گزارش شاخص بهای تولیدکننده بانک مرکزی بررسی شد
بازگشت تورم پیش‌نگر به سال‌های اوج؟
تحولات تولیدکننده در خردادماه
در آخرین ماه بهار، شاخص تولیدکننده بار دیگر رکورد تورم ماهانه و نقطه‌به‌نقطه را ارتقا داد. شاخص نوسان ماهانه ۲/ ۲ درصدی را ثبت کرد که بیشترین عدد در طول ۴ سال گذشته است. نوسان نقطه‌به‌نقطه نیز از همین قاعده پیروی کرده و عدد ۹/ ۱۶ درصدی را ثبت کرده است که مجموعه این فعل و انفعالات تورم میانگین را به ۱۲درصد سوق‌داده است.اثر نوسان ارزی: نوسانات نرخ ارز در ماه‌های اخیر «تشدید تورم» را تبدیل به کابوسی برای مردم کرده است. اما این کابوس تا چه حد به واقعیت نزدیک است؟ نرخ ارز در فصل بهار بیش از ۵۰ درصد رشد را در طول یک فصل پشت‌سر گذاشت. اما شاخص بهای تولیدکننده در طول این فصل رشد ۴/ ۴ درصدی را ثبت کرد. اگر قرار بود کابوس تورمی نرخ ارز به واقعیت تبدیل شود، مطمئنا این عدد نیز باید سطح بسیار بالاتری را نشان می‌داد. البته احتمالا بخشی از تاثیر نرخ ارز با تاخیر بر قیمت تولیدکننده اعمال خواهد شد. اما در هر صورت، اهم اثر این نرخ بر کالاهای واسطه‌ای در روند تولید است. برای این منظور هم باید سهم کالای واسطه‌ای در هزینه تمام شده را مشخص کرد. مثلا بخشی از هزینه‌های تمام شده که حاصل مواد خام داخلی است، نمی‌تواند از نرخ ارز اثر بگیرد. همچنین هزینه نیروی انسانی نیز بیشتر متاثر از تورم سال گذشته وتصمیمات شورای عالی کار است و با افزایش نرخ ارز تغییری نخواهد کرد. از این رو در تئوری اثر نرخ ارز بر بهای تولیدکننده نمی‌تواند مساوی با افزایش اسمی نرخ ارز باشد، در عمل نیز تجربه بهار ۹۷ بر این ادعا صحه می‌گذارد.
گروه جهشی خرداد: پررنگ‌ترین تفاوت اردیبهشت‌ماه و خردادماه در آرام گرفتن شاخص تولیدکننده صنعت است. شاخص صنعت که در ماه دوم سال، جهش ۲/ ۲ درصدی را ثبت کرد، در ماه گذشته به رشد ۳/ ۱ درصدی بسنده کرد که از میانگین شاخص بهای تولیدکننده نیز کمتر بوده است. اما این ثبات باعث نشد تا شاخص کل تولیدکننده نیز آرام گیرد؛ چراکه شاخص حمل‌و‌نقل و انبارداری با ثبت جهش ۸ درصدی به تنهایی جور دیگر گروه‌ها را کشید. این گروه از بخش‌های حمل‌و‌نقل زمینی و حمل‌و‌نقل از طریق لوله، حمل‌و‌نقل هوایی، انبارداری و فعالیت‌های پست و پیک تشکیل شده است. اینکه کدام قسمت نقش بیشتری را در این جهش ایفا کرده‌اند، نیاز به گزارش تفصیلی خردادماه بانک مرکزی است. اما شاید بیشترین اثر افزایش نرخ ارز به همین گروه اصابت کرده است. ضریب اهمیت این گروه در شاخص کل تولیدکننده ۵/ ۱۸ درصد است؛ یعنی نزدیک به یک پنجم شاخص کل از این ناحیه تعیین خواهد شد. اما از نظر سالانه، همچنان تورم نقطه‌به‌نقطه صنعت در صدر قرار دارد. در واقع بیشترین رشد سالانه قیمت محصولات در مبدا تولید در بخش صنعتی اتفاق افتاده که ۲/ ۲۱ درصد است.
تغییرات گروه‌ها در اردیبهشت
شاخص بهای تولیدکننده در اردیبهشت‌ماه، رکورد مهمی ثبت کرده بود که در آن تورم نقطه‌به‌نقطه به رکورد ۴ ساله رسیده بود. اما خردادماه این روند را تشدید کرد و رکوردها به روز‌رسانی شدند. در رکورد ماه قبل، گروه صنعت بیشترین تاثیر را داشت و تورم نقطه‌به‌نقطه آن پس از ۵ سال از محدوده ۱۸ درصد فراتر رفت. اما به علت منتشر نشدن جزئیات، مشخص نبود که کدام بخش صنعت چنین تورم بالایی را موجب شده است. اکنون با توجه به در دسترس قرار گرفتن گزارش تکمیلی اردیبهشت‌ماه، می‌توان قضاوت دقیق‌تری از این موضوع داشت. مطالعات نشان می‌دهد که ۴۰ درصد از سبد تشکیل‌دهنده شاخص تولیدکننده با شاخص مصرفکننده مشابه است. این گزاره در اقتصاد رایج است که تورم تولیدکننده با تاخیر در تورم مصرفکننده انعکاس می‌یابد. اما این تاثیر پیش از وقوع قابل‌اندازه‌گیری است؟ پژوهشگران معتقدند که با توجه به همبستگی کالاهای بین دو شاخص، بخشی از تورم تولیدکننده در زمانی مشابه در تورم مصرفکننده تخلیه می‌شود و اثرات تاخیری آن از این جناح کاهش می‌یابد. اما اگر رشد شاخص تولیدکننده بیشتر از محل کالاهای غیرمشابه باشد، در این صورت باید انتظار تاثیر تاخیری شاخص تولیدکننده را داشت. آخرین گزارش تفصیلی شاخص تولیدکننده حاوی چه نکاتی است؟ در اردیبهشت‌ماه برخلاف خردادماه بیشترین رشد شاخص تولیدکننده متعلق به بخش صنعت بوده است. گروه صنعت متشکل از چندین زیرگروه از صنایع مختلف است. در بین گروه‌های موثر و مهم صنعت، بیشترین تورم ماهانه در بخش تولید مواد شیمیایی و فرآورده‌های شیمیایی مشاهده می‌شود. این گروه با ضریب اهمیت ۹ درصدی در شاخص کل، مهم‌ترین گروه صنعت پس از گروه «تولید کک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت» به حساب می‌آید. تورم مواد شیمیایی در مبدا تولید در دومین ماه سال‌جاری، ۴/ ۴ درصد گزارش شده است. این تورم احتمالا از جمله تورم‌هایی است که با تاخیر در تورم مصرفکننده نمود پیدا خواهد کرد. پرمصرف‌ترین کالاهای این گروه در سبد خانوار احتمالا موادشوینده و محصولات آرایشی هستند که رشد ۴/ ۲ درصدی را در ماه گذشته پشت‌سر گذاشته‌اند. با توجه به ضریب اهمیت این کالاها در سبد مصرفی خانوار، رشد شاخص بهای مصرفکننده از این گروه می‌تواند محدود باشد. اما فصل مشترک بین شاخص مصرفکننده و تولیدکننده، یعنی مواد غذایی، رشد قابل‌ملاحظه‌ای را در قسمت تولیدکننده ثبت کرده است. این رشد قابل‌توجه در خردادماه در تورم مصرفکننده نیز انعکاس داشته و نباید نگرانی چندانی بابت تورم تاخیری تولیدکننده در مورد این گروه از کالاها وجود داشته باشد. اما در این بین کالاهایی نیز وجود دارند که احتمالا با تاخیر بر شاخص مصرفکننده اثر خواهند کرد. در دومین ماه سال، خدمات و کالاهای مربوط به ساختوساز رشد قابل‌توجهی را ثبت کردند؛ رشدی که می‌تواند با تاخیر بر افزایش بیش از پیش قیمت مسکن و پس از آن قیمت اجاره اعمال شود و با توجه به ضریب اهمیت بالای مسکن در سبد مصرفی خانوار، نگرانی افزایش تورم را جدیتر کند. رشد ماهانه قیمت تولیدکننده آجر، سرامیک و عایق‌های ساختمانی بین محدوده ۵ تا ۸ درصد قرار داشته است. رشد قیمت کلید و پریز برق، کمپرسور و شیرآلات نیز بین ۸ تا ۱۱ درصد در اردیبهشت‌ماه گزارش شده است. از این رو شاید بتوان نگران‌کننده‌ترین خبر شاخص تولیدکننده برای شاخص مصرفکننده را افزایش قیمت کالاهایی دانست که در صنعت ساختوساز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ارسال نظر