در گفت‌وگو با سرپرست معاونت توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس‌کالا بررسی شد
دستور کار آتی بورس در رینگ کشاورزی
کاهش شدید حجم معاملات محصولات کشاورزی در بازار فیزیکی بورس‌کالا به وضوح قابل مشاهده است اگرچه تلاش‌هایی برای رونق بازار گواهی سپرده کالایی و همچنین آتی محصولات کشاورزی رخ داده تا شاید جای خالی این معاملات را پر کند. آمارهای بورس‌کالا تا پایان هفته منتهی به ۷ شهریورماه نشان می‌دهد حجم قراردادهای آتی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از یک رشد ۱۹ درصدی برخوردار شده ولی ارزش معاملات ۸۷ درصد کاهش داشته تا در نهایت مجموع ارزش معاملات در بازار مشتقه بورس‌کالا هم ۸۷ درصد افت داشته باشد.
از سوی دیگر در بازار گواهی سپرده کالایی شاهد افزایش ۲۲۱ درصدی حجم قراردادها و رشد ۳۰۴ درصدی ارزش این معاملات هستیم ولی در نهایت مجموع قراردادهای منعقد شده در بازار مالی بورس‌کالا به نسبت مدت مشابه سال قبل افت ۵۶ درصدی داشته و ارزش این قراردادها نیز به نسبت سال قبل کاهش ۳ درصدی داشته است. این موارد را باید با حجم معاملات تقریبا صفر در بازار فیزیکی بورس‌کالا مورد محاسبه قرار داد که یک کارنامه واقعی از فعالیت بازار کشاورزی در بورس‌کالاست. البته درخصوص زیره و زعفران تلاش‌هایی در بورس‌کالا صورت گرفته و همین حجم معاملات هم به همین دو کالا در چارچوب گواهی سپرده و بازار آتی باز می‌گردد. تجربه نشان داده وقتی عرضه‌کنندگان اصلی تمایلی به ورود به یک بازار رسمی همچون بورس‌کالا نداشته باشند تلاش‌ها چندان هم نتیجه‌بخش نخواهد بود. در وضعیت فعلی که هنوز دلار ۴۲۰۰ تومانی برای بسیاری از محصولات کشاورزی و نهاده‌های دامی برقرار است و قیمت‌ها در بازار داخلی بیش از این ارقام محاسبه می‌شود ورود به بورس‌کالا به معنی رقابت برای خرید و رشد نرخ خواهد بود و اعمال سقف قیمتی هم تنها تجربیات اوایل سال گذشته را بازآفرینی می‌کند که نهایت شفافیت قیمتی بیشتری نصیب بازار نخواهد شد.
در این وضعیت تنها می‌توان به کالاهایی استناد کرد که از شمول قیمت‌گذاری دولتی مبرا هستند و آزادی عمل بیشتری دارند. در کنار آن تلاش برای جذب این کالاها به بورس را هم می‌توان مهم ارزیابی کرد آن هم در شرایطی که ویژگی‌های کالایی که در بورس مورد معامله قرار می‌گیرد مورد تایید کیفی بوده و همین ویژگی می‌تواند برای بسیاری از فعالان بازار مهم و اثرگذار باشد. صادرکنندگان یکی از این گروه‌ها هستند و برای صادرات می‌توان با قطعیت گفت که این کالای موجود در انبار که در چارچوب اوراق سپرده کالایی مورد داد و ستد قرار می‌گیرد از استاندارد کافی برخوردار است. همین سیگنال اگرچه برای شرایط فعلی که داده‌های متناقض و بعضا منفی بسیاری دارد چندان به چشم نمی‌آید ولی به مرور زمان باز هم اثرگذاری خود را برای توسعه بازار نشان خواهد داد. در هر حال اغلب فعالان بازار از شرایط فعلی دلزده هستند و ابراز امیدواری به آینده بازار دردی را درمان نمی‌کند.
از سوی دیگر نگرانی‌های بازار در حوزه معاملات کالایی با کاهش حجم داد و ستد برجسته شده و این نگرانی‌ها با داده‌های جانبی درخصوص درآمدزایی هم توام شده است اگرچه اغلب افراد دست‌اندرکار یا حتی مدیران تمایلی به پرداختن به این موارد ندارند. این عدم تمایل حتی توانایی اهالی رسانه‌ها را هم در ارائه دیدگاه‌ها محدود کرده و تنها می‌توان به صحبت‌های رایج پرداخت. در هر حال چیزی که در این شرایط قابل‌توجه است همان تلاش‌ها برای افزایش حجم معاملات بوده که منافع آن می‌تواند برای اغلب فعالان بازار توزیع شود اگرچه به یک میزان نخواهد بود. بخش کشاورزی را نمی‌توان از معادلات بورس‌کالا کنار گذاشت و نیاز به تعمیق و تقویت این فاز قطعا یک نیاز برجسته به‌شمار می‌رود آن‌هم در شرایطی که کالاها یکی یکی از شمول قیمت‌گذاری دولتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی خارج شده و همین واقعیت فرصتی برای ایفای نقش بیشتر بورس‌کالا در این معاملات است اما به عزم جدی‌تر بدنه مدیریتی در بورس‌کالا نیاز دارد اگرچه همین موضوع هم اما و اگرهای خاص خود را دارد. در هر حال نگاه توسعه‌ای در بورس‌کالا هنوز وجود دارد اما میزان آن را باید در خروجی عملکرد و همچنین توسعه معاملات و حجم داد و ستد جست‌وجو کنیم.
علیرضا ناصرپور، سرپرست معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس‌کالای ایران درخصوص تلاش‌های بورس‌کالا برای رونق معاملات گفت: کارهای مطالعاتی و حتی اجرایی برای راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی پسته صورت گرفته و بعد از عملیاتی شدن آن قطعا آتی پسته هم در بورس‌کالا راه‌اندازی خواهد شد. البته هم‌اکنون بعد از اجرایی شدن معاملات آتی زعفران و زیره ذهنیت‌های پیشین بین فعالان این بازار تغییر جدی داشته و می‌توان با اطمینان بیشتری از موفقیت احتمالی این معاملات سخن گفت. همین شرایط البته با محوریت معاملات گواهی سپرده کالایی خرما هم وجود دارد و تعاونی‌های فعال در تولید و تجارت خرما، خود پیگیر اجرایی شدن معاملات خرما در بورس‌کالا هستند و بعد از عملیاتی شدن آن هم می‌توان درباره معاملات آتی خرما صحبت کرد. درخصوص معاملات گواهی سپرده کالایی میگو هم درحال مذاکره با فعالان این بخش هستیم و با توجه به ویژگی‌های این کالا و مباحث صادراتی آن به این معاملات هم خوش‌بینی کافی وجود دارد.
وی در مورد توجه به این گروه‌های کالایی عنوان کرد: با توجه به ذات بورس و آزادی عمل آن می‌توان گفت کالاهایی که کمتر زیر نظر قیمت‌گذاری رسمی یا همان تنظیم بازار هستند بیش از سایر کالاها از جذابیت ورود به بورس‌کالای ایران برخوردار بوده و همچنین امکان تعریف ابزارهای مالی برای این قبیل محصولات ساده‌تر است. ذات آزادی عمل در بورس‌کالای ایران یا سایر بورس‌های کالایی در جهان با اعمال نظر بر قیمت‌ها همخوانی ندارد. به‌صورت ساده‌تر به سمت کالاهایی گرایش پیدا کرده‌ایم که سازوکارهای تنظیم بازار بر آنها نظر نداشته باشد و اگر قرار است یک بازار ایجاد کنیم باید مختصات آن بازار را هم بپذیریم. ناصرپور در ادامه به یک واقعیت معاملاتی اشاره کرد و گفت: برای سال‌جاری شاهد داد و ستد جو دامی در بورس‌کالا نبودیم و تاکنون هم دستورالعملی مبنی بر معاملات ذرت همچون سال‌های گذشته دریافت نکرده‌ایم و به احتمال قوی امسال معامله ذرت همچون سال‌های گذشته نخواهد بود.
تلاش‌های بورس‌کالا در سال‌های قبل برای معاملات محصولات کشاورزی در چارچوب ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی چیزی از یک مجاهدت کم نداشت تا جایی که در سال ۹۶ نزدیک به ۱۱ درصد از کل حجم معاملات در بورس‌کالا به محصولات کشاورزی تعلق داشت ولی این رقم هم‌اکنون کاهش جدی داشته است. سرپرست معاونت توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس‌کالای ایران همچنین در مورد معاملات قیمت تضمینی عنوان کرد: این شیوه معاملاتی اغلب زمانی کاربرد اصلی داشت که نرخ‌های بازار کمتر از قیمت‌های خرید تضمینی باشد و هم‌اکنون که قیمت موجود در بازار بالاتر از قیمت تضمینی است، عرضه‌کننده اصلی مثل قبل تمایل به عرضه در بورس‌کالا ندارد و این نکته یکی از مواردی است که در مورد عدم عرضه عنوان می‌شود. در هر حال در تلاش هستیم به کمک ابزارهای کالایی حجم معاملات در بورس‌کالا را افزایش دهیم که به احتمال قوی در ماه‌های آینده اثرات آن را مشاهده خواهید کرد.
محصول کشاورزی کم‌ریسک‌تر و پرارزش‌تر از سهام
دنیای اقتصاد:
یک وب‌سایت فعال در حوزه بازارهای کالایی در آمریکا در گزارشی نوشت برای کاهش ریسک‌های سرمایه‌گذاری خود در آینده به سمت محصولات کشاورزی حرکت کنید. Value Walk در این رابطه نوشت یک بررسی ساده بین شاخص سهام در آمریکا و شاخص محصولات کشاورزی نشان می‌دهد از ۱۲ محصول کشاورزی مورد بررسی ۱۱ مورد آن از سهام خود در بازار فراتر رفته‌اند که این نشان می‌دهد آینده این بازار کالایی از بازار سهام آن جلوتر است. از طرفی بررسی‌ها نشان می‌دهد همبستگی این بازارهای کالایی با سهام خود چندان بالا نیست.
بررسی آمارهایی که در نمودار همراه آورده شده نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در حوزه محصولات کشاورزی از سرمایه‌گذاری در حوزه سهام همان بازارها در بورس اوراق با ریسک کمتری برخوردار است. نکته قابل توجه اینکه بسیاری از سرمایه‌گذاران در حوزه کشاورزی به وضعیت شاخص S&P۵۰۰ نگاه می‌کنند درحالی‌که بررسی‌های آماری و ریاضی نشان می‌دهد همبستگی کمی بین این شاخص و شاخص محصولات کشاورزی وجود دارد به‌طوری‌که شاخص S&P۵۰۰ در دوره رکود قبلی که به سه دهه قبل برمی‌گردد حتی پایین‌تر از شاخص محصولات کشاورزی بوده است. این به آن معنی است که مزایای متنوع‌سازی بین سهام و کالاهای کشاورزی از سرمایه‌گذاری در بازار سهام با ریسک به مراتب پایین‌تری برخوردار است و در این بین در دوره‌های رونق و رکود نیز شرایط برای سودآوری بیشتر بین بازار سهام و بازار کالایی کشاورزی باید با دقت بررسی شود. کارشناسان حوزه کشاورزی معتقدند کالاهای کشاورزی در آینده می‌توانند بهترین محل برای جذب سرمایه‌ها باشند زیرا با توجه به رشد جمعیت و گرم شدن زمین که شرایط را برای کشاورزی سخت می‌کند انتظار می‌رود محصولات کشاورزی به مهم‌ترین دغدغه بشر تبدیل شود.
بنابراین عرضه و تقاضا تحت تاثیر شرایط آینده قرار می‌گیرد. بررسی‌های این وب‌سایت نشان می‌دهد احتمالا میل به تجارت در آینده در بازارهای کشاورزی با تغییرات گسترده‌ای مواجه شود که دلیل آن نیز نگرانی‌ها از کاهش عرضه این محصولات است. افزایش مداوم تقاضا نیز در راه است و تمام این موارد باعث می‌شود بازارهای کشاورزی به بازارهایی مطمئن برای سرمایه‌گذاری تبدیل شوند و البته این بازارها حتی فراتر از انتظار سهام‌داران ظاهر خواهند شد.
ارسال نظر