فقر را می‌توان چرخه‌ای در نظر گرفت که اغلب از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. پیامدهای متداول فقر شامل دسترسی کمتر به آموزش و پرورش، وضعیت نامناسب مسکن و شرایط زندگی و افزایش سطح بیماری است. با افزایش نابرابری، فقر افزایش یافته، احتمالا باعث ایجاد تنش در جامعه خواهد شد. این مسائل اغلب منجر به افزایش نرخ جرائم در جوامع آسیب دیده از فقر می‌شود. فقر ممکن است به‌صورت نسبی یا مطلق ارزیابی شود. فقر مطلق یک استاندارد تعیین شده است که به مرور زمان و بین کشورها تعریف شده است. نمونه‌ای از اندازه‌گیری فقر مطلق می‌تواند درصد جمعیتی باشد که کمتر از غذای مورد نیاز برای حفظ بدن انسان مصرف می‌کنند (تقریبا۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ کالری در روز) در مقابل، فقر نسبی را وابسته به بستر اجتماعی تلقی می‌کنند. یک اندازه‌گیری نسبی این است که کل ثروت فقیرترین یک سوم جمعیت را با کل ثروت یک درصد ثروتمندترین بخش جامعه مقایسه کنند.

در این حالت، با افزایش درآمد، تعداد افرادی که فقیر محسوب می‌شوند، افزایش می‌یابد. بانک جهانی فقر را به‌صورت مطلق تعریف می‌کند. در این تعریف فقر شدید را با زندگی کمتر از ۹۰/ ۱ دلار در روز و فقر متوسط را کمتر از ۱۰/ ۳ دلار در روز تعریف. طبق همین تعریف، در گزارش‌های بانک جهانی در سال ۱۹۹۰، ۳۶ درصد از مردم دنیا در فقر مطلق به سر می‌بردند که این عدد در سال ۲۰۱۵ به ۱۰ درصد و درسال ۲۰۱۸ به ۸ درصد رسید. همچنین این نکته حائز اهمیت است که اکثریت این جمعیت فقیر (بیش از هفتاد درصد) در قاره آفریقا زندگی می‌کنند که نسبت به تمامی قاره‌ها همیشه رتبه بالاتری را به خود اختصاص می‌دهد. در سراسر دنیا غیر از آفریقا، فقر مطلق به شدت کاهش پیدا کرده اما در آفریقا به‌رغم کمک‌هایی که بعضا از طریق بانک جهانی انجام می‌شود، موضوع فقر هنوز به عنوان موضوعی چالشی و حیاتی در این قاره مطرح است.

عوامل زیادی می‌تواند باعث گسترش فقر در یک جامعه شود. در چند گزارشی که آورده شده است، بیشتر به موضوع فقر در آفریقا پرداخته‌ایم. عاملی همچون ناکارآمدی دولت‌ها باعث شده تا وضعیت معیشتی مردمان آفریقا درگیر سیاست‌ها و تصمیم گیری‌های بی اساس دولت‌هایشان باشد. اخراج‌های اجباری از زمین‌ها و خانه‌های مردم توسط دولت، فساد‌های بزرگ اقتصادی دولت‌ها، عدم تخصیص مناسب بودجه از جمله مواردی است که به این فقر دامن می‌زند.  در اروپا وضعیت به مراتب بهتری نسبت به سایر قاره‌ها وجود دارد، اما تعداد افرادی که در معرض فقر هستند و همچنین خطر آن وجود دارد که به دام فقر بیفتند باعث نگرانی دولت‌ها می‌شود. در یونان این افراد در سال ۲۰۰۷، ۲۸ درصد جمعیت را تشکیل می‌دادند ولی این نسبت در سال ۲۰۱۴ با رشد ۸ درصدی به عدد ۳۶ درصد رسیده است. همچنین در برخی دیگر از کشورهای اروپا مانند ایتالیا و انگلیس به ترتیب ۳۰ درصد و ۲۲ درصد مردم در خطر فقر هستند که دولت‌ها با سیاست‌های حمایتی سعی می‌کنند از آن جلوگیری کنند.

 

محسن کرمانی