رئیس‌جمهوری چین تمام مقام‌های حزبی را به شکل ناگهانی فراخواند
جلسه اضطراری در کاخ «شی»
«شی جین پینگ»، رئیس‌جمهوری چین، به شکلی ناگهانی صدها تن از مقام‌ها را به پکن فراخواند و برخی از آنها را واداشت تا برای مجالس محلی که از مدت‌ها قبل برایشان برنامه‌ریزی شده بود، زمان‌بندی دوباره‌ای تعیین کنند. این فراخوانی و نشست ظاهرا برای انتقال یک «حالت اضطراری خشم‌آلود» سازماندهی شده بود. این اولین بار از زمان به قدرت رسیدن شی است که تمام مقام‌های حزبی را برای چاره‌جویی در مورد بحران‌های پیش‌رو فرا می‌خواند. رئیس‌جمهوری چین خطاب به مقام‌های فراخوانده شده گفت که حزب کمونیست از تمام جبهه‌ها با خطرات مهمی مواجه شده و باید از پس بحران‌های پیش رو برآید. خواه این خطرات در زمینه سیاست خارجی باشد یا تجارت، بیکاری یا قیمت کالاها اما او خطاب به مقام‌ها گفت که اگر این خطرات و چالش‌ها به تهدیدات واقعی و به مارپیچ خطر برای کشور تبدیل شوند، «شما مسوول خواهید بود.» «کریس باکلی» گزارشگر نیویورک‌تایمز، در ۲۵ فوریه نوشت، رئیس‌جمهوری چین در این گردهمایی در ماه ژانویه در مدرسه مرکزی حزب گفت: «در بعد جهانی، منابع آشفتگی و نقاط خطر چند لایه شده‌اند. حزب از رخوت، بی‌کفایتی و بریدن از مردم در معرض خطر قرار گرفته است.»
این سخنرانی یکی از جدی‌ترین هشدارهای «شی» از زمان به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۲ است. مضمون این سخنرانی در صدها گردهمایی حزبی و بولتن حزبی در سراسر این کشور منتشر شده و بازتاب یافته است. این نشان می‌دهد که چگونه کاهش سرعت رشد اقتصادی و نبرد تجاری چین با ایالات متحده ترس رهبران حزب از ناآرامی‌های اجتماعی را افزایش داده است. مذاکرات تجاری هفته گذشته در واشنگتن میان مقام‌های آمریکایی و چینی بدون توافق رسمی به پایان رسید، اگرچه رئیس‌جمهور ترامپ ضرب‌الاجل افزایش تعرفه کالاهای چینی را به تعویق انداخت و گفت که مذاکره‌کنندگان در حال پیشرفت هستند. «الیزابت.سی. اکونومی» محقق ارشد در شورای روابط خارجی در نیویورک که کتاب «انقلاب سوم: مطالعه‌ای درباره شی» را نوشته، می‌گوید: «پکن با فشار سنگینی از سوی جامعه بین‌المللی بر سر اقدامات سیاسی و تجاری‌اش مواجه است که در رسیدگی به مسائل داخلی‌اش فقط به دشواری‌هایش می‌افزاید.»
هیچ چالشگر سیاسی مهمی وجود ندارد که بتواند تهدیدی فوری علیه حزب کمونیست یا رئیس‌جمهور «شی» باشد. اما اظهارات وی روشن می‌سازد که به ویژه در سال ۲۰۱۹ – سال مراسم‌ها و سالگردهای حساس سیاسی- حزب به شکل تهاجمی و پرخاشگرانه‌ای جرقه‌هایی را خاموش خواهد کرد که می‌توانند آتش اعتراضات و آشوب‌های سیاسی را شعله‌ور سازند. یک سال پیش، «شی» با پیروزی در رقابت‌های مجلس ملی چین موفق شد تا محدودیت زمانی را برای ریاست خود بردارد و راه را برای حضور یک دهه‌ای یا بیشتر خود به‌عنوان رئیس‌جمهور و رئیس حزب هموار کند و دولت را تبدیل به ابزار قدرت حزب سازد. با این حال، یک سال بعد، سخنرانی «شی» و هشدارهای مقام‌های دیگر نشان می‌دهد که عصر پیروزی به پایان خود نزدیک شده است. برخی کارشناسان می‌گویند رئیس‌جمهور «شی» مشتاق ارسال این سیگنال است که اگر هر خطایی رخ دهد، دیگر مقام‌ها در آن خطا سهیم و اساسا، آنها پاسخگو خواهند بود. «وو کیانگ»، تحلیلگر سیاسی در پکن می‌گوید:«این فراخوانی نشان می‌دهد که خطرات فقط از سوی رئیس‌جمهور یا در دوران او زاده نشدند بلکه ریشه خطر به اعضای دیگر کمیته دائمی پولیتبورو باز‌می‌گردد.» متخصصان امور چین می‌گویند هشدارهای «شی» طیف گسترده‌ای را در بر می‌گرفت که فراتر از هشدارهای تکراری پیشین او از خطرات بود و رویکرد دفاعی او احتمالا به معنای محدود کردن تغییرات سیاسی در سال جاری است. «وو» می‌گوید اگرچه مذاکره‌کنندگان آمریکایی از چین می‌خواهند تا گام‌های بزرگ‌تری در کاهش کنترل دولت بر اقتصاد بردارد اما ظاهرا «شی» در وضعیت خوبی برای قمار نیست. این تحلیلگر سیاسی می‌گوید: «ارزیابی رهبری مرکزی از خطرات در برابر چین به‌طور رسمی از اقتصاد به هر حوزه دیگری هم تسری یافته است. سال‌جاری، سال سیاست حفظ نظم و امنیت به هر قیمت است. این دو مقوله یعنی نظم و امنیت در خط مقدم سیاست چین در سال جاری خواهند بود.» به نوشته سرمقاله روزنامه People، ارگان خبری رسمی حزب کمونیست، زمان‌بندی این فراخوانی و گردهمایی حزبی برای تقویت مواضع و پیام «شی» طراحی شده است. به نوشته گزارشگر نیویورک تایمز، «شی» روشن کرد که اقتصاد یک نگرانی عمده است و به مقام‌ها گفت که مراقب «قوهای سیاه» و «کرگدن‌های خاکستری» باشند؛ دو اصطلاح مربوط به حوزه سرمایه‌گذاری برای شوک‌های اقتصادی شگفت‌انگیز و خطرات مالی که در پس‌زمینه دیده می‌شود.
خطرات اقتصادی برای چین عبارت است از: افزایش بدهی دولت‌های محلی، تعرفه‌های تجاری ترامپ و فشارهای بین‌المللی علیه توسعه‌طلبی تکنولوژیک چین که جدیدترین مورد آن «هوآوی» است. اما خطراتی که «شی» مشخص کرده فراتر از اقتصاد می‌رود و به‌طور اخص شامل خطراتی می‌شود مانند توانایی حزب در حفظ جوانان و ممانعت از غلتیدن آنها به سوی مدار ایدئولوژیک. رئیس‌جمهوری چین خواستار کنترل سفت و سخت‌تر بر اینترنت در کشورش شده – البته از قبل هم سانسورهایی وجود داشت- و همچنین خواستار شست و شوی مغزی شده تا «تضمین کند که نسل جوان به سازندگان و وارثان سوسیالیسم تبدیل خواهند شد.» رئیس‌جمهور چین به مقام‌هایی که مانند دانش‌آموزان در صفوفی مرتب نشسته و نت‌برداری می‌کردند، گفت: «مسوولان جوان‌تر باید در این سلاح‌ها رسوخ کنند و کنترل این کشمکش‌های مهم را به دست گیرند.»
«دنیای‌اقتصاد» در گزارشی به تاریخ ۱۱ مرداد ۹۷ با عنوان «تابو شکنی سیاسی در چین» و به نقل از نیویورک تایمز به انتقادات جدی اندیشمندان چینی از رئیس‌جمهور «شی» اشاره کرده بود. در آن گزارش آمده بود که «شو ژانگ رون»، استاد حقوق در دانشگاه Tsinghua در پکن، شدیدترین انتقادها را از سیاست سرکشانه «شی» انجام داد که شدیدترین انتقاد از سوی یک دانشگاهی در چین بود. پروفسور «شو» در مقاله‌ای که روی وب‌سایت «موسسه اقتصادی یونیرول» (اندیشکده‌ای در پکن که اخیرا مجبور به تخلیه دفتر خود شد) قرار داد، نوشت: «مردم از جمله تمام نخبگان بوروکرات احساس می‌کنند که در مورد مسیر کشور و امنیت فردی‌شان سردرگمند و نگرانی روزافزون به سطحی از ترس در تمام جامعه گسترده شده است.» پروفسور «شو» از قانون‌گذاران چینی خواسته بود تا رایی که ماه مارس به پرزیدنت «شی» دادند (برداشتن محدودیت دو دوره‌ای ریاست‌جمهوری) را پس بگیرند. «شی» پس از تصویب متمم جدید در قانون‌اساسی عملا به رهبر مادام‌العمر چین تبدیل شد. برخی معتقدند مقاله این استاد حقوق چینی «قبح» انتقاد را شکسته است و در فضای مجازی هم بسیاری به انتقاد از رویکرد و عملکرد «شی» روی آورده‌اند. «جرمی. آر. بارمه» محقق استرالیایی مسائل چین که مقاله این پروفسور چینی را ترجمه کرده، می‌گوید: «شو از قلب فرهنگی چین تا قلب سیاسی حزب کمونیست را با این مقاله به چالش کشیده است. محتوا و سبک قدرتمندانه فرهنگی‌اش به‌شدت در نظام دولت- حزبی چین و البته در کل جامعه طنین‌انداز شده است.»
محدودیتی که در دوران دنگ شیائوپینگ در قانون‌اساسی این کشور وارد شده بود (محدود بودن رئیس‌جمهور به دو دوره زمامداری) به دست همقطاران حزبی برداشته شد. تمرکز قدرت در دست «شی» که از زمان زمامداری مائو بی‌سابقه است اسباب نگرانی بسیاری از کارشناسان در چین شده است. سال ۱۹۸۲ دنگ شیائوپینگ، با عبور از هرج و مرج ناشی از زمامداری مائو به تغییر قانون‌اساسی جمهوری خلق چین اقدام کرد. محدود کردن دوره زمامداری یک رئیس‌جمهوری با این هدف پیش‌بینی شده بود که مانع از شکل‌گیری حکومت دیکتاتوری مادام‌العمر در این کشور شود. اکنون وارثان مائو و دنگ میراث او را به خطر انداخته‌اند و احتمال بازگشت «دیکتاتوری مادام‌العمر» چینی‌ها را نگران آینده کشور ساخته است. چنین است که برخی روز یکشنبه ۱۱ مارس ۲۰۱۸ را روز مهمی در تاریخ جمهوری خلق چین می‌پندارند. روزی که راه برای تمرکز قدرت سیاسی و اقتدار فردی رهبری چین هموار شد. شی‌جین‌پینگ در سال ۲۰۱۲ به مقام ریاست‌جمهوری چین انتخاب شد و با تغییرات به‌وجود آمده باید تا سال ۲۰۲۲ در مسند قدرت بنشیند. شی‌جین‌پینگ در راستای تثبیت قدرت خود، ترکیب کمیته مرکزی حزب کمونیست را به سود خود تغییر داده است. مخالفان شی‌جین‌پینگ عملکرد او را نوعی کودتای نرم ارزیابی کرده و معتقدند که او خواستار ایجاد حکومتی اتوکراتیک (استبداد فردی) در چین است. «ریچارد مک گریگور» روزنامه‌نگار سابق در چین که اکنون همکار ارشد در موسسه Lowy در سیدنی است، نوشت: «در هفته‌های اخیر، نشانه‌های مقاومت نوپا در برابر قدرت مطلق شی مشاهده شده و این مقاومت‌ها هر از گاهی در اینجا و آنجا سر بیرون می‌آورند.» او می‌افزاید: «اگر این مقاومت‌ها به معنای افزایش درگیری و تنش در نخبگان سیاسی باشد، ممکن است موجب فلج و بی‌ثباتی سیاسی شود.»
پروفسور «شی» در مقاله‌اش همچنین از دولت خواست تا یک تابوی سیاسی دیگر را هم به چالش بکشد و آن تغییر سیاست‌ها در مورد محکوم کردن دموکراسی‌خواهان است. استدلال پروفسور «شو» این است که «اگر دولت در مسیر حادثه میدان تیان آن‌من حرکت کند سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا اصلاح و بازگشایی فضا متوقف می‌شود و حاکمیت توتالیتری بازخواهد گشت یا خیر.» این استاد برای تدریس در ژاپن به سر می‌برد. در هر حال، کریس باکلی، گزارشگر نیویورک تایمز در ادامه گزارش خود به نقل از متخصصان می‌افزاید: خواسته‌های «شی» برای ثبات بدون چالش ممکن است با واکنش‌هایی مواجه شود زیرا هشدارهای مربوط به خطر که از هر سو گریبانگیر چینی‌ها شده ممکن است ابتکار و انعطاف‌پذیری چینی‌ها را در برابر بحران‌ها با فرسایش مواجه سازد. درخواست برای نظم سختگیرانه در بسیاری از حوزه‌ها، کادرهای محلی را با قیود دشواری مواجه کرده است. آنها می‌گویند تلاش برای جلوگیری از نابودی مشاغل در حالی که تجارت و بده بستان اقتصادی خدشه‌دار شده امری دشوار است؛ تلاش برای تقویت سرمایه‌گذاری خصوصی در حالی که سرکوب مالی جریان دارد دشوار است؛ تلاش برای جلب اعتماد عمومی در حالی که شکایت مردم زیاد شده هم دشوار است. «جود بلانشت» متخصص مسائل چین در گروه Crumpton در ویرجینیا که به شرکت‌ها در مورد سرمایه‌گذاری مشاوره می‌دهد، می‌گوید: «اگر همه چیز در خطر باشد، شما نمی‌توانید خطر را رفع کنید.
شاید سیلی که در راه است همه چیز را با خود ببرد. تنها راه حل در برابر سیل، فرار از جلوی آن است.» با توجه به وضعیت دشواری که حزب کمونیست در آن گیر افتاده، به نظر می‌رسد که توانمندی اقتصادی و قدرت زیاد سرویس‌های امنیت داخلی چین دچار چالش شده و در معرض خطر قرار گرفته است. اما به نظر می‌رسد اضطراب در رگ‌های «شی» عمیق‌تر از دیگر مقام‌هاست. «شی» فرزند یک کمونیست انقلابی محترم است و از زمان حضور در قدرت اشاره کرده که نگران است مبادا قدرت حزب از میان برود یا دچار فراز و فرود شود. اندکی پس از به دست گرفتن قدرت، او گفت که اتحاد جماهیر شوروی از هم پاشید زیرا میخائیل گورباچف نتوانست به‌عنوان یک «مرد واقعی» رهبری امور را به دست گیرد. از وقتی «شی» محدودیت زمانی بر قدرت خود را لغو کرد، زمزمه‌ها از وقوع نارضایتی در میان دانشگاهیان، تاجران، مقام‌های سابق و... با وجود سانسور و پلیس امنیتی افزایش یافته است. نگرانی رهبران چین زمانی افزایش یافت که ژورنال‌ها و بولتن‌های حزبی هم گزارشاتی داده‌اند دال بر اینکه بلوکی از دولت‌های غربی به رهبری آمریکا رویکردی خصمانه در برابر دستاوردهای تکنولوژیک چین، نفوذ این کشور و بازداشت‌های فله‌ای در این کشور در پیش گرفته‌اند. سال جاری سال حساسی است زیرا رهبران چین بیم دارند که مبادا مراسم‌ها و سالگردهایی که در پیش است موجب دامن زدن به اعتراضات شود. آنها از وقوع یک «تیان آن من» دیگر وحشت دارند. هر چند باکی هم از سرکوب آن ندارند.
ارسال نظر