اردوغان احتمالا نمی‌تواند در دور اول انتخابات پیروز شود
ترکیه در آستانه انتخابات دومرحله‌ای
حزب حرکت ملی چند صباحی است که دست در دست اردوغان داده و از کاندیداتوری رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری فعلی ترکیه حمایت کرده است. به همین منظور است که با یک تیزر حماسی توانسته است در کنار حزب عدالت و توسعه سهمی قابل‌توجه را در شبکه اول دولتی این کشور داشته باشد. دیگر احزاب و نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری اما سهم اندکی از رسانه دولتی ترکیه داشته‌اند. نهایتا یک سخنرانی کوتاه ۱۰ دقیقه‌ای از زندان که نصیب صلاح‌الدین دمیرتاش، دبیر کل حزب کردتبار دموکراتیک خلق شد.
اما در لابه‌لای اخبار ترکیه نیز تقریبا هر روز خبر میتینگ‌های نامزدها پخش می‌شود. اردوغان در یکی از این میتینگ‌ها با دروغگو خواندن محرم اینجه که رشد خوبی در انتخابات داشته، گفت که او سرمایه‌ای جز دروغ ندارد. هر چند باید اشاره کرد که مهم‌ترین رقیب اردوغان، محرم اینجه، نامزد مععرفی شده از سوی حزب جمهوری خلق ترکیه است اما از مرال آکشنر، پایه‌گذار حزب «خوب» (IYi) نیز نباید گذشت. او نیز توانسته است در چند وقت اخیر نظرها را به سوی خود جلب کند. مرال آکشنر که به مارگارت تاچر ترکیه معروف است و از او به‌عنوان بانوی آهنین یاد می‌شود در یکی از میتینگ‌های خود به شدت به اردوغان تاخت. اردوغان مدام در سخنرانی‌های خود به این اشاره می‌کند که سایر نامزدها برنامه ندارند و اوست که ترکیه را مدرن کرده و توانسته شهرها را رشد دهد. اما مرال آکشنر در پاسخ به این اتهام گفته است که برنامه‌های دقیقی دارد و حتی از یارانه ۵۰۰ لیره‌ای برای هر جوان ترکیه صحبت کرده است.
حزب عدالت و توسعه اما در واکنش به این طرح گفته است که آکشنر یک طرح پوپولیستی ارائه داده و برای این طرح منبع مالی معرفی نکرده است اما آکشنر در همان میتینگ به منتقدان خود پاسخ داد و گفت که قصد دارد از واگذاری شبکه‌های عریض و طویل تی‌آرتی منبع مالی خود را تامین کند. محرم اینجه نیز که به‌عنوان رقیب اصلی اردوغان مطرح است، توانسته با تیزرهای تبلیغاتی که از طریق شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود قلب ترکیه‌ای‌ها را به‌دست آورد. این حزب سعی کرده است کمتر روی سکولاریسم مانور دهد تا موجب رنجاندن بخش مذهبی ترکیه نشود. همزمان پشتیبانی حزب اسلام‌گرای سعادت از محرم اینجه توانسته است تا حدودی بخش مذهبی این کشور را در برابر حزب آتاتورک نرم کند.
با این حال اردوغان در این دوره از انتخابات جنگ را به دوقطبی حزب برنامه و حزب بی‌برنامه تبدیل کرده است. او در توییتر خود نیز با ارائه تصاویری که حکایت از آمارهای رو به رشد توسعه‌گرایی در این کشور دارد، سعی می‌کند خود را پدر توسعه ترکیه معرفی کند. به همین منظور در تیزرهای تبلیغاتی خود به شدت بر توسعه شهرها تاکید می‌کند و در نهایت نیز با صدای خود اردوغان که می‌گوید: «حالا وقت ترکیه است» دیگران را ترغیب به رای دادن به خود می‌کند.
روزنامه گاردین هم در گزارشی می‌نویسد: در تمام بلوارهای استانبول می‌توانید پرتره‌های بسیار بزرگی از اردوغان ببینید. برای ۱۶ سال است که اردوغان و حزب عدالت و توسعه حاکمان مطلق این کشور آسیایی-اروپایی بوده‌اند. اردوغان هر بار سعی داشته تا به مردم خود بگوید که در دوره او بوده است که این کشور به‌عنوان یک قدرت در خاورمیانه و فراتر از آن مطرح شده و همچنان قدرت اصلی به‌حساب می‌آید. اردوغان در چند وقت اخیر و با توجه به نزدیک شدن روز انتخابات سعی کرده است کلید بهره‌برداری از پروژه‌های مختلف را بزند. در اوایل نوامبر سال گذشته بود که اردوغان به ضرب و زور توانست تونلی که اروپا را به آسیا وصل می‌کرد افتتاح کند. این آرزوی ۱۳۷ ساله ترک‌ها در نهایت با پشتکار اردوغان به بهره‌برداری رسید. در سال ۱۸۸۰ عثمانی‌ها قصد داشتند به‌عنوان بخشی از برنامه گسترش قلمروی خود این تونل را احداث کنند اما این امر میسر نشد تا اینکه اردوغان در سال ۲۰۰۲ کلید طرح را زد و در نوامبر سال گذشته آن را افتتاح کرد.
حزب عدالت و توسعه به افتتاح این تونل بسیار افتخار می‌کند و یکی از تبلیغات موثر اردوغان حضورش در داخل این تونل است که در مقابل بنز تشریفاتی خود ایستاده و به دوربینی که از بالا تصویر وی را می‌گیرد، نگاه می‌کند. البته بسیاری از ترک‌ها به این مساله اذعان دارند که ترکیه قبل از اردوغان قابل قیاس با امروز خود نیست. کافی است به همین استانبول نگاه کنید که بزرگ‌ترین شهر این کشور به‌حساب می‌آید. قرار است در ماه اکتبر اردوغان سومین فرودگاه این کشور را افتتاح کند. این فرودگاه قابلیت خدمات‌رسانی ۹۰ میلیون مسافر در سال را دارد. پروژه دیگری که حزب عدالت و توسعه قول آن را داده افتتاح یک پل دیگر روی تنگه بسفر است که ۲۸ کیلومتر طول آن است. پروژه‌ای که برای نخستین‌بار در قرن شانزدهم مطرح شد و میلیاردها دلار هزینه دارد.
ترکیه تنها ۴ روز با مهم‌ترین انتخابات تاریخ مدرن خود فاصله دارد. کارشناسان نیز به این گزاره واقفند. زیرا انتخابات اخیر به رئیس‌جمهوری قدرت مطلقی می‌بخشد که می‌تواند بسیاری از وجوه دموکراسی را نادیده بگیرد. منتقدان اردوغان می‌گویند با رفراندومی که اردوغان و حزب وی در آن پیروز شد توانست راه را برای ریاست‌جمهوری خود هموار کند. راهی بدون مانع. این عده بر این باورند در این سیستم قوه قانون‌گذاری عملا تبدیل به یک قوه بیکار می‌شود که حتی برای تایید کابینه خود نیازی به آنها ندارد و هر زمان که صلاح دانست رای به انحلال پارلمان دهد. همچنین منتقدان بر این باورند که سیستم جدید اسقلال قوه قضائیه این کشور را بیش از پیش از بین خواهد برد. فقط کافی است برای اینکه بدانید رئیس‌جمهوری آینده ترکیه دارای چه قدرتی خواهد بود، به موارد زیر توجه کنید:
- رئیس‌جمهوری می‌تواند وابستگی و روابط حزبی داشته باشد (پیشتر رئیس‌جمهوری باید از حزب خود استعفا می‌داد)، رئیس‌جمهوری اختیار منحل کردن مجلس ملی ترکیه را خواهد داشت، رئیس‌جمهور می‌تواند مستقیما معاونان ریاست‌جمهوری و وزیران را عزل و نصب کند، عزل و نصب مدیران ارشد کشوری از اختیارات رئیس‌جمهوری خواهد بود، رئیس‌جمهوری اختیار اعلام وضعیت اضطراری و بسیج عمومی در کشور را به شرط کمتر از ۶ ماه خواهد داشت، شرط متولد ترکیه بودن برای ریاست‌جمهوری حذف و داشتن تابعیت ترکیه‌ای برای رئیس‌جمهوری بودن کافی خواهد بود، نامزدی نظامیان در انتخابات مجلس ممنوع خواهد شد، تعداد نمایندگان مجلس ترکیه از ۵۵۰ به ۶۰۰ نفر افزایش خواهد یافت،حداقل سن برای نمایندگی مجلس از ۲۵ سال به ۱۸ سال کاهش خواهد یافت.
اما این تنها روی ظاهری تغییرات است. در واقع مهم‌ترین تغییرات قانون اساسی ترکیه حذف سمت نخست‌وزیری و تمام ارگان‌های وابسته بدان و دادن اختیارات بسیار وسیع‌تر به رئیس‌جمهوری است. رئیس‌جمهوری ترکیه به تنهایی مامور تشکیل کابینه می‌شود و طبق قانون جدید وی نیازی به ارائه برنامه‌های دولتش به مجلس ندارد. عجیب‌تر اینکه، وزرای انتخابی رئیس‌جمهوری دیگر بدون نیاز به رای‌اعتماد از مجلس این کشور به‌طور مستقیم به روی کار خواهند آمد. به این ترتیب دیگر چیزی به نام رای اعتماد وجود نخواهد داشت. منتقدان و احزاب اپوزیسیون می‌گویند چنانچه در انتخابات اردوغان بار دیگر پیروز شود، به زیر کشیدن وی کار بسیار سختی خواهد بود. او دارای قدرتی خواهد شد که هیچ قانونی نخواهد توانست مانع وی شود.
روزنامه واشنگتن‌پست می‌نویسد: در سه سال گذشته ترکیه با مدیریت اردوغان سوار بر یک ترن هوایی شده است که مدام با سرعت زیاد بالا و پایین می‌شود یا به پیچ‌های خطرناک می‌رسد. در سه سال گذشته ترکیه شاهد یک رفراندوم و دو انتخابات پارلمانی بوده است. همچنین در سال ۲۰۱۶، بخشی از ارتش این کشور علیه وی کودتا کرد که در نهایت نافرجام باقی ماند. اما حیاتی‌ترین انتخابات روز یکشنبه ۲۴ ژوئن برگزار خواهد شد. اگر او پیروز میدان باشد دارای قدرتی وسیع خواهد شد که آن هم ناشی از تغییراتی است که از طریق رفراندوم سال ۲۰۱۷ به‌دست آمده است.
حالا پس از مصطفی کمال ملقب به آتاتورک، اردوغان تبدیل به موثرترین چهره ترکیه مدرن در صد سال اخیر شده است. اما مخالفانش ترس از این دارند که با قدرت گرفتن اردوغان باید به سوگ دموکراسی بنشینند. اردوغان سعی کرده است با اکثریت‌گرایی نهایت استفاده را برده و در تضعیف لیبرالیسم بکوشد. در این شرایط روزنامه واشنگتن‌پست در یادداشتی تصریح می‌کند که اردوغان به احتمال فراوان رئیس‌جمهوری بعدی ترکیه است و کسی نمی‌تواند او را شکست دهد. در مقابل برخی می‌گویند این‌بار اپوزیسیون با برنامه ظاهر شده و در پی آن است که انتخابات را به مرحله دوم بکشاند و در نهایت وارد رقابت دوقطبی بین اینجه و اردوغان شوند.
نتایج نظرسنجی‌های اولیه نشان می‌دهد که اردوغان می‌تواند در دور اول هم پیروز شود با این حال رشد آرای اینجه جبهه سکولار ترکیه را نیز همچنان امیدوار نگه داشته است. اینجه گفته است در صورت پیروزی در انتخابات دگمه بازگشت را خواهد زد و ترکیه را مجددا به سیستم پارلمانی بازخواهد گرداند. او گفته است که مجددا تفکیک قوا را به این کشور باز می‌گرداند و با توجه به سابقه معلمی‌اش قول داده است که آموزش و پرورش این کشور را آزادتر، سکولارتر و دموکرات‌تر خواهد کرد. برخی از آگاهان اما معتقدند که اردوغان شاید این‌بار رقابت چالشی‌تر نسبت به گذشته داشته باشد. برخی نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که حزب عدالت و توسعه در انتخابات بیست و چهارم ژوئن، به‌ویژه در انتخابات پارلمانی که همزمان برگزار می‌شود اکثریت خود را از دست خواهد داد. رویترز نیز در گزارشی احتمال داده است انتخابات ریاست‌جمهوری نیز به مرحله دوم کشیده خواهد شد. در نظرسنجی صورت‌گرفته توسط موسسه سونار اردوغان در مرحله اول انتخابات ۳/ ۴۸ درصد از آرای مردم را کسب خواهد کرد. رئیس‌جمهوری ترکیه برای پیروزی نیاز به رای بالای ۵۰ درصد دارد. در این نظرسنجی همچنین مشخص شده است که محرم اینجه نزدیک‌ترین و جدی‌ترین رقیب اردوغان رای ۴/ ۳۱ درصدی خواهد داشت. البته مشخص شده است که اگر انتخابات به دور دوم کشیده شود، اردوغان رای ۵۳ درصدی خواهد داشت. در انتخابات پارلمانی نیز مشخص شده است که حزب عدالت و توسعه رای ۴۲ درصدی خواهد داشت و حزب حرکت ملی که خود را به اردوغان و حزب عدالت و توسعه نزدیک کرده است رای ۷ درصدی خواهد داشت. همچنین در این نظرسنجی آمده است که حزب جمهوری خلق ترکیه رای ۵/ ۳۹ درصدی خواهد داشت. حزب کردتبار دموکراتیک خلق‌ها نیز به رهبری دمیرتاش رای ۱۰ درصدی خواهد داشت. در این شرایط مرال آکشنر نیز قول‌های مشابهی داده و گفته است که هدف او بازگرداندن سیستم پارلمانی است. افزون بر این او پیشنهاد یارانه نیز به جوانان داده است. اما اردوغان و تیم تبلیغاتی‌اش جنگ را به میدان حریف کشانده‌اند. آنها می‌گویند اپوزیسیون شعار می‌دهد که کارهایی که ما انجام داده‌ایم را به ثمر برسانند. اردوغان که اخیرا فاش کرده است بین مسی و رونالد، بازیکن پرتغالی را ترجیح می‌دهد گفته است: او و حزب عدالت و توسعه به دنبال طرح‌های توسعه‌ای هستند. او در تیزرهای تبلیغاتی‌اش به نشانه‌های عثمانی‌گری اشارات فراوانی دارد و در یک تبلیغ باشکوه، ققنوسی که از دوران عثمانی و از مزار سلیمان و سایر پادشاهان عثمانی می‌گذرد به زمان حال می‌رسد و هرجا که اردوغان در دوره خود افتتاح یا آباد کرده است می‌چرخد و در نهایت از بالای سر اردوغان می‌گذرد. اردوغانی که خود نریشن این تبلیغات را می‌گوید و در نهایت نیز مردم ترکیه را خطاب قرار می‌دهد و می‌گوید: «حالا وقت ترکیه است.»
اطلاعات جانبی انتخابات
ترکیه از جمعیت ۸۱ میلیونی برخوردار است. در انتخابات این دوره ۳۴/ ۵۶ میلیون نفر می‌توانند در داخل ترکیه به پای صندوق‌های رای بروند و ۰۵/ ۳ میلیون نفر نیز در خارج از این کشور. قرار است در داخل کشور انتخابات در ۸۱ استان ترکیه برگزار شود و ترک‌های خارج‌نشین نیز در ۶۰ کشور متفاوت به پای صندوق‌های رای خواهند رفت. وزارت کشور ترکیه اعلام کرده است که برای انتخابات ۲۴ ژوئن ۱۸۱ هزار و ۸۹۶ صندوق رای در نظر گرفته است.
ارسال نظر