سیگنال‌های مثبت بازار پایه به اقتصاد

در بازارهای جهانی با فروکش‌کردن شعله‌های جنگ تجاری، حمایت‌های پولی فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا)، جرقه‌های رشد قیمت‌ها در بازارهای کالایی و همچنین ورود به زمان افزایش تقاضای محصولات صنعتی شاهد هستیم که یک جریان جدید در بازارهای بین‌المللی درحال خودنمایی است که می‌تواند چشم‌انداز رکود احتمالی را اندکی به تعویق اندازد آن‌هم در شرایطی که بهای نفت خام با جرقه‌های مثبت جدیدی همراه شده است و موجودی پایین انبارها زیرساخت اصلی برای رشد قیمت‌ها را فراهم کرده است. این درحالی است که جریان‌های قیمتی در بازارهای جهانی حکایت از کف‌سازی‌های جدید قیمتی دارد یعنی نوسان نرخ یکی دو روز اخیر در بازارهای جهانی را می‌توان چیزی شبیه به کف‌سازی نرخ مورد ارزیابی قرار داد. در صورت صحت این موارد احتمالا از روزها و هفته‌های آینده یک جریان جدید رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی تجربه خواهد شد ولی برای میان‌مدت تا درازمدت باید بازبینی داده‌ها را مورد توجه قرار داد.

در بازارهای داخلی نیز اوضاع شباهت بالایی با سیگنال‌های بین‌المللی دارد؛ آن‌هم در شرایطی که شاهد تکانه‌های مثبت قیمتی هستیم یا می‌‌توان از احتمال به کف رسیدن قیمت‌ها سخن گفت. بازار فولاد نزدیک به ۳ هفته رشد نرخ داشته است ولی بعد از آن شاهد هستیم که ثباتی شکننده حاکم شده گویی بازار بعد از یک رشد نرخ به فکر تثبیت قیمت‌ها افتاده است تا دومین تکانه افزایشی را از ابتدای پاییز تاکنون به ثبت برساند. در بازار پتروشیمی‌ها اما شاهد هستیم که به‌صورت غیرمنتظره قیمت‌های روز گذشته در بازار آزاد افزایشی شده است؛ اگرچه این رشد نرخ از اما و اگرهای خاص خود برخوردار است، ولی انتظار فعالان بازار از احتمال به کف رسیدن قیمت‌ها را تقویت می‌کند. این درحالی است که بازار پتروشیمی‌ها در یکی دو هفته اخیر با رشد حجم معاملات روبه‌رو شده تا دومین تکانه رشد حجم معاملات را از اواخر شهریورماه تاکنون تجربه کند.

تلاقی سیگنال‌های بهبود در دو بازار فولاد و پتروشیمی‌ها برای دومین بار در دو ماه اخیر تصادفی نیست؛ آن‌هم در شرایطی که تکانه اول در این دو بازار در اواخر شهریورماه و اوایل مهرماه نیز مشابه بوده و بعد از رشد حجم معاملات پلیمرها در بورس‌کالا، شاهد افزایش قیمت‌ها در بازار فولاد بودیم که نشانه‌ای از رشد تقاضا به‌شمار می‌رود. با توجه به این موارد هم‌اکنون در دومین دور از بهبود بازارهای کالایی هستیم؛ آن‌هم در وضعیتی که هر دو بازار با رشد حجم معاملات، افزایش تقاضا و تکانه‌های افزایش نرخ روبه‌رو شده‌اند.

این موارد درحالی است که بازار محصولات کشاورزی در بورس‌کالا نیز شرایطی مشابه به این روند را تجربه می‌کند و در روزهای اخیر به کمک جرقه‌های پراکنده رشد قیمت دلار آزاد، معاملات بازار آتی محصولات کشاورزی هم تحرک جدیدی را ثبت کرده است. بورس اوراق بهادار هم دو روز است که وضعیت نسبتا متعادلی داشته و با رشد شاخص روبه‌رو هستیم که البته برای شاخص هم‌وزن، رشد نرخ بیش از حد انتظار بود. این موارد در کنار آغاز روزهای سرد سال و انتظار بهبود حجم تولید در بسیاری از واحدهای صنعتی می‌تواند تکانه جدیدی را برای رشد تقاضا به همراه داشته باشد؛ اگرچه تمامی بازارها به یک میزان از رشد و رونق برخوردار نبوده و نخواهند بود ولی می‌توان گفت که جریان عمومی در بازار داخلی به سمت بهبود حرکت کرده است.

بازارهای کالایی مدت‌هاست که عادت کرده‌اند از روند یکسانی تبعیت کنند یعنی بازارهایی که در نگاه اول ارتباط چندانی با یکدیگر ندارند، به مرور زمان اغلب از یک جریان قیمتی نسبتا هم‌راستا تبعیت کرده و یک جریان نرخ را به نمایش خواهند گذاشت؛ اگرچه قیمت‌گذاری دستوری حتی با دلار نیمایی هم بعضا این جریان‌های قیمتی را دستخوش تغییر کرده ولی باز هم با گذشت زمان می‌توان این نوسانات را هم‌راستا در نظر گرفت. در بازارهای جهانی هم اوضاع این‌گونه است و بازارهای کالایی حتی نفت و محصولات کشاورزی و فلزات از روند نسبتا متعادلی تبعیت کرده و از یک همگرایی کلی برخوردار هستند.

حال در نظر بگیریم که نهادهای بین‌المللی هم پیش‌بینی‌ کرده‌اند که اقتصاد ایران در بخش غیرنفتی در سال ۲۰۲۰ از رکود خارج شده و شاهد رشد اقتصادی مثبت خواهیم بود. تجمیع داده‌های پیش‌رو نشان می‌دهد که باید تکانه‌های قیمتی یا نوسان حجم معاملات را در روزهای اخیر جدی گرفت، زیرا می‌تواند نشانه‌هایی از آغاز یک جریان افزایشی جدید در بازارهای داخلی به‌شمار رود. بهبود حجم تولید البته مهم‌ترین داده‌ای است که در نهایت چرخ اقتصاد را به حرکت در‌می‌آورد آن‌هم در شرایطی که قیمت دلار آزاد و نیمایی مدتی است که تکانه‌های بزرگی نداشته و به‌جز چند جرقه محدود از رشد قیمت دلار آزاد، تغییر بزرگی را شاهد نیستیم. از طرف دیگر قیمت‌های فعلی برای محصولات نهایی مدتی است که در بازار آزاد به یک ثبات نسبی رسیده و البته مصرف‌کنندگان نهایی هم نرخ‌های موجود را به هر دلیل به رسمیت شناخته و شاهد عقبگرد تقاضا همچون گذشته نیستیم گویی بخشی از تقاضای سرکوب شده پیشین در این بازار درحال بازگشت آرام است.

البته در مورد نوسان قیمت‌ها باید به یک نکته حساس اشاره کرد. در برخی از بازارها گویی قیمت‌های درج شده برای مواد اولیه یا فلزات بالاتر از حد انتظار بوده و در برخی دیگر پایین‌تر از واقعیت‌های تولید است. در شرایطی که قیمت‌ها به یک ثبات نسبی دست یافته و با واقعیت‌های ذاتی خود همگرا و هماهنگ شوند، بهترین زمان برای افزایش حجم تولید واقعی خواهد بود زیرا خریدار و فروشنده یا تولیدکننده و مصرف‌کننده به یک درک متقابل در مکانیزم عرضه و تقاضا دست یافته و قیمت بهینه را می‌پذیرند. به‌عنوان یک نمونه مشخص مدت‌ها بهای میلگرد کمتر از واقعیت‌های خود بود و بهای تیرآهن هم اندکی بالاتر از روند تعادلی خود نوسان می‌کرد. هم‌اکنون هم بهای میلگرد افزایش یافته و هم قیمت تیرآهن تعدیل شده است.درخصوص بازار پتروشیمی‌ها نیز چنین امری صادق است و هرگاه جرقه‌هایی از رشد قیمت‌ها را شاهد بودیم بازار چه از مسیر سفته‌بازی و چه ورود قیمت‌ها به یک فاز تعادلی بالاتر، با افزایش جذابیت خرید همراه شده و شاهد رشد تقاضا بودیم. از سوی دیگر قیمت دلار نیمایی برای متوسط هفتگی آن درحال افزایش است که می‌تواند تکانه مهمی برای احتمال رشد قیمت‌ها باشد. شاید این ادعا که قیمت محصولات پتروشیمی به نسبت سایر بازارهای مشابه کمتر از انتظار است چندان مورد توجه و پذیرش اهالی این بازار نباشد ولی باید پتانسیل رشد قیمت‌ها را در کنار جرقه‌های افزایش حجم معاملات در نظر گرفت که به معنی تکانه‌های جدیدی در این بازار خواهد بود.در نهایت می‌توان گفت که بازارهای کالایی در داخل کشور درحال تغییر فاز جدیدی هستند که خروجی آن رونق تولید و بهبود وضعیت اقتصادی در کشور برای کوتاه‌مدت تا میان‌مدت خواهد بود.