بازار داخلی، در صدر تقاضای چای ایرانی

 البته نرخ خرید برگ سبز چای نسبت به سال گذشته ۷/ ۲۷ درصد بیشتر شده و از ۳ هزار و ۶۰۰ تومان به ۴ هزار و ۶۰۰ تومان رسید. بهترین بازار برای چای ایرانی بازار داخلی است؛ چراکه مردم کشور بهترین خریداران این کالا هستند و تاجران چای درجه یک را به بازار داخلی و درجات بعدی را روانه بازارهای بین‌المللی می‌کنند. یکی از تولیدکنندگان به ما می‌گوید اگر دولت علاوه بر افزایش کمی از کیفیت هم پشتیبانی کند، هم توان تولیدکننده بالا می‌رود و هم مصرف‌کننده ایرانی کالای مرغوبی در اختیار خواهد داشت.

  افزایش ۱۰ درصدی تولید

چای ایرانی مشتری بهتری در بازار داخلی دارد تا بین‌المللی. چای یکی از اصلی‌‌ترین نوشیدنی‌های ایرانیان است که نسبت به سال گذشته با رشد قیمت حدود ۵۰ درصدی همراه بوده است. افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی باعث شده که قیمت تمام شده این کالا افزایش یابد، شاخصی که به سبب کاهش ارزش ریال بین همه کالاها مشترک است. چای مشمول خرید کامل تضمینی دولت می‌شود و این عامل باعث شده بود در سال‌های اخیر کیفیت آن کاهش پیدا کند. از سال گذشته دولت ۷۵ درصد از هزینه خرید تضمینی را به کارخانه‌‌دارها محول کرد و برای خود سهم ۲۵ درصدی نگه داشت.

رئیس هیات‌مدیره سندیکای کارخانه‌های چای کشور می‌گوید امسال با ۱۰ درصد افزایش، تولید چای کشور از ۲۷ هزار تن به ۳۱ هزار تن رسیده است. سعید رحمت سمیعی به «دنیای اقتصاد» گفت: مشکل اصلی چای میزان تولید نیست، کیفیت کالا است. چای درجه یک در بازار داخلی به فروش می‌رسد و چای درجه چندم صادر می‌شود. متاسفانه در سال‌های اخیر که برگ سبز چای خرید تضمینی داشت تولید دچار افت کیفی شد چراکه تولیدکنندگان نسبت به خرید آن مطمئن بودند.

به گفته این فعال کشاورزی حمایت دولت از خرید تضمینی به کمتر از یک سوم رسیده است: «همیشه بازار برای چای مرغوب وجود دارد چه در داخل کشور چه در بازارهای بین‌المللی. مردم کشور خودمان بهترین مشتری چای ایرانی مرغوب هستند منتها درصد چای درجه یک درفصل برداشت پایین است و مابقی بازار با چای درجه چندم تامین می‌شود.

سمیعی افزود: تنها ۳۰ درصد از محصول برداشت شده از زمین‌های شمال چای درجه یک است که در بازار داخلی به فروش می‌رسد. قیمت کنونی برای چای ایرانی مناسب است اما هزینه‌های تولید بالا رفته که البته صرفا برای حوزه کشاورزی نیست. نکته دیگر این است که فروش چای در بازار داخلی سود بیشتری نصیب کارخانه‌دارها می‌کند تا صادرات آن. در حال حاضر قیمت تمام شده یک کیلو چای ایرانی برای کشاورزان ۲۵ هزارتومان است؛ در حالی که این کالا در بازارهای صادراتی بیشتر از ۱۸ هزار تومان به فروش نمی‌رسد.

بر اساس آمار سرانه مصرف چای در کشور بین ۹۰ تا ۱۲۰ هزار تن است در حالی‌که توان تولید چای کشور سالانه ۲۰ هزار تن است. سمیعی گفت: ما مخالف واردات چای خارجی نیستیم چراکه بازار را به تعادل می‌رساند و چای ایرانی هم توان تامین همه بازار را ندارد اما با توجه به شرایط ارزی کنونی دیگر به صرفه نیست. چای خارجی که سال گذشته با ارز دولتی وارد می‌شد برای مصرف‌کننده کیلویی ۱۰۰ هزار تومان تمام می‌شد که با توجه به نرخ کنونی ارز الان ۱۴۰ هزار تومان تمام می‌شود. آن هم چایی که از نظر کیفی در مقابل چای ایرانی توان رقابت ندارد. اگر کشاورزان توان خود را افزایش دهند و به کیفیت بیشتر بیندیشند بازار داخلی بهترین بازار برای چای ایرانی است.

  دولت به کیفیت هم توجه کند

او درباره نقش دولت در بازار چای گفت: دولت هم‌‌اکنون ۲۵ درصد از محصول کشاورز را پرداخت می‌کند و مابقی را کارخانه‌‌دارها به کشاورزان می‌پردازند. به نظر من خرید کامل تضمینی چای اشتباه بود چراکه تولیدکننده دیگر به کیفیت بها نمی‌داد و کشاورز نگرانی بابت فروش نداشت. اما الان که به ۲۵ درصد رسیده کشاورزان زیادی روی کیفیت تاکید می‌کنند و از طرفی، خیال تولیدکننده هم در شرایط کنونی از ۲۵ درصد هزینه‌ها راحت می‌شود.

سمیعی افزود: موضوع این است که برای دولت تنها آمار مهم است، اینکه ۱۰ درصد افزایش تولید داشته‌ایم. موضوع اینجاست که بازارهای داخلی و خارجی خواهان چای باکیفیت و مرغوب ایرانی هستند و اگر شرایط کیفی چای ایرانی همین‌گونه پیش برود بازارهای خود را از دست می‌دهد. امنیت پولی که خرید تضمینی ۲۵ درصدی دولت برای کشاورز به ارمغان می‌آورد خیلی مفید است اما نباید منجر به کاهش کیفیت محصول شود. برای هر یک کیلو چای خشک ۴ کیلو برگ سبز باید خریداری شود. اگر قیمت هر کیلو برگ سبز را ۴ هزار تومان درنظر بگیریم، هزار تومان را دولت می‌پردازد. دولت باید در طرح‌های تسهیلاتی که در نظر می‌گیرد برای چای باکیفیت برنامه‌های مجزایی تدوین کند چراکه در صورت تحقق افزایش تولید محصول مرغوب، هم مصرف‌کننده ایرانی کالای بهتری دریافت می‌کند و هم چایکاران و فعالان این حوزه توان بیشتری برای ادامه خواهند داشت. امسال نزدیک به ۵۱۴ میلیارد تومان بابت ۳۱ هزار تن برگ سبز چای به کشاورزان پرداخت شد که از این میزان ۱۳۳ هزار میلیارد را دولت و مابقی را کارخانه‌دارها به کشاورزان پرداخت کردند. درست است که خرید تضمینی باعث شد کیفیت محصول پایین بیاید اما با کاهش سهم دولت این مشکل عملا حل شد چراکه کشاورزان دیگر نسبت به خرید تضمینی مطمئن نیستند و برای فروش و رقابت مجبور به بالا بردن کیفیت محصول خود هستند. چای درجه یک در بازار داخلی بیشترین تقاضا را دارد و درجات بعدی صادر می‌شود؛ یکی از تولیدکنندگان در این باره می‌گوید اگر دولت به توان تولید کمک کند، بازار داخلی برای سود آنها کافی است. آن هم برای کالایی که بازار داخلی ایران بهترین مشتری آن است.