مقصود اصغرزاده*- از اوایل خردادماه سال جاری رییس محترم قوه‌قضائیه مبنای ریالی دیه را براساس ۱۰۰ نفر شتر، ۹۰۰ میلیون ریال اعلام کرد که قرار بود از ۱۶ خرداد ماه جاری اجرایی شود ولی به دلیل برخی آثار منفی و آسیب‌های روانی و اجتماعی که به تبع افزایش دیه امکان داشت ایجاد شود و همچنین اظهارنظر مسوولان محترم بیمه مرکزی و شرکت‌های بیمه و کارشناسان اقتصادی این موضوع به منظور کارشناسی بیشتر و اعلام‌نظر جدید به آینده موکول شد. تعدادی از بیمه‌گذارانی که دغدغه و نگرانی از این موضوع داشتند به شرکت‌های بیمه مربوطه مراجعه و نسبت به افزایش تعهدات بیمه‌نامه اقدام کردند. ولی با اعلام دوباره ریاست محترم قوه‌قضائیه مبنی بر برگشت مبلغ دیه به حالت سابق، این انگیزه از بیمه‌گذاران گرفته شد به طوری که آنهایی که نسبت به افزایش تعهدات اقدام کرده بودند برای کاهش و برگشت تعهدات به وضعیت سابق مراجعه کردند. در این رابطه به بیمه‌گذاران توصیه می‌شود از کاهش تعهدات به دلایل زیر خودداری کرده و بیمه‌گذارانی که تاکنون حداقل تعهدات قانونی را بیمه کرده‌اند نسبت به افزایش تعهدات بیمه‌نامه اتومبیلشان اقدام کنند.

۱- حادثه‌ای امروز اتفاق می‌افتد و بیمه‌گذار با خود می‌اندیشد که تعهدات بیمه نامه شخص ثالث وی که براساس نرخ دیه روز یعنی ماه عادی ۴۵۰ میلیون ریال و در ۴ ماه حرام ۶۰۰ میلیون ریال بیمه کرده است کافی است و اگر روزی قرار شد دیه افزایش پیدا کند نسبت به افزایش تعهد بیمه‌نامه به شرکت بیمه مراجعه خواهد کرد. در ظاهر قضیه این عمل صحیح به نظر می‌رسد و ممکن است بیمه‌گذار نگرانی نداشته باشد ولی یوم‌الادا بودن پرداخت دیه این مساله را دچار مشکل می‌سازد زیرا بعد از مراحل رسیدگی پرونده خسارت در محاکم و دادسراها و زمان رسیدگی خسارت در شرکت‌های بیمه فاصله زمانی از امروز تا روز پرداخت خسارت وجود دارد که گاه به دلیل اختلاف‌نظر طرفین حادثه سال‌ها طول می‌کشید. حال اگر این پرونده روال عادی خود را داشته باشد باز هم مدتی فاصله زمانی ایجاد می‌شود با توجه به اینکه در روزهای آینده احتمال اعلام‌نظر مجدد قوه‌قضائیه مبنی بر نرخ دیه وجود دارد بنابراین این پرونده به افزایش مبلغ پرداخت دیه به دلیل یوم‌الادا بودن برخورد می‌کند و چون در زمان حادثه مبلغ تعهد شرکت بیمه کمتر بوده و با افزایش مجدد دیه در روزهای بعد از حادثه پرداخت شرکت بیمه همچنان محدود به مبلغ تعهدی است که در زمان حادثه در بیمه‌نامه قید شده بود، بنابراین پرداخت شرکت بیمه به میزان تعهد ولی پرداخت مقصر حادثه به میزان دیه روز (یوم‌الادا) است که در این صورت مبلغ قابل توجهی به عنوان مابه‌التفاوت باید مقصر حادثه پرداخت کند که دچار مشکل خواهد شد.

۲- تعهدات جهانی که به صورت قانونی در شرکت‌های بیمه برای بیمه شخص ثالث مورد استفاده است به ازای دیه روز یعنی فوت شخص ثالث محاسبه می‌شود (دیه فوت هر فرد مسلمان بر مبنای ۱۰۰ نفر شتر فعلا ۴۵۰ میلیون ریال در ماه‌های عادی و ۶۰۰ میلیون ریال در ماه‌های حرام است) حال اگر حادثه باعث نقص عضو شخص ثالث شود در این صورت میزان دیه بر مبنای نقص عضو هر یک از اعضا بوده که با هم جمع شده و مبلغی به ازای بیش از یک دیه یا در بعضی مواقع ۳ دیه یا بیشتر تعلق می‌گیرد در این صورت نیز مبلغ پرداختی شرکت بیمه محدود و به مبلغ تعهد شده در بیمه‌نامه بوده و مبلغ مازاد از طرف مقصر حادثه باید پرداخت شود و اگر نرخ دیه در روزهای آینده نیز افزایش پیدا کند که این مساله مضاعف می‌شود و در این صورت برای بیمه‌گذار (مقصر حادثه) قدرت پرداخت وجود نخواهد داشت زیرا میزان بیش از یک دیه یا دیه دوم و سوم و... در تعهد شرکت بیمه نیست و باید از طرف جانی (مقصر) پرداخت شود و اگر افزایش نرخ دیه نیز اعلام شود یوم‌الادا بودن مبلغ دیه این نقص را چندین برابر می‌کند بنابراین به بیمه‌گذاران محترم اعم از بیمه‌گذاران بیمه‌نامه‌های شخص ثالث و انواع بیمه‌نامه‌های مسوولیت که در آن تعهد جانی تحت پوشش قرارگرفته است توصیه شود نخست از مراجعه به شرکت‌های بیمه جهت کاهش تعهدات جانی که طی صدور الحاقیه افزایش داده‌اند خودداری کنند و دیگر اینکه نسبت به تکمیل تعهدات بیمه نامه بیش از مبلغ قانونی بیمه شخص ثالث اقدام کنند تا در صورت بروز حادثه مشکلات اشاره شده در بندهای ۱ و ۲ را نداشته باشند.

* کارشناس بیمه