«دنیای‌اقتصاد» تحولات بازارهای کالایی را در هفته گذشته بررسی کرد
کف‌سازی و رشد نرخ در بازار پایه
کف‌سازی در بازار فلزات پایه
بیش از ۱۵ ماه از آغاز جنگ تجاری بین چین و آمریکا می‌گذرد و رکود ناشی از این جنگ روی تجارت جهانی اثر منفی بر جای گذاشته است. این آثار منفی حتی دامن اقتصاد آمریکا را نیز گرفته است اما فدرال رزرو تلاش می‌کند با دستکاری در نرخ‌های بهره مانع از بروز این آثار منفی در اقتصاد این کشور شود که باید گفت خوب عمل کرده است. البته باید گفت همواره ممکن است در دقیقه نود اتفاقی مسیر گفت‌وگوها را تغییر دهد یا حتی مواضع به‌طور کلی معکوس شود اما درحال‌حاضر شرایط گفت‌وگوها مثبت تلقی می‌شود. با این حال این خبرها نتوانسته بهبود بازارهای پایه را به همراه داشته باشد. بررسی بازارهای کالایی در هفته گذشته نشان می‌دهد تقریبا تمام فلزات پایه با افت قیمت روبه‌رو شده‌اند؛ بهای مس در این مدت نزدیک به ۲ درصد، آلومینیوم ۲/ ۳ درصد، قلع ۳ درصد، روی ۵/ ۴ درصد، نیکل ۵/ ۷ درصد و سرب ۵/ ۶ درصد کاهش را تجربه کرده‌اند. البته سنگ‌آهن و زغال‌سنگ رشد قیمت داشتند اما بازار محصولات کشاورزی نیز مانند فلزات پایه اغلب با کاهش قیمت روبه‌رو بودند. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» مس همچنان در قیمت‌های زیر ۶ هزار دلار در هر تن معامله می‌شود و در آخرین روز معاملاتی هفته گذشته در بازار لندن به قیمت ۵ هزار و ۸۱۲ دلار در هر تن مورد دادوستد قرار گرفت که به عقیده کارشناسان قیمت‌های کنونی در بازار فلزات پایه آمادگی آن را دارند که بعد از طی کردن دوره استراحت کنونی بار دیگر افزایش یابند.
به عقیده کارشناسان بازارهای کالایی، بازارها احتمالا نتایج حاصل از گفت‌وگوهای این دوره را بین رهبران آمریکا و چین باور کرده‌اند و چندان به نتایج ۱۵ ماه گذشته اهمیت نخواهند داد. به عقیده آنها آمارهایی که از تشدید ریسک‌های اقتصادی در ایالات‌متحده منتشر شده که نشان می‌دهد در یک سال و نیم گذشته این ریسک‌ها با افزایش روبه‌رو شده‌اند حاکی از این است که مقامات آمریکایی این بار در تصمیم خود جدی‌تر از گذشته خواهند بود. البته بدبینی‌هایی هم وجود دارد؛ به‌عنوان مثال نظرسنجی از ۱۰۰ اقتصاددان آمریکایی نشان می‌دهد میزان پیش‌بینی‌های رکود برای اقتصاد جهان اکنون کاهش یافته و کمتر کسی به این موضوع اعتقاد دارد و همین امر نیز ممکن است مانع از مسامحه ترامپ در گفت‌وگوها با طرف چینی شود. این در شرایطی است که برخی آمارهای مثبت از اقتصادهای پیشرفته دنیا منتشر شده که امیدواری برای بازگشت اقتصاد دنیا به مدار رشد را تقویت می‌کند. به‌عنوان مثال رشد اقتصادی آلمان که در سه ماه دوم سال ۲۰۱۹ منفی شده بود در سه ماه قبلی به ۱/ ۰ درصد رسیده و انتظار می‌رود در سه ماه پایانی نیز افزایش یابد زیرا سطح تقاضا در این کشور تقویت شده است و رشد هزینه‌های مصرفی مانع از بروز رکود در اقتصاد می‌شود. این تغییر رشد اقتصادی در کل منطقه یورو به همین صورت محدود دیده می‌شود و این موضوع بسیار مهم تلقی می‌شود. با این حال نباید این نکته را فراموش کنیم که شرط اصلی چین برای توافق برداشته شدن همه تعرفه‌ها است و این موضوع قادر است روند توافق را سخت کند. با این حال باید منتظر ماند و نتایج ناشی از گفت‌وگوها را مورد بررسی قرار داد.
بازار فولاد در مسیر صعود
جریان غالب در بازار فولاد جهانی افزایشی است و دقیق‌تر می‌توان گفت که قیمت‌های اعلامی که بعضا تا اواسط و حتی اواخر هفته میلادی گذشته اعلام شده از یک جریان افزایشی حکایت دارد که البته از شتاب نسبتا بالایی نیز برخوردار بود. خوش‌بینی‌های پراکنده نسبت به عدم شعله‌ورتر شدن جنگ تجاری بین چین و آمریکا یا حتی خبرهای پراکنده‌ای از احتمال کاهش تنش‌ها برای بازار جهانی فولاد در اقصی نقاط جهان کافی بود تا بعد از یک جریان نزولی نسبی، بازارها به سمت بهبود شرایط قیمتی و تقویت تقاضا حرکت کنند. این درحالی بود که تمامی بازارها با این روند کلی هم‌راستا نبوده اما قیمت‌های اعلامی رصد شده نشان می‌دهد گفتمان غالب در بازارهای جهانی افزایشی است. این مسیر افزایش نرخ برای بازار فولاد را باید مهم ارزیابی کرد آن‌هم در شرایطی که این بازار با تکانه‌های موقتی همخوانی چندانی نداشته و زیرساخت‌های قدرتمندی از مسیر تقاضا برای رشد قیمت‌ها اغلب مورد نیاز است. این وضعیت تاکنون رشد قیمت‌ها را برای بازارهای شمش، فولادهای ساختمانی و ورق رقم زده و تاکنون موفقیت‌های مهمی را تجربه کرده است.
بازار اسلب و بیلت در جهان افزایشی است و اغلب نرخ‌های ثبت شده برای هفته گذشته با رشد همراه بوده است. با توجه به نرخ‌های اعلامی متال بولتن؛ بیشترین رشد قیمت‌ها در بازار محصولات میانی در جهان به‌شمش صادراتی ایران با رشد بیش از ۲ درصد بازمی‌گردد؛ آن‌هم در شرایطی که اسلب صادراتی کشورهای مشترک‌المنافع موسوم به CIS نزدیک به ۳درصد رشد کرده است. شمش صادراتی CIS هم کمتر از ۲درصد رشد نرخ را نشان می‌دهد تا جایی که می‌توان گفت در هفته گذشته قیمت‌های اعلامی صادراتی یا وارداتی شمش در اقصی نقاط بیش از یک درصد افزایش نرخ داشته است. جالب‌ترین ویژگی‌های صادراتی شمش در جهان را می‌توان در وضعیت صادرات شمش ایران جست‌وجو کرد؛ آن‌هم در شرایطی که شاهد رشد صادرات در ماه‌های اخیر و همچنین افزایش قیمت‌های پیشنهادی در روزهای گذشته بودیم. در آمارهای متال بولتن قیمت هر تن شمش صادراتی ایران برای تحویل در عرشه کشتی رقمی نزدیک به ۳۵۵ تا ۳۶۵ دلار در هر تن برای ۱۳ نوامبر بوده که ۱۳/ ۲ درصد رشد را نشان می‌دهد آن‌هم در شرایطی که قیمت ۳۶۰ تا ۳۶۵ دلار در هر تن نیز به فروش رسیده است. بهبود صادرات به چین و افزایش جذابیت واردات شمش این کشور را می‌توان به‌عنوان یک دلیل مهم برای رشد صادرات و افزایش قیمت‌ها برشمرد آن‌هم در شرایطی که سختگیری‌های زیست‌محیطی در چین جذابیت واردات شمش از ایران را برای چینی‌ها افزایش داده است. البته در نرخ‌های فعلی باید یک داده دیگر را هم در نظر گرفت آن‌هم در شرایطی که بهای هر تن شمش صادراتی کشورهای CIS ۳۴۰ تا ۳۶۰دلار در هر تن بوده است یعنی در نرخ‌های اعلامی قیمت شمش ایران از بهای شمش کشورهای CIS بالاتر قرار گرفته است که نیاز به موشکافی دقیق‌تری دارد.
انتظار داریم که قیمت‌های پیشنهادی ایران برای شمش کمترین قیمت در جهان باشد. این سیگنال را باید جدی گرفت و مهم ارزیابی کرد آن‌هم در شرایطی که تحریم‌ها و رفت و برگشت‌های دستورالعمل‌های داخلی و صادراتی هم به ریسک‌های معامله در ایران متاسفانه افزوده شده است. در این شرایط وقتی بهای شمش CIS از شمش ایرانی کمتر است باید دقت بیشتری به خرج داد. قیمت‌های پیشنهادی شمش CIS در آمارهای متال بولتن برای ۱۱نوامبر است ولی قیمت شمش ایران به ۱۳نوامبر اختصاص پیدا کرده است. این مطلب یعنی شمش CIS در آمارهای اعلامی هنوز یک پله پتانسیل برای رشد قیمت‌ها دارد که می‌تواند یک داده مهم برای سایر بازارهای جهانی هم به‌شمار رود؛ گویی بازارها هنوز از تمامی پتانسیل افزایش نرخ خود استفاده نکرده‌اند و احتمال تداوم رشد قیمت‌ها هنوز وجود دارد. تا همین‌جا یک سیگنال مهم برای احتمال تداوم رشد بهای شمش CIS به‌عنوان یک معیار قیمتی در جهان وجود دارد ولی هنوز داده‌های افزایشی دیگری را می‌توان رهگیری کرد.
یکی از مهم‌ترین بازارهای صادراتی شمش CIS، ترکیه است آن‌هم در شرایطی که بهای شمش صادراتی و شمش وارداتی ترکیه می‌تواند واقعیت‌های تقاضا را در این حوزه ترسیم کرده و نشان دهد که اوضاع صادرات برای ترکیه به‌عنوان کشوری با توان بازاریابی بالا چگونه است. آمارها نشان می‌دهد که بهای شمش وارداتی به ترکیه و همچنین قیمت شمش صادراتی این کشور ۳۹۰ تا ۴۰۰ دلار در هر تن است که در تاریخ ۱۴ نوامبر رشد ۲۸/ ۱ درصدی را تجربه می‌کند. این رشد نرخ نشان می‌دهد که بازار از این مسیر هم مستعد رشد محدود و البته جدیدی است اگرچه تقاضای داخلی در ترکیه چندان قدرتمند ارزیابی نمی‌شود. البته بسیاری از قیمت‌های داخلی در ترکیه تغییر چندانی نداشته ولی اگر شاهد تغییرات قیمتی جدیدی در این بازار باشیم امکان سرعت‌گرفتن این روند افزایشی وجود دارد اگرچه شاهد هستیم که پتانسیل رشد قیمت محصولات ترکیه با محوریت بازارهای داخلی چندان برجسته نیست. هم‌اکنون شاهد هستیم که بهای مصنوعات طویل در بازار داخلی ترکیه به‌دلیل ضعف تقاضا تغییر چندانی نداشته است؛ ولی این بازار هم از مسیر رشد قیمت شمش تحریک شده و با توجه به تجربیات موجود احتمالا شاهد رشد قیمت‌ها در بازار داخلی ترکیه نیز خواهیم بود.بازار جهانی میلگرد و سایر مصنوعات طویل در جهان افزایشی است؛ اگرچه این رشد قیمت‌ها به نسبت نوسان بهای شمش از شتاب کمتری برخوردار است. مهم‌ترین رشد قیمت میلگرد در جهان را می‌توان در نرخ‌های صادراتی چین جست‌وجو کرد که در تاریخ ۱۴ نوامبر، رشد قیمت ۶/ ۱ درصدی داشته و به ۴۵۷ دلار در هر تن تحویل بار کشتی در سواحل چین افزایش یافته است.رشد قیمت‌های داخلی در بازار میلگرد چین را شاهد هستیم که دلیل اصلی آن را باید در رشد تقاضای داخلی جست‌وجو کرد. آمارهای موجود از افزایش حجم ساخت و‌ساز در این کشور حکایت دارد که تاکنون محرک مهمی برای رشد تقاضای داخلی چین بوده است. این درحالی است که چین بر خلاف بسیاری از نقاط جهان، اوج تقاضای خود را در روزهای سرد سال تجربه می‌کند آن هم در شرایطی که در روزهای گرم سال به‌دلیل بارش باران‌های موسمی و گرمای هوا، بازده فعالیت‌های عمرانی کاسته شده و مشکلات حمل‌ونقل تقویت می‌شود. حال در شرایطی که جرقه‌های رشد قیمت شمش در بازارهای جهانی مطرح شده و آمارهای داخلی چین هم از احتمال بالابودن تقاضا حکایت دارد، می‌توان از تداوم رشد قیمت‌ها سخن گفت. این موارد درحالی است که تاکنون گزارشی از رشد قیمت‌های صادراتی میلگرد چین ثبت نشده ولی برای روزهای آینده احتمال چنین رخدادی متصور است.
در بازار ورق نورد گرم و همچنین ورق نورد سرد شاهد رشد سریع‌تر قیمت‌ها هستیم. بیشترین رشد قیمت‌ها در بازار ورق نورد گرم را می‌توان در قیمت‌های صادراتی کشورهای CIS مشاهده کرد که رشد ۴/ ۳ درصدی داشته و البته بهای همین کالا برای واردات به بندر جبل‌علی امارات با افزایش ۶/ ۳ درصدی روبه‌رو شده است. این جریان افزایشی حتی در بازار ورق نورد سرد هم قابل رهگیری است؛ آن‌هم در شرایطی که این کالا برای تحویل در بنادر جنوبی اتحادیه اروپا ۳۸/ ۶ درصد افزایش یافته است. این ارقام نشان می‌دهد که رشد قیمت ورق برجسته‌تر از بازار مصنوعات ساختمانی در جریان است گویا اوضاع مصرف در بخش صنعتی بهتر از اوضاع کلی درحوزه محصولات ساختمانی است. آمارهای بهتر از تولید صنعتی در اتحادیه اروپا یکی از موارد اصلی برای حمایت از نوسان قیمت‌ها به‌شمار می‌رود؛ آن‌هم در شرایطی که روزهای سرد سال و زمان باقیمانده تا جشن‌های سال نو میلادی زمانی حیاتی برای افزایش حجم تولید در نیم‌کره غربی در جهان به‌شمار می‌رود که گویی بخش‌های صنعتی در تلاش هستند تا از این زمان باقیمانده حداکثر استفاده را برده که تاکنون خروجی آن را می‌توان در قیمت ورق فولادی مشاهده کرد. در بازار چین هم شاهد رشد قیمت‌ها هستیم که دلیل اصلی آن در کاهش موجودی انبارها و برتری تقاضا بر عرضه عنوان شده آن هم در شرایطی که قیمت‌های آتی در بازار چین افزایش یافته است. در بازار ویتنام و عربستان هم قیمت ورق وارداتی افزایش جدی داشته و به ترتیب رشد ۵۷/ ۳ و ۷/ ۴ درصدی به ثبت رسیده است. این سیگنال‌های پراکنده از بازار ورق و برتری رشد قیمت‌ها به نسبت بازار شمش و میلگرد را باید با مقاومت خریداران در برابر رشد قیمت‌ها در اغلب کشورهای جهان مورد بررسی قرار داد گویی کشورها و حتی شرکت‌هایی که از تقاضای بالاتری برخوردار هستند، فضای چندانی برای رقبا باقی نگذاشته‌اند. یکی از سیگنال‌هایی که از بازارهای فولادی حمایت خواهد کرد تغییر فاز قیمتی در بازار سنگ‌آهن است آن هم در شرایطی که این بازار بعد از مدت‌ها وارد یک فاز صعودی شده و هفته گذشته را با رشد قیمت‌ها پشت سر گذاشت. اگر تکانه‌های افزایش نرخ در بازار سنگ‌آهن ادامه یابد که هیچ بعید نیست می‌توان با صراحت بیشتری از احتمال تداوم رشد قیمت‌ها در بازار فولاد سخن گفت. البته بازار سنگ‌آهن باید به‌صورت مجزا مورد بررسی قرار بگیرد ولی بعد از یک جریان کاهشی در این بازار و سپس تغییر فاز قیمت‌ها به سمت رشد نرخ و البته افزایش نرخ در بازار فولاد احتمال تداوم رشد بهای سنگ‌آهن در بازار چین وجود دارد.
تجربه رکود جهانی و درس‌های آن
در این بین اما تحولات بازار نفت نیز برای بازارهای کالایی از اهمیت زیادی برخوردار است. investing در مورد بازار جهانی نفت در گزارشی نوشته شواهدی وجود دارد که ممکن است قیمت نفت بار دیگر با کاهش شدید روبه‌رو شود. این پایگاه تحلیلی اقتصادی در ادامه به دوره‌های رونق و رکود اقتصادی در فاصله سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۹ پرداخته است و می‌نویسد در سال ۱۹۹۹ و همزمان با ترکیدن حباب «دات کام»، در سال ۲۰۰۱ و با حمله تروریستی به خاک آمریکا بازارهای جهانی سهام و کالا وارد رکود شدید شدند تاجایی که دولت ایالات‌متحده ناچار شد نرخ بهره را در فاصله سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ از ۲۵/ ۶ درصد به یک درصد کاهش دهد. سپس در فاصله ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ نرخ بهره را تا ۲۵/ ۵ درصد افزایش داد که نتیجه آن فشار روی بازارهای اعتباری و مسکن آمریکا بود و به بروز بحران ۲۰۰۸ منتهی شد. پس از آن فدرال رزرو با تزریق بسته‌های اعتباری از یکسو و کاهش نرخ بهره از سوی دیگر به نزدیک صفر خود را از این بحران خارج کرد که این پروسه تا ۲۰۱۴ طول کشید و اکنون بار دیگر در فاصله سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ نرخ بهره را باز هم بالا برده و به ۵/ ۲درصد رسانده است. این تحلیل در ادامه با اشاره به اینکه چرخه رونق و رکود ۲۰ سال گذشته نشان می‌دهد پتانسیل بروز یک دوره رکودی برای اقتصاد آمریکا و جهان وجود دارد می‌افزاید نگاه به دوره‌های مذکور نشان می‌دهد به تدریج زمان بیشتری برای خروج از بحران نیاز است به‌طوری‌که اگر در گذشته ظرف ۳ سال اقتصاد دنیا از رکود خارج می‌شد اکنون این دوره به ۵سال رسیده است بنابراین بسیار حیاتی است تا از ورود به یک دوره رکودی جدید جلوگیری شود و این مساله نیازمند توجه جدی روسای‌جمهور آمریکا و چین است.
