکراینی‌‌ها این توانایی را داده است تا روس‌‌ها را عقب نگه دارند. فرماندهان و تحلیلگران نظامی می‌گویند که در امتداد خطوط مقدم در جنوب اوکراین، موشک‌‌های هدایت‌‌شونده نقطه‌‌زن و گلوله‌های توپخانه‌‌ای به نیروهای اوکراینی برد و دقت بالایی داده است. همچنین به‌دلیل کمبود تسلیحات در زرادخانه روسیه در جنوب خسارت‌‌هایی به روسیه وارد شده است.

بریتانیا مقصر است؟

همزمان با این تحولات وزارت دفاع روسیه روز شنبه اعلام کرد نیروی دریایی بریتانیا مسوول انفجار ماه گذشته خطوط لوله انتقال گاز نورداستریم است. لندن با رد این ادعا گفت هدف مسکو از طرح آن منحرف کردن تمرکزها از شکست‌‌های نظامی‌‌ فاجعه‌‌بارش در اوکراین است. روسیه بدون ارائه هیچ‌گونه مدرکی مدعی شده است نمایندگان یک واحد از نیروی دریایی بریتانیا در «طراحی، تهیه، و اجرای یک حمله تروریستی در دریای بالتیک در ۲۶ سپتامبر» سال جاری که منجر به انفجار خطوط لوله انتقال گاز نورداستریم ١ و ٢ شد، مشارکت داشته‌اند. روسیه پیش‌تر بدون نام بردن از کشور خاصی، غرب را مسوول انفجار این دو خط لوله دانسته بود. خطوط لوله انتقال گاز نورد استریم١ و ٢ ظرفیت انتقال ١١٠میلیارد متر مکعب گاز را دارند که بیش از نصف صادرات سالانه گاز روسیه است. بخشی از این خطوط بیش از هزار و ٢٠٠کیلومتری، با عبور از عمق دریای بالتیک، گاز روسیه را به آلمان منتقل می‌‌کنند.

متغیر تسلیحات غربی

برخی ناظران می‌‌گویند که تسلیحات غربی دست برتر را به اوکراین در جبهه‌ها داده است. در منطقه جنوبی خرسون، اوکراین اکنون از مزیت برد بیشتر و هدایت دقیق توپخانه، راکت و هواپیماهای بدون سرنشین برخوردار است. این برتری پیش‌تر از آنِ روسیه بود؛ اما حالا به نظر می‌‌رسد که اوکراین مقداری دست برتر را پیدا کرده است. روزنامه نیویورک‌‌تایمز در این زمینه می‌‌نویسد: روی صفحه یک دوربین تصویربرداری حرارتی، نفربر زرهی روسی در پی یک انفجار دود می‌‌شود و به هوا می‌‌رود. ستوان‌یکم سرهی، هدایت‌‌کننده هواپیمای بدون سرنشین اوکراینی که نظاره‌‌گر غرش سلاحش به روستایی تحت کنترل روسیه است، پس از اینکه خودروی زرهی روسیه را به هوا می‌‌فرستد، می‌‌گوید: «چه انفجار زیبایی بود.» این افسر ارتش اوکراین ادامه می‌‌دهد: «پیش‌تر وقتی چنین کاری می‌‌کردیم، همگی هورا می‌‌گفتیم؛ اما حالا دیگر عادت کرده‌‌ایم.»

کارشناسان می‌‌گویند که سربازان اوکراینی خودروهای زرهی روسی به ارزش میلیون‌‌ها دلار را با پهپادهای ارزان قیمت و پهپادهای پیشرفته‌‌تر و سایر سلاح‌‌های ارائه‌شده توسط ایالات متحده و سایر متحدان نابود می‌‌کنند. اما در ماه‌های اخیر، وزن جنگ در امتداد خطوط مقدم در جنوب اوکراین به سود کی‌‌یف تغییر کرده است. فرماندهان و تحلیلگران نظامی می‌‌گویند که اوکراین با سلاح‌‌های قدرتمند غربی و پهپادهای مرگبار، برتری توپخانه‌‌ای در این منطقه دارد. اوکراین اکنون هم در برد و هم در موشک‌‌های هدایت‌‌شونده و گلوله‌های توپخانه برتری دارد، دسته‌‌ای از تسلیحات که اکنون به میزان اندکی در زرادخانه روسیه وجود دارد. با این حال ارتش روسیه با موشک‌‌های کروز، ارتش قابل توجه و میلیون‌‌ها گلوله توپ، هرچند نادقیق، همچنان یک نیروی مهیب است.

فرماندهان روسی می‌گویند که این کشور به تازگی بسیج عمومی را به پایان رسانده است که به موجب آن ۳۰۰هزار سرباز را به میدان نبرد اضافه می‌‌کند؛ اگرچه بسیاری از آنها به خوبی آموزش‌دیده و مجهز نیستند. ولادیمیر وی.پوتین، رئیس‌‌جمهوری روسیه عزم خود را برای پیروزی در جنگ، آن هم به هر قیمتی جزم کرده است.