نگاهی به شروع معاملات در اسفند

همان‌طور که اشاره شد، به‌طور کلی بروز نااطمینانی‌ها در فضای کلان کسب‌وکار و ناپایداری نرخ‌ها در سایر بازارها باعث ایجاد فضایی احتیاطی بر معاملات سهام شده است. به همین دلیل شاخص کل بازار نوسان‌های کم‌دامنه‌ای را تجربه می‌کند. همچنین افت نسبی ارزش معاملات از عقب‌نشینی سهامداران و نگرانی‌های آنها نسبت به عوامل بنیادی اثرگذار بر وضعیت بنگاه‌های بورسی پرده بر‌می‌دارد.

معاملات اسفندماه در شرایطی آغاز شده است که سه رویداد مهم در نیمه ‌دوم بهمن‌ماه بازار سرمایه را تحت‌الشعاع قرار داد. از یکسو اصلاح قیمت کالاهای اساسی در بازار جهانی و نوسان‌های پردامنه در بازار ارز و در نهایت واکنش سیاست‌گذار برای مهار تقاضای سفته‌بازی ارز  بود (انتشار اوراق گواهی سپرده با نرخ سود ۲۰ درصدی). این موارد در کنار یکدیگر سبب شدند، سهامداران احتیاط بیشتری در معاملات داشته باشند. ضمن اینکه افزایش عرضه از سوی سهامداران، به ویژه فعالان نهادی بازار برای تامین نقدینگی مورد‌نیاز در روزهای پایانی سال همچنان از افت نیروهای سمت تقاضا حکایت دارد. افزون بر این، اصلاح مقطعی قیمت‌ها در بازار جهانی در افزایش مواضع محتاطانه فعالان سهام اثرگذار بوده است. سرنوشت برجام نیز عامل دیگری است که بر سیطره تردید در دادو ستد سهام نقش داشته است. قاعدتا افزایش نرخ سود بدون‌ریسک به‌عنوان مبنایی برای سایر نرخ‌ها در بازار دارایی می‌تواند سود انتظاری را در دیگر بازارها از جمله سهام دستخوش تغییر کند. پیامدی که در وضعیت تعادلی بازار بدهی نیز به خوبی انعکاس یافت و موجب تقویت نرخ سود در این بازار شد. در شرایط فعلی و با توجه به مقطعی بودن این موضوع ابعاد دقیق آن را نمی‌توان ترسیم کرد و نیاز به زمان برای تعدیل انتظارات سهامداران نسبت به تغییرات صورت گرفته است. از سوی دیگر نوسانات قابل‌توجه نرخ ارز در محدوده ۴۵۰۰ تومان عامل دیگری است در جهت تقویت تردید‌ها. نگرانی‌ دیگر بازار سهام افت قیمت کالاهای اساسی است. نوسان‌ها و افت‌و‌خیز قیمت‌ها در بازار جهانی همچنان تاثیر خود را در تداوم تردید و انتظار در معاملات سهام گذاشته است. این موضوع با اصلاح اخیر در بازارهای سهام جهانی و متعاقب آن بازارهای کالایی این گمانه را تقویت کرد که شاید این تغییرات آغاز یک سیر نزولی باشد.

معاملات دیروز از دریچه آمار

با کاهش نسبی قیمت نفت و فلزات اساسی در بازارهای جهانی تقاضای عمومی سهام وابسته در آخرین روز معاملات این هفته با افت مواجه شد. در همین حال تحولات درونی بازار، یعنی پذیرش فرآورده‌های معدنی در بورس کالای ایران سهام مرتبط را در صدر فهرست نمادهای اثرگذار بر شاخص نشاند. بر همین اساس بود که در دادوستدهای روز گذشته دوقلوهای سنگ‌آهنی بازار سهام کشور بیشترین حمایت را از شاخص کل به عمل آوردند. بر اساس آخرین گزارش هیات پذیرش بورس کالای ایران، برای نخستین بار کالای گندله و کنسانتره سنگ آهن شرکت صنعتی و معدنی گل گهر برای عرضه در رینگ داخلی بازار اصلی این بورس پذیرش شد تا عرضه و کشف قیمت سنگ آهن بر اساس مکانیسم عرضه و تقاضا، یک قدم به اجرا نزدیک‌تر شود. کشف قیمت شفاف و مبتنی بر نیروهای بازار یکی از پیامدهای مثبت چنین عملکردی است.

پیش از این، قیمت کالاهای گندله سنگ‌آهن بر مبنای قیمت شمش فولاد خوزستان قیمت‌گذاری می‌شد، اما اکنون و با سپردن قیمت به دست سازوکار عرضه و تقاضا در بورس کالا احتمال افزایش درآمدهای ناشی از رشد نرخ‌ها برای فروشندگان تقویت می‌َشود. به عبارت دقیق‌تر، با عرضه فرآورده‌های معدنی در بورس کالا به نظر می‌رسد که فرآیند تعیین نرخ‌ها بر مبنای قیمت کالاها در بورس‌های کالایی جهان از جمله چین صورت می‌گیرد و در نتیجه آثار مثبتی برای عرضه‌کنندگان فراهم می‌کند. روز گذشته، سهامداران نیز با رصد این موضوع به خرید سهام مرتبط از نماد گل گهر و چادرملو اقبال مناسبی نشان دادند. همزمان با اقبال سهامداران به نمادهای معدنی، شاهد افت تقاضا در سهام زنجیره فولادی بازار از جمله نماد «فولاد»، «فخوز»، «کاوه» و «هرمز» بودیم. به این ترتیب، سهام فولادی مزبور عمدتا در محدوده منفی قیمت مبادله شدند.  اتفاق دیگری که در بازار دیروز رقم خورد افت قیمت در اغلب سهام کالایی بازار بود. روز گذشته قیمت جهانی نفت و فلزات اساسی زیر فشار رشد شاخص دلار قرار گرفت و در نتیجه افت قیمت را تجربه کرد. هر چند افت‌های روز گذشته دامنه نوسان پایینی داشت؛ اما تاثیر خود را بر قیمت نمادهای وابسته در بورس تهران بر جای گذاشت و مانع از رشد بیشتر ارزش سهام شد. به دنبال این شرایط و با واکنش منفی سهامداران تقاضای عمومی به ویژه گروه پالایشی و فلزات اساسی بیش از بقیه کاهش یافت. قیمت هر بشکه نفت برنت در آخرین روز معاملات در بازار جهانی به نزدیکی مرز ۶۵ دلار کاهش یافت. متعاقب آن شاخص گروه پالایشی بازار افت ۸/ ۰ درصد را تجربه کرد. از این رو، نمادهای پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت بندرعباس پس از دو غول فلزی «فولاد» و «فملی» بیشترین فشار را بر نماگر اصلی سهام وارد کردند.

سهام مرتبط با فلز مس در این روز تحت تاثیر افت نسبی قیمت جهانی مس با کاهش قیمت روبه‌رو شدند.

در مجموع در سهام گروه فلزی معاملات ناهمگونی صورت گرفت. به عبارت دقیق‌تر، در برخی سهام مرتبط با فلز روی طی معاملات روز گذشته روندی متفاوتی رقم خورد. در این میان، می‌توان به رشد قیمت در نمادهای «فاسمین»، «فرآور» و نماد معاملاتی «کیمیا» در فرابورس اشاره کرد.  در میان صنایع مختلف بورسی، گروه خودرو به رغم فضای عمومی بازار رشد چشمگیر قیمت را تجربه کرد. عنوان بیشترین رشد شاخص طی معاملات دیروز به گروه خودرو تعلق داشت. سهام گروه خودرو طی هفته جاری در کانون رفت‌ و برگشت‌های نقدینگی از سوی سهامداران قرار داشت. به این معنا که با وجود افت قیمت در روز دوشنبه در آخرین روز معاملات با رشد قابل‌توجه ارزش سهام به کار خود پایان دادند.