به گزارش «کالاخبر»، زعفران گران‌ترین محصول کشاورزی است که قابلیت ارزآوری بالایی دارد. در حال حاضر ایران با تولید بیش از ۹۰ درصد از زعفران جهان، تولیدکننده برتر این محصول محسوب می‌شود. با کاهش شدید قیمت جهانی زعفران در دهه ۱۳۶۰، تولید زعفران در کشورهای اروپایی با توجه به بالا بودن هزینه‌های نیروی کار در این کشورها و همچنین پایین بودن سطح عملکرد زعفران، توجیه اقتصادی خود را از دست داد و در نتیجه میزان تولید کشورهای مذکور و از جمله اسپانیا به شدت کاهش یافت. در همین حال مناسب بودن شرایط کشت زعفران در ایران و پایین بودن هزینه‌های نیروی کار، به شکل‌گیری تقاضای جهانی برای تولید زعفران ایران کمک کرد و در نتیجه به مرور زمان ایران به تولیدکننده برتر این محصول تبدیل شده است. 

در این بین، عمده تولید این محصول ارزآور حوزه کشاورزی در حالی در اختیار ایران است که از خردادماه سال جاری شاهد راه‌اندازی معاملات آتی زعفران در بورس کالای ایران بودیم. معاملاتی که می‌تواند به کشف قیمت شفاف‌تر و البته افزایش قابلیت پیش‌بینی‌پذیری قیمت طلای سرخ کمک کرده و ایران را به سمت تبدیل شدن به مرجع قیمتی زعفران در دنیا هدایت کند. در همین ارتباط، محمد حسن نژاد، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت‌وگو با «ایانا» گفت: قیمت زعفران طی سال‌های اخیر با نوسانات زیادی همراه بوده که این نوسانات به سود کشاورز تمام نمی‌شد، اما در حال حاضر، معاملات آتی می‌تواند به بازار زعفران رونق بیشتری دهد؛ به‌طوری‌که انتظار می‌رود با افزایش حجم معاملات آتی زعفران در بورس کالا و مشارکت فعالان این صنعت، شرایط تولید این محصول بهتر از قبل پیش برود.

حسن‌نژاد با بیان اینکه معاملات آتی از ابزارهای پرطرفدار و جا افتاده در بازارهای مالی دنیاست، بیان کرد: با رونق قراردادهای آتی زعفران، می‌توان امیدوار بود که معاملات آتی برای سایر محصولات کشاورزی نیر راه‌اندازی شود که شناخت فعالان این بخش و طرح مزایای آن از جمله پوشش ریسک به این روند کمک می‌کند. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در ادامه به تعریف بازار آتی پرداخت و گفت: معاملات آتی تا حدودی شبیه به معامله سلف است که کالا امروز با قیمتی مشخص برای آینده معامله می‌شود به‌طوری‌که در بازار آتی نیز مانند بازار سلف امکان معامله از قبل با قیمت توافقی وجود دارد؛ البته در بازار آتی هر دو طرف متعهد به انجام معامله‌ای در آینده هستند که هم وجه و هم کالا در آینده مبادله خواهد شد و برخلاف معاملات سلف که خریدار وجه معامله را پرداخت اما کالا در سررسید به او تحویل داده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه معاملات آتی مزایای به مراتب بیشتری را به نسبت معاملات سنتی در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد، بیان کرد: معاملات سلف از گذشته به شیوه‌ای سنتی انجام می‌شد؛ اما معاملات آتی، نوین و ساختار یافته است؛ به‌طوری‌که اتفاقی که در سلف می‌افتد، تبادل وجه در ابتدا و تحویل کالا در موعد مقرر بوده و معاملات با انتقال فیزیکی محصول انجام می‌شود؛ اما در معاملات آتی علاوه بر تسویه فیزیکی، امکان تسویه نقدی نیز وجود دارد. این نماینده مجلس تصریح کرد: مثلا کشاورز گندم خود را می‌فروشد و مبلغ حاصل از فروش گندم را در همان ابتدا دریافت می‌کند، اما محصول را ۶ ماه دیگر به خریدار تحویل می‌دهد. اما معاملات آتی در واقع معامله اوراق مشتقه است یعنی ارزش آن از قیمت دارایی فیزیکی پایه مشتق می‌شود. با همه این تفاسیر، قراردادهای آتی یکی از ابزارهای پرکاربرد دنیا برای پوشش ریسک نوسانات قیمت‌ها و جذب سرمایه‌گذاران است که ما نیز باید مزایای این ابزار را به فعالان بازارهای کالایی اطلاع‌رسانی کنیم.

براساس این گزارش، قراردادهای آتی یکی از مهم‌ترین‌ ابزارهایی است که بورس‌های کالایی در سراسر دنیا برای کمک به مدیریت ریسک نوسانات قیمتی در اختیار فعالان بازارهای کالایی قرار می‌دهند. به عبارت دیگر، قرارداد آتی به نوعی مهر تاییدی است بر خرید کالایی که میان تولید‌کننده و خریدار به امضا می‌رسد تا مقدار معینی کالا را با کیفیت، قیمت و در زمان مشخص معامله کنند. در این قرارداد فروشنده متعهد تحویل کالا در تاریخ تعیین شده در زمان عقد قرارداد و همچنین خریدار متعهد به پرداخت وجه در تاریخ مذکور است. در واقع قرارداد آتی می‌تواند به نفع اقتصاد کشور باشد و با گذشت زمان این رویه به نفع بخش‌کشاورزی خواهد بود. معاملات آتی زعفران در حالی از خردادماه سال جاری برای محصول زعفران راه‌اندازی شده که استقبال کشاورزان و سرمایه‌گذاران از این معاملات باعث شده است تا نگاه منتقدان هم به سوی تایید این طرح تغییر کند.