ردپای راست‌های افراطی به آمریکای لاتین رسید

ظهور ترامپ برزیلی

دنیای اقتصاد : «خائر بولسونارو»، کاندیدای ریاست‌جمهوری راست افراطی برزیل که هنگام حضور در کمپین انتخاباتی مورد اصابت چاقو قرار گرفت و در بخش مراقبت‌های ویژه قرار دارد، هنوز هم براساس نظرسنجی‌های صورت‌گرفته می‌تواند در دور نخست انتخابات این کشور پیشرو باشد؛ اما رقیب وی از حزب کارگران (PT) نیز توانسته جایگاه خود را محکم کند.

«براد بروکس»، گزارشگر رویترز در گزارش ۱۵ سپتامبر، می‌نویسد براساس نظرسنجی موسسه داتافول‌ها (Datafolha) بولسونارو توانسته در نظرسنجی از حمایت ۲۶درصدی مردم برخوردار باشد؛ ۲ درصد بالاتر از همان نظرسنجی‌ای که اوایل هفته گذشته منتشر شد. درحالی‌که «لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا»، رئیس‌جمهوری سابق برزیل به‌دلیل فساد از شرکت در انتخابات منع شده و در حبس به‌سر می‌برد؛ اما حمله با چاقو علیه بولسونارو باعث شده تا انتخابات غیرقابل پیش‌بینی در برزیل بیش از گذشته پیچیده‌ شود. این انتخابات قرار است ۷ اکتبر (۱۵ مهر ۹۷) برگزار شود.

لولا داسیلوا، «فرناندو حداد» را که پیش از این شهردار سائوپائولو بود به جای خود به‌عنوان کاندیدای حزب کارگر برگزیده و این فرد موفق شده تا میزان محبوبیتش را با ۴درصد افزایش به ۱۳ درصد در نظرسنجی روز جمعه برساند. به نوشته رویترز، برخی او را «جانشین منتخب لولا» می‌نامند. در نظرسنجی روز جمعه مشخص شد که استراتژی حزب کارگر برای معرفی حداد به‌عنوان کاندیدای ریاست‌جمهوری نتیجه بخش است. این حزب در تبلیغات اخیر خود پیامی را با عنوان «حداد، لولا است» منتشر کرد. رویترز این معرفی را «انتقال کاریزما و جذابیت لولا به چهره‌ای ناشناخته به نام حداد» بیان می‌کند. حمایت لولا باعث می‌شود تا حداد بتواند در دور دوم انتخابات که ۲۸ اکتبر برگزار می‌شود، موفق باشد البته اگر نامزد دیگری در دور اول اکثریت را به دست نیاورد.  در نظرسنجی داتافول‌ها همچنین مشخص شد که بولسونارو (که قریب به سه دهه را در کنگره برزیل گذرانده) و حداد، می‌توانند در دور دوم انتخابات کنار یکدیگر به رقابت بپردازند. در این نظرسنجی همچنین مشخص شد که بولسونارو در دور دوم به دیگر کاندیداهای اصلی می‌بازد. بولسونارو که کاپیتان سابق ارتش بود و مدافع تسهیل قانون کنترل سلاح برای مبارزه با جرائم، بسیاری از برزیلی‌ها را با اظهارنظراتی در مورد زنان، سیاهان و بومیان خشمگین کرده است. به نوشته رویترز «او نقشی قطبی‌ساز دارد. نرخ رد پذیرش او از سوی مردم بالاترین نرخ است یعنی ۴۴ درصد درحالی‌که نرخ رد حداد ۲۶ درصد است.» حمایت از «سیرو گومز»، نامزد راست‌میانه و فرماندار سابق ایالت Ceará در جنوب شرق فقیر برزیل، ۱۳ درصد است. نامزد مورد قبول تاجران یعنی «جرالدو آلکمین» هم تنها ۹ درصد رای دارد. آرای «ماریانا سیلوا» نامزد مدافع محیط‌زیست هم از ۳ به ۸ درصد رسیده است. نظرسنجی داتافول‌ها از ۲۸۲۰ تن در سراسر برزیل و در روزهای پنج‌شنبه و جمعه انجام شد که تنها ۲ درصد حاشیه خطا دارد.

گاردین نیز در گزارش ۱۴ سپتامبر به قلم «دام فیلیپس» می‌نویسد بولسونارو به این دلیل چاقو خورد که از تسهیل استفاده از اسلحه یا به عبارت دیگر سست کردن کنترل اسلحه سخن گفته بود؛ اما برزیلی‌ها با این سخن وحشت زده شدند. این گزارش می‌افزاید یکی از دلایل پیشی گرفتن بولسونارو در نظرسنجی‌ها «وعده او به استفاده از مشت آهنین علیه جرائم خشونت‌بار اپیدمی شده در برزیل است.» حامیان بولسونارو معتقدند چاقو خوردن وی می‌تواند به نفعش تمام شود و حامیان بیشتری را در دایره رای‌دهندگان به او قرار دهد. گزارشگر گاردین به نقل از «رائول پیرا»ی ۳۵ ساله می‌نویسد: «این یک حمله سیاسی بود و موجب افزایش حمایت از او خواهد شد.» برخی هم می‌گویند این حمله به عمد از سوی برخی حامیان بولسونارو انجام گرفت تا پایگاه اجتماعی و آرای او را افزایش دهند. این باور که جامعه برزیل «قطبی» شده درست است. «دام فیلیپس» معتقد است اگرچه درست است که او حامیانی دارد، اما هنوز بسیاری از برزیلی‌ها در مورد رویکردهای نژادپرستانه، جنسی و دیگرهراسانه او معترضند. حتی چندی پیش گروهی فیس‌بوکی تشکیل شد با عنوان «زنان متحد علیه بولسونارو.» او سخنان عجیبی بر زبان می‌راند، به‌گونه‌ای‌که بخشی از جامعه علیه او علم طغیان برافراشته است. او یکبار گفته بود داشتن فرزند همجنس‌گرا «یعنی مرگ». حتی یکبار به یکی از نمایندگان زن پارلمان گفت: «به تو تجاوز نخواهم کرد؛ چون لایق تجاوز نیستی.» یک بار هم گفته بود دیکتاتوری نظامی برزیل باید سر مخالفان بیشتری را زیر آب می‌کرد. بولسونارو پا را فراتر گذاشته و شکنجه‌گران دوران دیکتاتوری را هم تحسین کرده و گفته بود که پلیس باید برای کشتن مجرمان مصونیت داشته باشد. گزارشگر گاردین معتقد است این سخنان در میان بخشی از جامعه که از نرخ بالای قتل به تنگ آمده طنین افکنده است.

بولسونارو طولانی‌ترین دوره عضویت در کنگره برزیل را دارد. وی در مبارزات انتخاباتی وعده داد که برای مقابله با جرائم و خشونت حمل سلاح را قانونی کند. او به دونالد ترامپ برزیل معروف است و حضور پررنگی در رسانه‌های اجتماعی دارد. «دام فیلیپس» در گزارش دیگری برای گاردین مورخ ۱۹آوریل ۲۰۱۸ هم نوشته بود که برخی حامیان بولسونارو او را «افسانه» و «اسطوره» می‌نامند. این دسته از موافقان می‌گویند: «او امید برزیل است. نوری در تاریکی.» بولسونارو در زمره مقام‌هایی است که گذشته دیکتاتوری کشورش را ستایش می‌کند و «از شانس تبدیل شدن به رهبر چهارمین دموکراسی بزرگ دنیا برخوردار است.» فیلیپس در این گزارش می‌نویسد برخی حامیان بولسونارو در گردهمایی‌های انتخاباتی حتی تصویر «پلنگ» را روی در و دیوار می‌کشند و نامزد مورد نظر خود را به «پلنگ» تشبیه می‌کنند.  با این حال، مخالفانش او را «بداقبال‌ترین و منفورترین مقام منتخب در دنیای دموکراتیک» نامیده‌اند و برخی هم او را «منفورترین سیاستمدار بر روی زمین» می‌نامند که میانه‌ای با صندوق‌های رای ندارد. بولسونارو مدافع بازگشت به نوعی حکومت نظامی در برزیل است که در سال ۱۹۸۵ در این کشور جریان داشت. او در سخنرانی‌های خود ابایی از این نداشت که علاقه‌اش به چنان رژیمی را بازگو کند. گزارشگر گاردین در گزارش ۱۹ آوریل می‌افزاید اظهارات او در مورد زنان، سیاهان و همجنس‌گرایان، خارجی‌ها و بومیان یادآور سخنان ترامپ در انتخابات آمریکاست. چنین است که برخی مخالفانش او را «ترامپ برزیل» می‌خوانند. به نوشته فیلیپس، «برایان وینتر» سردبیر Americas Quarterly که مدتی را با بولسونارو در قبیله‌اش سر کرده است، می‌گوید: «برای حامیان بولسونارو، وی نمایاننده نظم و قانون و پیامی پیچیده است در کشوری با ۶۰ هزار قتل در سال و بزرگ‌ترین رسوایی‌های مرتبط با فساد که در هر جای دیگری از دنیا شناسایی شده است.»

مهم‌تر از همه این است که بولسونارو خود را «ترامپ گرمسیری» می‌نامد: «فردی حامی اسلحه، یک صلیبی ضدتشکیلاتی که می‌خواهد باتلاقی را که کشتی برزیل را در خود گرفتار کرده نجات دهد. این نامزد ریاست‌جمهوری همچون ترامپ رسانه‌ها را به دامن زدن به اخبار جعلی متهم می‌کند و وعده داده که در برابر جرائم سختگیری کند و بارها وعده «تو دهنی زدن به چین» را سر داده است. او می‌گوید:«با چینی‌ها تعامل و تجارت می‌کنیم؛ اما سرزمین مان را به هیچ‌کسی واگذار نمی‌کنیم.» بولسونارو مقلدی است که تمام سخنان ترامپ را در قالب تحولات برزیل بیان می‌کند. در واقع، سخنان ترامپ را بومی‌سازی کرده و به خورد مردمانش می‌دهد. او در پاسخ به خبرنگار گاردین می‌گوید: «تو از گاردین هستی؟ اوکی. اینجا هستی؛ زیرا به برزیل و این حوزه علاقه داری. اگر فقیر بودی اینجا نبودی. درسته؟ اینجا جای چنان ثروتمندی است که چشمانت را باز می‌کند؛ زیرا چینی‌ها درحال خرید برزیل هستند.

درسته؟ ما نمی‌گذاریم.» ترامپ برزیل ۵ میلیون دنبال‌کننده در فیس‌بوک دارد. او متعهد شده که «خارجیان مداخله‌جو» را از کشور بیرون کند. او معتقد است که NGOها و خیلی‌های دیگر از انگلیس که به‌دنبال بر‌هم زدن برزیل هستند، دورانشان به پایان خواهد رسید. «این فضاحت در همین جا متوقف می‌شود.» او اسرائیل را هم در سخنانش بی‌نصیب نگذاشت. او گفت: «اسرائیل چیزی نیست جز شن و ماسه. آنها ماهی در صحرا پرورش می‌دهند.» وینتر معتقد است که او «جنبه‌هایی از استراتژی ترامپ را کپی می‌کند.» او می‌گوید: «ترامپ انتخاب شد؛ زیرا می‌گفت جرم در شهرها درحال فوران است، اقتصاد روندی فاجعه بار دارد و طبقات سیاسی فاسد هستند... تمام اینها در برزیل مصداق دارد. بنابراین، می‌توانید حدس بزنید که با وجود فردی مانند ترامپ، بولسونارو در کشورش چه خواهد کرد.»  در هر حال، گزارشگر گاردین می‌افزاید: «لولا داسیلوا» رئیس‌جمهوری پیشین برزیل که پیش‌تر در نظرسنجی‌ها پیشتاز رقابت انتخابات بود، به‌دلیل محکومیت در پرونده فساد مالی و زندانی شدن نمی‌تواند نامزد شود. براساس قانون‌اساسی برزیل، فردی که به زندان محکوم شده باشد نمی‌تواند در انتخابات نامزد شود. این درحالی است که رئیس‌جمهور سابق برزیل و حامیانش اعلام کردند که اهداف سیاسی پشت‌پرده اتهام‌زنی فساد مالی و به‌دنبال آن محکومیت وی بوده است تا دولت فعلی اجازه ندهد داسیلوا در این انتخابات ثبت نام کند. وی پیش‌تر به دریافت رشوه از یک شرکت مهندسی در ازای کمک به عقد قرارداد با شرکت نفت «پترولئو برازیلیرو» متهم شده بود.