«دنیای اقتصاد» موفقیت شرکت‌های بزرگ ریلی جهان را بررسی می‌کند
مسوولیت اجتماعی شرکت‌های ریلی
بر خلاف نگاه سنتی به مدیریت و کسب‌و‌کار، سازمانها دیگر فقط در مقابل سهامداران خود مسوول نیستند و نباید فقط به افزایش سود کوتاه‌مدت سهامداران خود بیندیشند. بدین ترتیب انتظار می‌‌رود سازمان‌‌هایی که در ارتباط با ذی‌نفعان دیگری نیز هستند، خواسته‌‌های مشروع آنها را هم مورد توجه قرار دهند. در هر کسب‌و‌کاری و از جمله شرکت‌هایی که برای تولید ثروت و کسب‌و‌کار ایجاد شده‌اند باید صد در صد مسوولیت تمام کارهای خود که جنبه اجتماعی دارند را به عهده بگیرند. این مسوولیت در کسب‌و‌کار معمولی بر عهده صاحب آن و در شرکت‌ها بر عهده هیات مدیره و مدیر عامل آن شرکت است. درحالی‌که دولت‌ها به‌طور سنتی، به تنهایی مسوولیت بهبود شرایط زندگی مردم را برعهده دارند، نیاز جوامع بیش از توانایی و قابلیت دولت‌ها برای برآوردن آنهاست. در این راستا، نگاه‌ها درحال تغییر جهت از دولت‌ها به نقش فعالیت‌های اقتصادی افراد و شرکت‌ها در جامعه است و روی کسب‌و‌کار‌ها متمرکز شده است؛ به گونه‌ای که شرکت‌های مترقی به دنبال متمایز کردن خود از سایرین، به لحاظ میزان درگیر بودن و توجه به مسوولیت‌های اجتماعی، هستند.
سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) عنوان می‌کند: «در پی افزایش جهانی شدن، ما نه تنها نسبت به آنچه می‌خریم هوشیارتر شده‌ایم، بلکه نسبت به نحوه تولید محصولات و خدماتی که دریافت می‌کنیم نیز آگاهی بیشتری پیدا کرده‌ایم. محصولاتی که از نظر محیطی مضر هستند، کار کودکان، محیط‌های خطرناک کاری و سایر شرایط غیرانسانی نمونه‌هایی از مسائل و مشکلاتی هستند که مطرح می‌شوند. همه سازمانها و شرکت‌ها که به دنبال سود و اعتبار طولانی‌مدت هستند کم‌کم متوجه می‌شوند که باید مطابق هنجارهای درست عمل کنند.» در مورد تعریف مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها، اتفاق نظر کامل وجود ندارد؛ تعریفی که از جانب «مجمع جهانی کسب‌و‌کار برای توسعه پایدار» در سال۲۰۰۱ ارائه شده است به این نحو است: «تعهد کسب‌و‌کار و تجارت به همکاری برای توسعه پایدار اقتصادی، کار با کارگران، خانواده‌های آنها، جامعه محلی و در نهایت، کل جامعه، برای آنکه بتوانند کیفیت زندگی‌شان را بهبود بخشند.» از این رو، ایده اصلی CSR این است که شرکت‌ها متعهد به فعالیت در جهت رفع نیازهای طیف وسیعی از ذی‌نفعان هستند. به بیان رسمی تر، CSR مجموعه‌ای از فعالیت‌های مدیریتی است که نسبت به حداکثر کردن اثر مثبت عملیات شرکت بر جامعه اطمینان بخشی می‌کند؛ یا عملیات به نحوی که قوانین، اخلاقیات، تجارت و انتظارات عمومی جامعه از کسب‌و‌کار، برآورده شود یا به بیش از آن دست یافت.
در همین چارچوب، بسیاری از شرکت‌های خصوصی مطرح در سطح دنیا، خود را موظف به عمل به آن می‌دانند و شرکت‌های حمل‌و‌نقل ریلی نیز منطقا از این قاعده مستثنا نیستند. به‌عنوان مثال شرکت روسیسکی ژلزینه روسیه یکی از این شرکت‌هاست و در سایت اصلی خود درج کرده است که در راستای عمل به مسوولیت اجتماعی شرکت، برنامه‌های خود را بر اساس طرح بین‌المللی توسعه پایدار، ایجاد توسعه اجتماعی، حفاظت از محیط زیست و تعهد به پروتکل کیوتو (مصوب ۱۱دسامبر ۱۹۹۷) اجرایی خواهد کرد و به کنوانسیون‌های بین‌المللی نظیر جلوگیری از گرمایش کره زمین پایبند خواهد بود. روسیسکی ژلزینه روسیه کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای را در این چارچوب تعریف می‌کند. شرکت CSX آمریکا نیز در این زمینه به‌صورت سالانه اقدامات خود را در راستای مسوولیت اجتماعی شرکت منتشر کرده که برخی از اعداد و ارقام ارائه شده در این گزارش‌ها بسیار جالب توجه است. به‌عنوان مثال در سال گذشته حدود ۱۰ هزار ساعت کار داوطلبانه از سوی کارمندان این شرکت در جهت سرویس‌های اجتماعی صورت گرفته و شرکت ۱۲ میلیون دلار صرف امور عام المنفعه کرده است. ضمن اینکه تا سال ۲۰۱۷ این شرکت با مجموعه اقدامات خود توانسته میزان تولید گازهای گلخانه‌ای خود را نسبت به سال ۲۰۱۱ معادل ۱/ ۵درصد کاهش دهد و مصرف انرژی خود را در عین افزایش شبکه ریلی، ۷/ ۴درصد کاهش داده است.
این موضوع به اندازه یک شرکت ارتباطی ندارد و امروزه دیگر تمام مجموعه‌های تجاری خود را موظف به اجرا کردن آن می‌دانند، از شرکت‌های بزرگی که در بالا ذکر شد تا شرکت‌های کوچکی نظیر راه‌آهن پرو. با مراجعه به سایت این شرکت مشاهده می‌شود که موارد عدیده‌ای را در بخش مسوولیت‌های اجتماعی خود بیان کرده‌اند، مواردی نظیر ایجاد برنامه‌های تبلیغاتی مبتنی بر فرهنگ پرو و با هدف ترویج و تقویت سنت‌های این کشور؛ اجرای پروژه‌های مختلف در جهت توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بهبود شرایط زندگی در این مناطق؛ ضمن اینکه فعالیت‌هایی در زمینه مدیریت پسماندهای جامد، منابع آب، مصرف انرژی، کاهش تولید کربن، ارتقای معیارهای کنترل آلودگی و استفاده از محصولات شیمیایی نیز انجام شده است. همچنین در این گزارش درج شده که «ما همچنین از حفاظت از حیات وحش و تنوع زیستی در محیط اطرافمان حمایت می‌کنیم.» «هدف ما ایجاد برنامه‌هایی است که موجب توسعه اقتصاد محلی و بهبود شرایط تامین‌کنندگان محلی در زنجیره ارزش شود. علاوه بر این، ما اقداماتی را با هدف ترویج مشاغل حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای برای ساکنان محلی و متمرکز بر برابری جنسیتی اجرا می‌کنیم.» «ما تلاش می‌کنیم تا سطح آگاهی و دانش را در میان ساکنان محلی مجاور خطوط راه‌آهن افزایش دهیم و آنها را از اقداماتی که ممکن است صدمات جانی یا مالی برایشان در برداشته باشد بر حذر داریم.» همچنین این شرکت برای ساکنان اطراف خطوط ریلی، تعرفه‌ای غیر تجاری در نظر گرفته است تا به نوعی بخشی از آسیب‌های وارده را تامین کند.
راه‌آهن هند نیز در این زمینه برنامه‌های گسترده‌ای دارد. این کشور به دلیل جمعیت بالایی از فقرا، بدون همکاری اجتماعی شرکت نمی‌تواند از پس رتق و فتق امور آنها برآید. شرکت راه‌آهن هند به‌عنوان شرکتی با مدیریت دولتی، چند سرفصل برای این امور اجتماعی خود تعریف کرده است. نظیر ایجاد منازل رفاهی که به مساله مسکن می‌پردازد که امروزه به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مشکلات مردم این کشور شناخته می‌شود. شرکت راه‌آهن هند سعی دارد که از این طریق برای کارمندان کم بضاعت خود، سقفی مهیا کند تا با هزینه‌ای اندک، از پس این مشکل برآیند. همچنین این شرکت با ارائه خدمات حوزه سلامت و دارو به کارمندان و خانواده‌های آنها، تاثیری مثبت بر سطح سلامت محیط پیرامونی خود داشته باشد. همچنین ایجاد اماکنی برای عرضه غذا به نیازمندان و ایجاد دسترسی به مواد خوراکی با هزینه اندک برای کارمندان کم بضاعت شرکت، کمک هزینه‌های تحصیلی برای خانواده‌های کارکنان، ایجاد اماکن تفریحی و مواردی دیگر از همین دست، نمونه‌هایی است که این شرکت به‌صورت تفصیلی در گزارش‌های خود ذیل مسوولیت اجتماعی اش به آن پرداخته است.
CSR امروزه تبدیل به موضوعی شده است که نمی‌توان آن را مختص به شرکت‌ها و مجموعه‌های بزرگ دانست و در تمامی جهان، اعم از کشورهای توسعه یافته یا درحال توسعه، توجه به مسائل اجتماعی و ادای دین به محیطی که رشد شرکت در آنجا صورت گرفته، بخشی از وظایف مدیران محسوب می‌شود و توقع حل تمامی مسائل از جانب دولت‌ها تبدیل به مساله‌ای غیرممکن شده است. اما سوال اینجاست که زمانی که یک موضوع تبدیل به امری اخلاقی می‌شود، مرز آن کجاست؟
ارسال نظر