«دنیای‌اقتصاد» وضعیت تولید و فروش نوشیدنی رایج را بررسی کرد
چای؛ محصولی با بازار گسترده
چای یک کالای مصرفی برای تمام اقشار جامعه است. این محصول، پرمصرف‌ترین نوشیدنی پس از آب در جهان و یکی از بااهمیت‌ترین محصولات ارزش‌آفرین در بخش کشاورزی است. اگر به آمار تجارت بین‌المللی چای توجه کنیم ۷۵درصد تولید و ۶۰درصد صادرات چای دنیا در اختیار صرفا ۴ کشور دنیا است که خوشبختانه ایران نیز در میان کشورهای مهم تولید و صادرکننده قرار دارد. براساس آخرین آمار ۱۸۲ کارخانه چای در سطح کشور فعال هستند که ۹۵درصد آنها در شهرهای شمالی کشور قرار دارند و بهترین و مرغوب‌ترین چای ایران نیز در شهر لاهیجان کشت می‌شود.
بر این اساس بیش از ۲۸ هکتار از اراضی شمال کشور زیر کشت محصول چای به‌صورت دیم هستند که جا دارد این ظرفیت در آینده افزایش یابد.
در حال‌حاضر گردش مالی صنعت چای در کشور رقم بالایی را در‌بر می‌گیرد اما با کمی توجه بیشتر به چایکاران و مناسب‌سازی بستر کار برای آنها می‌شود این رقم را به شکل چشمگیری بالاتر برد.
چای ایرانی خوشبختانه در طول سال‌های اخیر موفق‌شده بازار هدف خوبی ایجاد کرده و به کشورهای مختلفی در جهان صادر شود. کشورهای عراق، قزاقستان، افغانستان، آلمان، تاجیکستان، روسیه، ازبکستان، ترکیه و یونان به ترتیب بزرگ‌ترین مشتری‌های چای مرغوب ایران هستند.
در مقابل اما کشورمان از ۱۴ کشور واردات چای هم دارد که بیشترین حجم واردات از هندوستان و سریلانکا با بیش از ۱۰ هزار تن و به ارزش تقریبی ۳۸ میلیون دلار در طول سال گذشته بوده است. بر این اساس و طبق اعلام گمرک، میزان واردات سالانه چای در کشور بین ۶۰ تا ۷۰ هزار تن است.
قیمت جدید چای در بازار
چای نیز مانند بسیاری از کالاها در کشور، در طول یک‌سال اخیر دستخوش تغییرات قیمتی شده و در چند نوبت قیمت آن افزایش داشته است. یکی از فروشندگان عمده چای در تهران قیمت جدید انواع چای را به «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرده و تاکید می‌کند بازار فروش آنها نیز به‌دلیل کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده در ماه‌های گذشته کوچک‌تر شده است.
وی می‌گوید خرید چای هم تقریبا شبیه برنج شده چراکه خیلی‌ها وقتی امکان خرید نوع مرغوب آن را ندارند مجبور هستند نمونه‌های کم‌کیفیت (خارجی یا داخلی) را تهیه کنند.
بر این اساس قیمت جدید انواع چای سیاه توسط این فروشنده به این شرح اعلام شد. (قیمت‌ها براساس بسته‌بندی‌های ۵۰۰ گرمی است) چای هندی ممتاز گلستان ۹۸، چای صبحانه گلستان ۶۸، چای سیاه ممتاز گلستان محصول هندوستان ۱۲۶ چای شهرزاد هندوستان ۱۲۵، چای معطر مخصوص احمد ۱۰۰، چای احمد سیلان مخصوص ۹۵، چای ارل‌گری توینینگز ۱۰۵، چای ارل‌گری‌دبش ۱۰۱، چای سیاه سیلان ممتاز طبیعت ۱۱۸، چای معطر محمود ۲۰۰، چای خارجی شاهسوند ۹۵، چای دوغزال عطری و ساده ۱۲۷، چای شکسته خارجی جهان ۱۳۰ و چای لیدی‌گری توینینگز ۱۳۸ هزار تومان قیمت دارند. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید دو نمونه چای سیاه معطر محمود و لیدی‌گری،گران‌قیمت‌ترین چای‌های موجود در بازار هستند.
اما در بخش چای‌های ایرانی قیمت‌ها مناسب‌تر است و به همین دلیل بخشی از مردم به سمت خرید انواع چای‌های ایرانی متمایل شده‌اند. بر این اساس یک کیلو چای رفاه لاهیجان در بازار ۹۶ هزار تومان قیمت دارد که این البته نمونه صادراتی چای لاهیجان نیست.
مشکلات تولید و واردات
اما تولید و واردات چای در کشور با مشکلاتی هم همراه است که بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. از مهم‌ترین مشکلاتی که در تجارت چای وجود دارد مساله قاچاق است که بازار داخلی و بحث صادرات را دچار مشکل می‌کند. از دیگر مشکلات می‌توان به تعرفه‌های بالای گمرکی این محصول اشاره کرد و نبود یک قیمت ثابت برای این محصول از دیگر معضلاتی است که بر سر راه تجارت چای قرار دارد.
رئیس سازمان چای کشور اخیرا در مورد وضعیت کاشت و برداشت این محصول در کشور گفته: «تاکنون نزدیک به ۵۸ هزار و ۶۱۰ تن برگ سبز چای به ارزش ۳۷۱میلیارد تومان خرید تضمینی شده است. از حدود ۵۸ هزار و ۶۱۰ تن برگ سبز چای خریداری شده، نزدیک به ۴۷هزار و ۶۰۹ تن معادل ۸۲ درصد برگ‌سبز درجه یک و ۱۰ هزار و ۹۶۱ تن معادل ۱۸ درصد برگ سبز درجه دو است. حبیب جهانساز در ادامه درباره تاثیر خشکسالی بر باغات چای کشور نیز گفته: «به علت بارش کم در اسفند ۹۹ و فروردین سال‌جاری، تولید برگ سبز چای در حد انتظار نبود، اما چین دوم به علت بارش‌های اردیبهشت ماه، وضعیت بهتری داشته است.
احتمال دارد چین تابستانه تحت‌تاثیر خشکسالی قرار بگیرد که همین موضوع می‌تواند روی قیمت تمام‌شده چای برای مصرف‌کننده تاثیرگذار باشد.»
