در صد سال گذشته بیش از ۲۰۰ تحریم در دنیا شکل گرفته است که در برخی موارد، کشور تحریم شده با استفاده از اقتصاد مقاومتی، از این تهدید برای خود فرصتی ماندگار خلق کرده است. اما شرایط فعلی ایران به‌عنوان کشور تحریم شده و شرایط آمریکا به‌عنوان کشور متخاصم چیست؟ تلاش کشورهای هم‌پیمان با کشور متخاصم، برای از سرگیری مجدد مذاکرات بین ایران و آمریکا بر کسی پوشیده نیست. این اقدام از دو منظر قابل توجه است: اول اینکه ایران در چند سال اخیر با رفتار دیپلماسی صحیح، موفق به اثبات حقانیت خود شده و دوم اینکه آمریکا در حال از دست دادن هم‌پیمانان خود در مساله تحریم‌ها علیه ایران است. تجدید اعمال تحریم‌ها توسط آمریکا علیه ایران از ۱۳ آبان ماه همزمان بود با برخی چرخش‌های بین‌المللی که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

۱- افزایش تلاش قدرت‌های بزرگ اقتصادی برای کاهش مبادلات بین‌المللی به دلار.  ۲- متهم شدن آمریکا به اتخاذ سیاست‌های یکجانبه در توافقات بین‌المللی.  ۳- اعلام آمادگی برخی کشورها برای انجام معاملات تجاری با ایران به سایر ارزهای رایج.

شاید پر بیراه نباشد  که  ادعا کنیم شرایط فعلی از چندین منظر به نفع ایران است و بهره جستن از این فرصت تاریخی دشوار به نظر نمی‌آید. فراموش نشود که دلیل کلیدی تنها ماندن آمریکا در اعمال تحریم‌ها، تجربه موفق ایران در ادامه پایبندی‌اش به برجام بود. بنابراین همزمان با استمرار ایران در پایبندی به معاهدات بین‌المللی، گام‌های ذیل می‌تواند در عبور موفق از شرایط تحمیلی فعلی موثر باشد: در گام نخست به‌جای عنوان کردن مواردی چون دور زدن تحریم‌ها، با پافشاری بر حقانیت خود، ذهن جهانیان را معطوف به ظلمی کنیم که کشور متخاصم بر مردم مظلوم ایران روا داشته است. دوم، با تمرکز بر مواردی چون دستیابی به راه حل‌های دیپلماتیک در الحاق به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (FATF) که نقش بسزایی در اثبات مجدد تمایل ایران برای صلح جهانی خواهد داشت، تلاش کرد. در گام سوم نیز با بهره‌مندی از اصل اقتصاد مقاومتی و تلاش مضاعف برای بالا بردن ظرفیت بازرگانان و تولید‌کنندگان داخلی بر ایجاد مزیت رقابتی برای کشور متمرکز شد.آنچه در بالا به‌عنوان گام‌های سه‌گانه پیشنهادی برای برون‌رفت از شرایط کنونی ذکر شد می‌تواند مسیر پیش رو برای حضور موثر ایران در تجارت جهانی را نیز هموار سازد. مکانیزم فعلی اقتصاد ایران نوعی اقتصاد بسته است که به‌ رغم وابستگی‌های خارجی، میل به افزایش بهره‌مندی از منابع داخلی دارد. بنابراین شایسته است دولت با اقدامات موثر بر تقویت بخش تولید و بازرگانی داخلی اهتمام ورزیده و با روش مدیریت صحیح منابع، بر ایجاد مزیت رقابتی برای کالاهای تولید داخل تمرکز کند. همزمان با تقویت توان رقابتی تولید برای تامین نیاز مصرف‌کننده داخلی، به‌عنوان اقتصاد درون‌زا می‌توان به بازارهای خارجی امیدوارتر بود. از جمله اقدامات پیشنهادی که می‌تواند در راستای نیل به اهداف مشخص شده، در بهره‌مندی از اقتصاد مقاومتی موثر باشد عبارتند از:

  •   تقویت بخش خصوصی و ایجاد انگیزه برای کارآفرینان در راستای گسترده کردن فعالیت‌های اقتصادی درون مرزی.
  •   شفاف کردن مرزهای بخش خصوصی و دولتی و کاهش نفوذ بخش دولتی در فعالیت‌های اقتصادی.
  •   هدایت سپرده‌های مردمی به بخش مولد با نظارت سه‌گانه بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت صنعت، معدن و تجارت.
  •   افزایش بودجه عمرانی و ایجاد فضای رقابتی مناسب برای رقابت بخش خصوصی در مشارکت‌های مربوطه.
  •   تقویت مبادلات مرزی با کشورهای هم‌مرز و ظرفیت‌سازی برای کسب سهم بازار بیشتر از کشورهای همجوار.
  •   تقویت روحیه مصرف داخلی با افزایش سطح اختیارات سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان.
  •   حمایت از ایده‌های نخبگان و ایجاد بسترهای مناسب برای اجرای ایده‌های اقتصادی و خلاق جوانان.

هر یک از این موارد می‌تواند در قالب یک پروژه استراتژیک در سند چشم‌انداز سال‌های آتی کشور به منظور تحقق اقتصاد مقاومتی درونی تعریف و بسط داده شود. فراموش نشود که مسیر پیش رو، برای دولت و ملت یکی است و این امر اهمیت رسیدن به اتحاد ملی را بیش از بیش نمایان می‌سازد. ختم کلام اینکه برنامه‌های توسعه مدیریتی توسط همین ملت و در همین کشور قابلیت اجرا داشته و هرقدر تلاش برای نیل به اهداف و برنامه‌ها در یک راستا قرار گیرد، مسیر دستیابی به اهداف غایی کوتاه‌تر و پیمودن آن آسان‌تر خواهد بود.