روایت داستانی دلیران تنگستان
البته ناگفته نماند که در برخی مواقع یک داستان درکی از واقعیت را برای خواننده تاریخ امکان‌پذیر می‌کند که از راه‌های دیگر نمی‌توان چنین کاری را انجام داد.» رکن‌زاده آدمیت در بخش‌های آغازین کتاب دلیران تنگستانی انگیزه‌اش را از تالیف کتاب چنین بیان می‌کند: «این بنده از دیر زمان به خیال نگاشتن وقایع مذکور بودم و هم‌اکنون که توفیق این کار را یافتم برای اینکه خالی از ملاحت نباشد به کتاب صورت داستان دادم و آن را دلیران تنگستانی نامیدم. اما پوشیده نماند که مندرجات این کتاب مانند اغلب افسانه‌های اروپایی دارای حشو و زوائد مطالب عاری از حقیقت نیست. بلکه آنچه نوشته شده عین حقیقت است و اغراق‌گویی ندارد. فقط بعضی از مذاکرات و آمد و شدهای اشخاص صورت وقوع نیافته است یا کلمات به‌طرز دیگری ادا شده که نگارنده برای اتصال مطالب به این طرز انشا کرده است.»
همان‌گونه که ملاحظه شد خود نویسنده به این موضوع اشاره کرده است که قسمتی و تاحدودی کلیه مذاکرات و برخی نقل‌قول‌ها از افزوده‌های شخص مولف است. بنابراین آثار رکن‌زاده آدمیت را باید داستانی از وقایع تاریخی دانست که بنا به قول محمد‌علی جمال‌زاده نه تاریخ تمام است و نه رمان تاریخی.
با وجود این نباید از ارزش کار آدمیت غافل ماند و ارج و اهمیت آثار وی را پایین آورد، بلکه شیوه روایی و آثار تالیفی آدمیت را می‌توان آغازگر راه تدوین تاریخ‌نگاری نهضت جنوب و انعکاس صدای مظلومیت و محرومیت مردم و مبارزان جنوبی در محافل علمی و سیاسی آن زمان محسوب کرد. آدمیت در کتاب فارس و جنگ بین‌الملل اول به‌صورتی قاعده‌مندتر و با ارائه برخی اسناد تاریخی به‌خوبی به ترسیم سیمای مبارزان، تعاریف جمعیتی و نظامی قیام و وحدت کانون‌های مقاومت ضدنیروهای انگلیسی از شیراز، کازرون، دشتستان و بوشهر پرداخته است.
از مقاله «بازتاب جنگ جهانی اول در تاریخ‌نگاری نهضت جنوب» نوشته مجتبی محمدی و گالیا حق‌پرست
ارسال نظر