حامد سلطانی‌نژاد در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا‌و‌سیما افزود: عرضه محصولات و مواد اولیه در بورس کالای ایران برای شرکت‌های پایین‌دستی، بر‌اساس عملکرد شرکت‌های تولید‌کننده ادامه دارد و روند آن رو به افزایش است. وی گفت: در مورد بسیاری از کالاها در روزها و ماه‌های اخیر، افزایش عرضه را داشتیم، ضمن اینکه بعد از اعلام نرخ ۴۲۰۰ تومانی برای دلار به‌عنوان نرخ ارز رسمی، قیمت‌های پایه در بورس کالا بر مبنای ارز ۴۲۰۰ تومانی ارزش‌گذاری می‌شود و رقابت‌ها بر همان مبنا روی قیمت‌ها انجام می‌شود. وی اضافه کرد: این اتفاق موجب شد قیمت‌هایی که در بورس کالا کشف می‌شود بعضا از قیمت‌های جهانی و قیمت‌های خارج بورس، بسیار پایین‌تر باشد و به شدت تقاضا برای محصولاتی که در بورس عرضه می‌شود افزایش یابد. سلطانی‌نژاد گفت: در این مدت برای عرضه مس رشد ۶۶ درصدی داشتیم این در حالی است که تقاضای آن رشد ۱۳۳ درصدی داشته است بنابراین اختلاف قیمت بورس و قیمت جهانی موجب شده خیلی از کسانی که تولید‌کننده پایین‌دستی واقعی هم نیستند به خرید این کالاها متمایل شوند و بعضا آن را یا در بازار بیرون بورس بفروشند یا صادر کنند و رقیب تولید‌کننده شوند. وی افزود: کسانی می‌توانند در بورس خرید کنند که مجوزهای لازم را داشته باشند؛ بعضی از کالاها را افراد یا شرکت‌هایی می‌توانند از بورس خرید کنند که در سایت بهین یاب وزارت صنعت به‌عنوان تولید‌کننده ثبت شده باشند، در مورد برخی کالاهای دیگر مانند مس هم فقط کسانی می‌توانند خرید کنند که از مجوز یا پروانه بهره برداری از محصولات مس در صنایع پایین‌دستی برخوردار باشند. مدیر‌عامل شرکت بورس کالای ایران گفت: برخی از کسانی که بعد از ابلاغ سیاست‌های جدید ارزی به خرید واقعی اقدام کردند متقاضیان غیر‌واقعی بودند از این رو برای اینکه بتوانیم فقط خریداران واقعی را تامین کنیم با هماهنگی وزارت صنعت، خرید ۲۴ ماه گذشته آنان از بورس را مبنا قرار دادیم تا معادل متوسط همان مقدار خرید در عملکرد ۲۴ماهه گذشته را خرید کنند که کمک می‌کند تقاضاها واقعی باشد. سلطانی‌نژاد افزود: کسانی که جدید وارد این بازار شدند بر‌اساس پروانه بهره‌برداری که از وزارت صنعت دریافت کردند می‌توانند اقدام به خرید از بورس کالا کنند. وی اضافه کرد: این تدبیر کمک کرد تا بسیاری از تقاضاهای کاذب از بازار خارج شود و فرآیند کشف قیمت به گونه‌ای پیش رود که تقاضای کاذبی در مورد عرضه‌ها نداشته باشیم ضمن اینکه با همکاری تولیدکننده‌ها در بسیاری از کالاها عرضه‌ها را در بورس افزایش دادیم.

سلطانی‌نژاد گفت: اگر چه تقاضا درباره محصولی مانند مس ۱۳۳ درصد و عرضه آن ۶۶ درصد افزایش یافت اما امیدواریم با حذف تقاضای کاذب، بتوانیم کالای بیشتری را به سمت تولید‌کنندگان، مصرف‌کنندگان و صنایع پایین‌دستی واقعی در حوزه کالاهای مختلف هدایت کنیم. وی ادامه داد: از ابتدای امسال تاکنون بیش از ۲۴ هزار تن عرضه مس صورت گرفته در حالی‌که سال گذشته این میزان عرضه ۱۵ هزار تن بود اما برای این ۲۴ هزار تن عرضه ۵۹ هزار تن تقاضا وارد شده در حالی‌که در سال ۹۶ این تقاضا ۲۵ هزار تن بوده است. از ابتدای امسال تاکنون همه ۲۴ هزار تن محصول عرضه شده به فروش رفت در حالی‌که سال گذشته ۱۵ هزار تن مس معامله شده است. مدیر‌عامل شرکت بورس کالای ایران گفت: بنا داریم از مصرف کالای عرضه شده بورس کالا در صنایع پایین دست مطمئن شویم اما اگر کسانی در پایین دست وجود داشته باشند که بخواهند کالا را از بورس بگیرند و صادر کنند یا کالایی مانند مس را تبدیل به قراضه کنند و به خود تولید‌کننده بفروشند یا ناهنجاری‌هایی از این دست به وجود آید قطعا با این افراد برخورد می‌کنیم و کدها و تقاضاهای غیر‌واقعی را با همکاری وزارت صنعت و سازمان حمایت حذف خواهیم کرد. سلطانی‌نژاد افزود: کسانی که خرید می‌کنند اگر کالا را صرف تولید نکنند مطمئن باشند با ممیزی‌هایی که بعدا صورت خواهد گرفت کشف خواهند شد و جرایم سنگینی برای آنها در نظر گرفته خواهد شد. وی افزود: کاهش قیمتی که به واسطه ارزش‌گذاری ارز با نرخ‌های تعیین شده صورت گرفته بیشتر با هدف کمک به صنایع داخلی پایین‌دستی و جلوگیری از افزایش قیمت کالاها و به نفع مردم طراحی شده اما اگر کسانی بخواهند از این ساز و کار سوء استفاده کنند قطعا با آنها برخورد خواهد شد.

سلطانی‌نژاد گفت: در حوزه پتروشیمی عملکرد شرکت‌های پتروشیمی برای خرید از بورس مبنا قرار گرفته که کمک می‌کند کسانی که شفاف هستند و فعالیت‌شان زیرزمینی نیست و همواره طرفدار شفافیت و کارآیی بورس هستند تشویق شوند.

وی افزود: با حذف بسیاری از کدهایی که سال‌های گذشته فعال نبودند اما اکنون شروع به فعالیت کردند به سمت واقعی شدن تقاضا پیش رفتیم هر چند می‌طلبد دستگاه‌های دیگر هم وظایف خود از جمله وظایف نظارتی را انجام دهند یعنی نظارت کنند کالایی که در بورس و پایین‌تر از قیمت جهانی در اختیار عده‌ای قرار می‌گیرد آیا واقعا تبدیل به تولیدات صنایع پایین‌دستی می‌شود یا خیر؟ نظارت کنند که صادرات مواد اولیه در حداقل خود انجام شود و بتوانیم از تقاضاهای کاذب و به وجود آمدن رانت برای عده‌ای خاص جلوگیری کنیم. مدیر عامل شرکت کالای بورس ایران گفت: در حوزه مس افزایش ۱۰۰ درصدی تقاضا در سه ماه امسال در مقایسه با سال قبل وجود دارد که با رصد خرید و رصدهای نظارتی، کدها و تقاضاهای کاذب حذف خواهد شد. سلطانی‌نژاد افزود: معیاری که ما به‌عنوان بورس می‌توانیم برای تشخیص تقاضای واقعی مدنظر قرار دهیم بحث مالیاتی است؛ یعنی اگر کسی مالیات پرداخت نکرده باشد و مفاصا حساب مالیاتی برای ما نیاورد اجازه خرید نمی‌دهیم، ضمن اینکه می‌توان روند تولید متقاضیان را ازجانب سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌ها رصد و فهرست بیمه آنها را کنترل و قبض برق‌شان را بررسی کرد. ضمن اینکه سازمان حمایت می‌تواند بررسی کند کالای خریداری شده از بورس برای تولید استفاده شده یا خیر؟

وی ادامه داد: احتمال دارد شرکت‌های واقعی هم افزایش تقاضا داده باشند و محصول را در جای دیگر مصرف کنند که در این باره عملکرد آنها هم رصد می‌شود به این شرکت‌ها هم هشدار می‌دهیم که اگر به‌جای تولید، کالا را صادر یا با آن تجارت کنند عملکرد و حساب‌هایشان رصد می‌شود، بنابراین عواقب خوبی در انتظارشان نخواهد بود زیرا تولید‌کننده برای ایجاد ارزش افزوده، ماده اولیه را در اختیار صنایع پایین‌دستی قرار می‌دهد وگرنه خود می‌توانست صادر کند. سلطانی‌نژاد بیشتر کالاهای عرضه شده در بورس کالا را مشمول افزایش تقاضا بعد از ابلاغ سیاست‌های جدید ارزی دانست و گفت: این افزایش تقاضا در حوزه کالای پتروشیمی، مس، فولاد، آلومینیوم، سرب و روی با توجه به کاهش قیمت‌شان در بورس در مقایسه با قیمت‌های جهانی، مشهود بود؛ به‌گونه‌ای که در برخی کالاها این افزایش تقاضا چند برابر شد.

وی با بیان اینکه کالایی که در بورس عرضه می‌شود عموما برای مصرف داخل است، گفت: مبنای قیمت‌های پایه در بورس کالا، دلار ۴۲۰۰ تومانی است اما تا سقف ۱۰ درصد در بسیاری از کالاها می‌تواند رقابت صورت گیرد؛ علت آن هم این است که تولید‌کننده می‌تواند همین کالای خود را در بازارهای جهانی با قیمت‌های بالاتر به فروش برساند. اما آن را در بازار بورس با حاشیه‌ای بالاتر از قیمت پایه به فروش می‌رساند. سلطانی‌نژاد افزود: در بسیاری از کالاهای عرضه شده در بورس کالا قیمت‌ها بسیار پایین‌تر از قیمت‌های جهانی است. قیمت کالای مس امروز در بورس کالا ۳۰ هزار تا ۳۳ هزار تومان است در حالی‌که قیمت جهانی آن بیش از ۴۵ هزار تومان است که این فاصله باید تا حدی پوشش داده شود تا میل به صادرات، سفته‌بازی و سوداگری افزایش نیابد، ضمن اینکه منافع تولید‌کننده هم باید حفظ شود. وی گفت: اینکه ادعا شود قیمت‌های عرضه‌شده در بورس بالاست واقعا اینچنین نیست بلکه قیمت‌ها بسیار پایین‌تر از قیمت‌های جهانی و حتی پایین‌تر از قیمت‌های خارج از بورس است، ضمن اینکه افزایش تقاضا هم به علت همین پایین بودن قیمت در بورس کالاست. سلطانی‌نژاد اضافه کرد: آنهایی که تولید صادراتی دارند با توجه به ارزش افزوده‌ای که روی کالا انجام می‌دهند صادرات برایشان به صرفه است زیرا ماده اولیه را با قیمت بسیار پایین دریافت می‌کنند. مدیر عامل شرکت بورس کالای ایران گفت: به این ترتیب در رقابت انجام شده در تالار، بیشترین قیمت عرضه‌شده در بورس کالا بر مبنای دلار ۴۶۰۰ تومان است؛ حتی بعضی وقت‌ها به ۴۶۰۰ تومان هم نمی‌رسد و بین ۴۲۰۰ تا ۴۳۰۰ تومان متغیر است بنابراین ادعای فروش کالا در بورس با دلار تا ۷۰۰۰ تومان صحت ندارد.

سلطانی‌نژاد افزود: درخواست ما این است در پالایش متقاضیان، انجمن‌ها و متقاضیان واقعی به ما کمک و تقاضاهای غیر واقعی را گزارش کنند زیرا خاصیت بورس شفاف‌سازی است.وی ادامه داد: اینکه تولید‌کننده بخواهد ظرفیت تولید را به جای آنکه کالای پایین‌دستی تولید و روانه بازار کند در اختیار کسی دیگر قرار دهد خیانت به کشور است. سلطانی‌نژاد در این باره که مسوول اصلی در ارائه مجوز خرید و حفظ تقاضاهای کاذب از بورس کالا چه نهاد و سازمانی است، گفت: در درجه نخست خود انجمن‌های تخصصی کمک کنند، زیرا هیچ کس بهتر از انجمن‌های بخش خصوصی اعضا را نمی‌شناسند تا تولید‌کننده‌های غیر واقعی را اخراج و گزارش کنند. در گام بعدی ادارات صنعت، معدن و تجارت استان‌ها و شهرستان‌ها باید راستی‌آزمایی کنند و با معیارهایی مانند قبض برق، فهرست بیمه و فروش مالی رصد لازم را انجام دهند. ما هم از سازمان حمایت در بعد نظارتی کمک خواهیم گرفت که اگر این اقدامات انجام شود تقاضاهای کاذب به سرعت حذف خواهد شد.