«دنیای اقتصاد» با استناد به متغیرهای داخلی و بین‌المللی بازار محصولات پتروشیمی بررسی کرد
هم ارزی قیمت‌های پایه با بازارهای جهانی
نوسان قیمت‌های بورس کالا از دریچه «شاخص پلیمرهای دنیای‌اقتصاد»
رشد قیمت‌های پایه محصولات پتروشیمی در هفته گذشته موجب شد تا «شاخص قیمت پلیمرهای دنیای‌اقتصاد» هم افزایش یابد. این شاخص در هفته گذشته با ۷۵/ ۰ درصد رشد به ۹۵ هزار و ۹۰۹ ریال افزایش یافت که بالاترین رقم از هفته منتهی به ۱۷ آبان‌ماه تاکنون است. این شاخص تقریبا ۴ هفته مستمر است که با رشد قیمت‌ها هرچند ناچیز همراه شده ولی در بازار آزاد این روند کلی تاثیر چندانی نداشته است. اگر این وضعیت ادامه یابد احتمال رشد نرخ در بازار داخلی وجود خواهد داشت ولی این ادعا با اما و اگرهای جدی روبه‌روست. در هفته گذشته شاهد رشد جدی قیمت‌های پایه در بورس کالا بودیم که بعضا رشدی بین ۳ تا ۵ درصد را هم نشان می‌دهد. به‌رغم این رشد شاخص پلیمرهای دنیای‌اقتصاد در هفته قبل تنها ۷۵/ ۰ درصد رشد داشت که خود نیاز به بررسی‌های دقیق‌تری دارد.
دو هفته گذشته با کاهش قیمت‌های پایه جذابیت خرید به‌شدت در بازار افزایش یافت تا جایی‌که حجم تقاضا، رقابت و حجم معاملات نیز تقویت شد. این وضعیت در شرایطی ایفای نقش کرد که عرضه‌های جذاب بسیاری هم ثبت شد و در نهایت با رشد تقاضا و در فرآیند رقابت نرخ‌های بالایی به ثبت رسید. در هر حال روند کلی قیمت‌ها در بورس کالا به نسبت افزایشی است اگرچه دیگر زمان تغییر فاز این بازار گویی فرارسیده است.احتمال کاهش قیمت‌های پایه در بین اهالی بازار به‌عنوان یک شایعه فراگیر شنیده می‌شود اگرچه به موشکافی دقیق‌تری نیاز دارد. در صورتی‌که قیمت‌های پایه برای هفته جاری کاهشی اعلام شود امکان افت این شاخص قیمتی وجود دارد و خود به معنی کاهش امکان‌پذیری رشد قیمت‌ها در بازار داخلی است.از سوی دیگر تجربه نشان داده روند قیمتی در این بازار یکسان باقی نمی‌ماند، یعنی این روند کلی در شاخص قیمت پلیمرها پتانسیل تغییر دارد.
افت جدی حجم معاملات پلیمرها در بورس کالا
کاهش حجم تقاضای خرید پلیمرها در بورس کالا در هفته گذشته به افت جدی حجم داد‌و‌ستد منجر شد تا جایی‌که یکی از کمترین معاملات هفتگی در چند سال اخیر به ثبت رسید. این داده خود به معنی حضور در دوره‌ای جدید از رکود است که در نهایت تأثیر خود را بر حجم تولید و حجم داد و ستد برجای خواهد گذاشت.در هفته گذشته به‌رغم تغییر محدود حجم عرضه‌ها، حجم تقاضای پلیمرها بیش از ۲۵ درصد کاهش یافت و به نزدیکی ۶۳ هزار تن رسید که کمترین حد در ۳ هفته اخیر است. اگر تقاضای هفته منتهی به ۸ آذر را لحاظ نکنیم، این رقم تقاضا کمترین رقم در سال‌جاری بوده است. حجم معامله پلیمرها در بورس کالا نیز در هفته گذشته به بیش از ۴۰ هزار تن رسید که هم یکی از کمترین ارقام معاملات در سال‌جاری است و همچنین نشان می‌دهد این بازار رکود را مجددا لمس کرده است. در گزارش‌های قبلی معاملات کمتر از ۵۰ هزار تن را رکود نسبی و کمتر از ۴۰ هزار تن را رکود سخت در نظر گرفته بودیم که معاملات هفته گذشته به معنی رسیدن بازار به مرز معاملاتی رکود سخت است.
در هفته گذشته در برابر رقمی نزدیک به ۶۶هزار تن عرضه، ۶۳ هزار تن تقاضا به ثبت رسید که نشان می‌دهد رقم تقاضا کمتر از عرضه است. این چهارمین هفته در سال‌جاری است که این شرایط ایجاد شده و نشان می‌دهد که رکود باز‌هم به این بازار سرک کشیده است. از سوی دیگر در هفته گذشته نزدیک به ۶۱ درصد از عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفته است که از روزهای ابتدایی سال‌جاری تاکنون، این رقم کمترین درصد معاملاتی بوده است. دلیل اصلی این داده را باید در عقب‌نشینی خریداران به دلیل رشد قیمت‌های پایه به‌شمار آورد و در یک بازار رسمی نشان می‌دهد که صنایع تکمیلی قیمت‌هایی پایین‌تر از این ارقام را نیاز دارند. با توجه به این موارد و البته رصد معاملات در هفته گذشته شاید افت نرخ در بورس کالا برای این بازار به یک نیاز جدی بدل شده و حیات بخشی از این صنایع به همین رقم وابسته باشد که در روزهای اخیر اهمیت آن افزایش یافته است.
نوسان قیمت در بازار آزاد
بهای پلیمرها در بازار داخلی در هفته گذشته اندکی عجیب بود، اگرچه در نهایت جریان غالب قیمتی را می‌توان نزولی در نظر گرفت. در ابتدای هفته بازار منتظر رشد قیمت‌های پایه بود که البته این انتظار هم محقق شد. با اعلام قیمت‌های پایه افزایشی در بورس کالا جرقه‌هایی از رشد قیمت‌های پیشنهادی در بازار آزاد به ثبت رسید ولی در نهایت ضعف تقاضا از رشد قیمت‌ها حمایت نکرد و ضعف حجم معاملات و افت تقاضای موثر به کاهش حجم خرید و عدم رشد نرخ منجر شد. این در حالی بود که با گذشت زمان، بازار پلیمرها از اواسط تا اواخر هفته گذشته در یک فاز نزولی نسبی قرار گرفت که نشان‌دهنده برتری عرضه بر تقاضا بود. هم‌اکنون دو احتمال در بازار وجود دارد؛ یکی آنکه حجم تقاضا بسیار کمتر از چیزی است که در گذشته برآورد می‌شد و همین حجم معاملات محدود در بورس کالا هم نیاز بازار را تامین کرده و حتی با برتری عرضه بر تقاضا، شاهد افت قیمت‌ها هستیم.
این در حالی است که هنوز هم موجودی انبارهای بسیاری از واحدها بالاست و نیاز به خرید از بازار داخلی و حتی بورس کالا را محدود می‌کند. اما احتمال دوم اگرچه مستندی برای اثبات ندارد ولی به‌عنوان یک گمانه‌زنی احتمالی می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد. حجم معاملات در بورس کالا به اندازه‌ای نیست که بتواند یک جریان کاهشی نرخ را رقم بزند و شاید به موازات بازار پلیمرهای بورس کالا، برخی از عرضه‌کنندگان کالاهای خود را به‌صورت مستقیم به بازار عرضه کنند و حتی شاید قیمت‌های پایین‌تری هم پیشنهاد شده باشد. این وضعیت عمومی به این معنی است که باید پتانسیل تداوم افت قیمت‌ها را در نظر گرفت.
تا اینجا ترسیم روال بازار یعنی رهگیری کاهش قیمت‌ها چندان دشوار نبود و می‌توان گفت که در بازار آزاد نزدیک به ۴ هفته است با افت قیمت‌ها برای کلیت بازار همراه هستیم ولی در این مسیر جرقه‌هایی از رشد قیمت‌ها هم به ثبت رسید. تا اینجا رکود حاکم بر بازار و کاهش قیمت‌ها چهره تمام‌نمای بازار بود ولی از اینجا مسیر اندکی تغییر خواهد کرد. قیمت‌های معاملاتی در دو هفته اخیر در بورس کالا به نسبت بالا بودند که در نوسان «شاخص پلیمرهای دنیای اقتصاد» هم قابل رهگیری است. اگر این روند ادامه یابد موجودی انبارها در بازار داخلی کاهش یافته و تقاضای فعلی با عرضه کمتری روبه‌رو خواهد شد. این وضعیت به معنی تکانه‌های جدیدی از رشد قیمت‌هاست که اگر با کاهش قیمت‌های پایه در بورس کالا همراه نشود به معنی تغییر فاز بازار به سمت رشد نرخ است. این رویکرد نه تنها جذاب بلکه نگران‌کننده است زیرا با ضعف تقاضای موجود برای صنایع تکمیلی و حتی مواد اولیه، این تکانه‌ها به معنی عقب‌نشینی بیشتر تقاضا و تزریق رکودی عمیق‌تر در این بازار خواهد بود. با توجه به این شرایط بازار هم به عرضه‌های بیشتر و هم به قیمت‌های بهتری نیاز دارد که بتواند از شرایط سخت فعلی عبور کند.
کاهش قیمت نفت و دورنمای بازار جهانی پتروشیمی‌ها
سقوط دیگری در بازار نفت خام در هفته جاری به وقوع پیوسته است که موجب شد کمترین نرخ در یک‌سال و چهار ماه اخیر به ثبت برسد. این شرایط موجب شد تا قیمت نفت خام به‌عنوان لیدر روانی در بازار محصولات پتروشیمی سیگنال منفی بزرگی را به بازار تزریق کند. این در حالی است که بهای نفتا به‌عنوان مهم‌ترین محرک قیمتی در تعیین قیمت تمام شده اغلب محصولات پتروشیمی در جهان هم کاهش قیمت‌های بزرگی را تجربه می‌کند تا پا به پای بازار نفت خام، کاهش قیمت‌ها را تجربه کند. این در حالی است که هنوز هم نمی‌توان گفت بهای نفت به کف قیمتی خود دست یافته است و همین ذهنیت برای تزریق یک جو ناپایدار جدید برای بازار محصولات پتروشیمی شاید کافی باشد.
چیزی که از هم‌اکنون باید با صراحت بیشتری به آن پرداخت ذهنیت کاهش نرخ در بازارهای جهانی است که از مسیر جو روانی با کاهش بهای نفت خام و قیمت تمام شده با افت نسبی بهای نفتا قابل رهگیری است ولی واقعیت‌ها چیزی فراتر از این دو داده اصلی است. در گزارش‌های قبلی از احتمال بروز یک رکود گسترده در بازارهای جهانی سخن گفته بودیم و ذکر شد که واقع‌بینی نیاز دارد تا این بحران در بازارهای مالی مخصوصا آمریکا نمود عینی داشته باشد. به‌صورت ساده‌تر مدت‌هاست که بازارهای کالایی در جهان همچون فلزات و فولاد در یک روند نزولی جدی نوسان کرده‌اند و حتی بازارهای سهام اروپا و آسیا هم افت نرخ جدی داشت ولی در بازار آمریکا شاهد ثبات نسبی بودیم. این در حالی است که طی روزهای اخیر سقوط آزاد بازار سهام آمریکا را شاهد هستیم هرچند که به رشد نرخ بهره در این کشور یا اما و اگرهای سیاسی و اقتصادی تعبیر شود. در هر حال بازارهای جهانی وارد یک فاز نگران‌کننده شده‌اند که کاهش تقاضای مؤثر و افت قیمت‌ها یکی دیگر از خروجی‌های آن است.
به نظر می‌رسد حجم تأثیرپذیری بازار محصولات پتروشیمی در جهان از این شرایط جدید هنوز محدود بوده و ضعف تقاضا آن‌گونه که باید و شاید در نوسان نرخ تأثیرگذار نبوده است. با توجه به این موارد بازار محصولات جهانی از دو مسیر مختلف پتانسیل افت دارد که توانمندی یک فاز اجرایی شده و پتانسیل فاز دوم کاملا محقق نشده است. در فاز اول یا مسیر ابتدایی با کاهش قیمت تمام شده محصولات در یک بازه زمانی مشخص شاهد هستیم که روند نزولی قیمت تمام شده به افت بهای پلیمرها و محصولات پتروشیمیایی دیگر منجر شده اگرچه این داده هنوز به گذشت زمان برای ایفای نقش بیشتر نیاز دارد. از سوی دیگر عقب‌نشینی تقاضا آن‌گونه که باید و شاید هم خودنمایی محسوسی نداشته و در صورت اجرایی شدن این فاز روند کاهش قیمت‌ها سریع‌تر از این خواهد بود. با توجه به این شرایط دورنمای بازار محصولات پتروشیمی نه تنها کاهشی است بلکه با کاهش تقاضای بازارهای جهانی هم محدود‌تر خواهد شد و با افزایش مشکلات فروش میل به افت نرخ عمیق‌تر می‌شود. این وضعیت بیش از همه در بازار داخلی، بر قیمت‌های پایه در بورس کالا اثرگذار خواهد بود و با کاهش قیمت‌های پیشنهادی در بورس کالا، به احتمال قوی سیگنالی نزولی برای بازار قابل تعریف است. از سوی دیگر مشکلات بیشتر در صادرات هم به معنی افزایش تزریق کالا به بازار داخلی است که در نهایت شرایط بهتری را برای خرید فراهم می‌کند ولی این داده به معنی روزهای خوب در بازار نخواهد بود.
قیمت‌های پایه پیش رو و ابهامات جدید
برای هفته جاری قیمت‌های پایه پتانسیل تغییر فاز جدیدی دارند. در هفته گذشته افزایش شدیدی در این نرخ‌ها تجربه شد که با افزایش قیمت‌های پیشنهادی در بورس کالا شاهد افت قابل توجه تقاضا بودیم. این وضعیت برای هفته جاری نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد ولی به مرور زمان شفافیت بیشتری برای رصد رخدادها در دسترس قرار گرفته است.قیمت دلار نیمایی مورد محاسبه در هفته گذشته بیش از ۹ هزار تومان بود ولی تا لحظه تنظیم این گزارش متوسط قیمت هفتگی خرید در سامانه نیما ۸ هزار و ۶۴۷ تومان درج شده است. البته برای امروز و فردا پتانسیل تغییر این نرخ وجود دارد اگرچه نگاهی به آمارهای پیشین این احتمال را تقویت می‌کند که بازار در هفته پیش‌رو با همین قیمت‌ها نوسان کند. خروجی این موارد به این معنی است که احتمال کاهش قیمت متوسط دلار نیمایی برای نرخ‌های پایه این هفته وجود دارد و یک داده کاهشی برای قیمت‌های پایه موجود تعریف خواهد شد. در کنار این سیگنال انتظار کاهش قیمت‌های جهانی هم وجود دارد اگرچه به تمامی گروه‌های کالایی مهم سرایت نمی‌کند ولی در کل یک داده نزولی مهم را تعریف خواهد کرد. تجمیع موارد فوق از احتمال افت قیمت‌های پایه حکایت دارد که خود محرک مهمی برای افزایش حجم تقاضا در بورس کالا و حتی یک داده روانی برای افت نرخ در بازارهای داخلی خواهد بود.
عقب‌نشینی حجم معاملات در بازار محصولات شیمیایی بورس کالا
حجم داد و ستد محصولات شیمیایی در بورس کالا در هفته قبل نزدیک به ۳۶ درصد کاهش یافت و به ۱۷ هزار تن رسید که یکی از کمترین ارقام معاملاتی در ماه‌های اخیر به شمار می‌رود. این در حالی بود که تقاضا در این بازار نزدیک به ۲۹ درصد کاهش یافت و خود محرک نزولی مهمی برای این بازار بود. در هفته گذشته نزدیک به ۵۴ درصد از عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفت که باز هم یک داده منفی و مهم به شمار می‌رود. به نظر می‌رسد باید به قیمت‌های پایه برای هفته جاری توجه بسیاری کرد زیرا اگر عقب‌نشینی معاملاتی در این بازارها جبران نشود زیان‌های جدی به بازار وارد خواهد شد آن هم در شرایطی که چند داده منفی مهم با یکدیگر تجمیع شده‌اند. مشکلات بین‌المللی و تحریم‌ها، رکود در بازار داخلی پس از تکانه‌های ارزی و رشد قیمت‌ها، بیم و امید از ایجاد یک رکود بین‌المللی و فراگیر و در نهایت کاهش تقاضای واقعی برای محصولات نهایی که تأثیرگذاری خود را بر بازار نشان داده است. البته بیش از نوسان قیمت‌ها، به افزایش حجم معاملات نیاز داریم ولی گویا در این شرایط راهی جز حمایت‌های قیمتی باقی نمانده است آن‌هم در وضعیتی که هنوز از حمایت‌های اعتباری خبری نیست.
ارسال نظر