مرگ خاشقجی باعث شکاف میان کنگره و کاخ سفید شده است
دفاع تمام قد ترامپ از سعودی
«ادوارد ونگ»، «اریک اشمیت» و «ایلین سولیوان»، گزارشگران نیویورک تایمز در گزارش ۱۱ اکتبر خود نوشتند اگرچه برخی نمایندگان جمهوری‌خواه خواهان تحقیق در مورد مرگ خاشقجی شده‌اند، اما ترامپ روابط خود با سعودی‌ها را «عالی» اعلام کرد. حملات ائتلاف عربستان به یمن هم از جمله موارد اختلافی میان کاخ سفید و کنگره است. ونگ، اشمیت و سولیوان می‌نویسند جدال میان نمایندگان دموکرات و جمهوری‌خواه با کاخ سفید وارد فاز تازه‌ای شده است. نمایندگان دموکرات و جمهوری‌خواه معتقدند کاخ سفید نه تنها فشاری بر این پادشاهی بدوی نمی‌آورد، بلکه رویکرد نرمی را در برابر این کشور در پیش گرفته است. سناتور راند پاول، جمهوری‌خواه از کنتاکی، روز پنج‌شنبه ۱۹ مهرماه در توییتر خود نوشت: «تا زمانی که ما به مسلح کردن و کمک به سعودی‌ها ادامه دهیم، آنها هم همچنان غیرنظامیان و روزنامه‌نگاران را می‌کشند.»
ترامپ آشکارا رویکرد خود را بر خلاف نمایندگان اعلام کرد. ترامپ همان روز پنج‌شنبه در محوطه کاخ سفید گفت: «فشار به آنها چه نفعی دارد؟ کاری کنم که ۱۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری آنها از کشور خارج و به چین و روسیه‌ای برود که پول دارند؟» ترامپ در گفت‌وگو با « Fox & Friends» گفت: «بازپرسان آمریکایی با ترکیه و مقام‌های سعودی در حال کار کردن هستند تا دریابند در ۲ اکتبر چه اتفاقی برای خاشقجی افتاده است.» رئیس‌جمهوری آمریکا درباره درخواست‌های اعضای کنگره در زمینه توقف فروش سلاح به عربستان به دلیل موضوع خاشقجی گفت: «توقف فروش سلاح به عربستان ما را اذیت خواهد کرد. ما وظایفی داریم و اتفاقات بسیاری باید در کشور رخ دهند. ما در دولتی هستیم که از جنبه اقتصادی بهتر از گذشته کار می‌کند و بخشی از آن به آنچه ما در سیستم‌های دفاعی‌مان انجام می‌دهیم، مربوط می‌شود. به صراحت می‌گویم توقف فروش سلاح کشور ما را وارد سختی می‌کند.»
ترامپ در عین حال افزود: «باید بدانم چه بر سر او آمده است. دولت به جد این مساله را بررسی می‌کند و انتظار دارد اطلاعات بیشتری در این مورد به‌دست آورد.» رئیس‌جمهوری آمریکا افزود: «مساله خاشقجی غم‌انگیز و بد است. از شنیدن اخبار در مورد آن خوشحال نمی‌شوم. نمی‌توان اجازه وقوع چنین اتفاق بدی را برای خبرنگار یا هر کس دیگری داد. مردم دیده‌اند او وارد کنسولگری شده اما خارج نشده است.» به این ترتیب، ترامپ ضمن شانه خالی کردن از متهم کردن آشکار عربستان همزمان خواستار تحقیقات و پاسخگویی عربستان شده و راه فرار را برای خود باقی گذاشت. گزارشگران نیویورک تایمز می‌افزایند فشار کنگره می‌تواند کاخ سفید و وزارت‌خارجه را به تغییر جنبه‌هایی مهم از سیاست خارجی وادارد که از مصادیق احتمالی آن می‌توان کاهش حمایت از ائتلاف سعودی در جنگ یمن را ذکر کرد. روز چهارشنبه ۱۸ مهرماه هم نمایندگان دموکرات و جمهوری‌خواه در نامه‌ای مشترک به ترامپ خواستار تحقیق از «عالی ترین سطوح حاکمیت در عربستان» در مورد قتل این روزنامه نگار شدند.
این گزارشگران می‌نویسند دولت ترامپ تا روز دوشنبه ۱۶ مهرماه در مورد قتل خاشقجی به سکوتی نسبی فرو رفته بود. منتقدان بر این باورند که سکوت کاخ سفید می‌تواند موجب گستاخ‌تر شدن رهبران سعودی و دیگر رهبران اقتدارگرا در منطقه شود و به آنها این سیگنال را مخابره کند که دولت ترامپ «از کنار اتفاقاتی از این دست زیر سبیلی» عبور می‌کند. گزارشگران نیویورک تایمز پا فراتر گذاشته و می‌افزایند این قتل حتی می‌تواند روابط عربستان (محمد بن سلمان و پدرش) را با «جرد کوشنر»، داماد ترامپ نیز خدشه‌دار سازد. برخی شواهد حاکی است که فرمان این قتل به تایید محمد بن سلمان رسیده بود.
روابط پر فراز و نشیب ترکیه و عربستان
از آنجا که این قتل در خاک ترکیه رخ داده، پیگیری آن به مساله‌ای حیثیتی در روابط دو کشور تبدیل شده است. اردوغان که روزگاری خود را «قهرمان بهار عربی» و نمونه یک اسلام‌گرای سیاسی می‌خواند اکنون با یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در روابط خارجی کشورش مواجه شده است. «دیوید کرک پاتریک» و «بن هوبارد»، گزارشگران نیویورک تایمز، نیز در گزارش دیگری مورخ ۱۱ اکتبر نوشتند که محمد بن سلمان اما در سوی دیگر این اردوگاه قرار دارد و رهبری نبردی ایدئولوژیک در خاورمیانه را بر دوش دارد: سیاستمداران و مردان قدرتمند ضد اسلامی که مخالفان و شورش‌ها را سرکوب می‌کنند. ترکیه و عربستان تا کنون سعی داشتند به‌گونه‌ای رویکردهای خود را در منطقه هدایت کنند که دچار کمترین اصطکاک شوند، اما ماجرای ناپدید شدن خاشقجی موجب فوران خشم و تنش در روابط دو کشور شد. ترکیه خطاب به رهبران سعودی می‌گوید شواهد صوتی و تصویری کافی دارند که نشان می‌دهد این روزنامه‌نگار در درون کنسولگری عربستان کشته شده و شواهد تیم تحقیق ترکیه رد پای این ترور را تا کاخ بن سلمان پیش برده و ادعا کردند که این قتل به فرمان او صورت گرفته است.
«پاتریک- هوبارد» به نقل از «استیون. سی. کوک»، محقق خاورمیانه در شورای روابط خارجی آمریکا، می‌نویسند:«این دو نفر هر یک مدعی رهبری هستند و هر یک خود را رهبر قدرتمند جهان اسلام می‌پندارند.» با این حال، این دو رهبر تلاش دارند تا راهی برای خروج بیابند. از یکسو، سخنگوی اردوغان اعلام کرد که «پیشنهاد مبلغی هنگفت برای بستن این پرونده [ناپدیدشدن خاشقجی] را تأیید می‌کنیم.» حتی «هاکان کاکیل»، سفیر ترکیه در لبنان نیز گفته بود بن سلمان به اردوغان ۵ میلیارد دلار پیشنهاد سرمایه‌گذاری در ترکیه داده تا در ازای آن، پرونده خاشقجی بسته شود.» از سوی دیگر، موافقت اردوغان با تشکیل «گروه کاری مشترک» با عربستان از شواهدی است که نشان می‌دهد دو طرف در پی «خروج آبرومندانه» از این بحران هستند. اردوغان هم اکنون در حال مدیریت اقتصاد بحران زده کشورش و حضور در سوریه است. بنابراین سیاست خارجی و اقتصاد این کشور کشش یک جبهه جدید با یک بازیگر توانمند به لحاظ اقتصادی را ندارد.
بن سلمان هم‌اکنون در دو جبهه درگیر است: از یکسو در عرصه بین‌المللی چهره‌ای از خود ترسیم کرده که می‌کوشد اقتصاد تک محصولی عربستان را متکثر کند و تلاش دارد تا با وال استریت، سیلیکون ولی و هالیوود و دیگر ارگان‌های قدرت در آمریکا ارتباط برقرار سازد و آنها را قانع سازد که کشورش در مسیر نوسازی قرار دارد. از سوی دیگر، با انتقاد در جنگ یمن، بازداشت نخست‌وزیر لبنان، محصور کردن ده‌ها سرمایه‌دار و شاهزاده مواجه است و چهره‌اش خدشه‌دار شده است. با این حال، اگر سیاستمداران به دنبال لاپوشانی و نادیده‌انگاری این قتل هستند، اما رسانه‌های جهان به شدت پیگیر قتل خاشقجی هستند. به نوشته گزارشگران نیویورک تایمز، عربستان با برگزاری کنفرانس سرمایه‌گذاری در عربستان که به کنفرانس «ابتکار عمل سرمایه‌گذاری آینده» شهرت دارد و مجامع بین‌المللی آن را «داووس صحرا» می‌نامند، تلاش دارد تا وجهه خود را بازسازی کند؛ اما رسانه‌ها در اعتراض به ناپدید شدن خاشقجی در کنفرانس مذکور شرکت نمی‌کنند. مجلات، خبرگزاری‌ها و روزنامه‌هایی مانند اکونومیست، رویترز، نیویورک‌تایمز، فایننشال تایمز و ... اعلام کرده‌اند که در این کنفرانس شرکت نخواهند کرد. «دارا خسروشاهی»، مدیر اجرایی شرکت «اوبر» هم در بیانیه‌ای از عدم حضور در کنفرانس اقتصادی ریاض خبر داد و گفت تنها در صورتی در آن شرکت می‌کند که حقایقی در تضاد با اخبار منتشر‌شده، گزارش شود. «باب باکیش» مدیرعامل شرکت رسانه‌ای «ویاکوم» هم که قرار بود در این کنفرانس سخنرانی کند، تصمیم گرفته است در این رویداد حاضر نشود. با این حال، گفته شده رسانه‌هایی مانند سی‌ان‌ان و بلومبرگ در این رویداد شرکت خواهند کرد.
«کریستین کوتس اولریچسن» محقق در موسسه Baker برای سیاست عمومی در دانشگاه Rice می‌گوید: «اعتبار بن سلمان در غرب و در آمریکا در معرض خطر است.» او می‌گوید «شکاف اعتبار» بسیار بزرگ است و «لابی‌گر‌های سعودی اصلاح چهره این کشور را که به شدت آسیب دیده دشوار می‌یابند.» «پاتریک و هوبارد» می‌افزایند رهبران سعودی از شدت واکنش جامعه بین‌المللی به شدت دچار شگفتی شده‌اند و تصور شکل‌گیری چنین جبهه‌ای را نداشتند. به همین دلیل بن سلمان دیدارها و نشست‌های خود با دیپلمات‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی را یا به تعویق انداخته یا لغو کرده است. در هر حال، ترکیه چندان تمایلی ندارد تا روابطش با سعودی تیره شود. مقام‌های ترکیه می‌گویند کشورشان سالانه تجارتی ۸ میلیارد دلاری با عربستان دارد و ثروتمندان سعودی هم نقش مهمی در صنعت توریسم این کشور دارند. بنابراین در بحبوحه بحران اقتصادی شاید اردوغان بی‌میل نباشد تا به شکلی آبرومندانه ماجرای خاشقجی فیصله داده شود تا بیش از این فضای روابط دو کشور متشنج نشود.
ارسال نظر