تضمین معیشت جوامع محلی دریاچه ارومیه
رونق مشاغل جایگزین اطراف دریاچه
مشکل زیست محیطی دریاچه ارومیه که به مرحله خطرناک رسید، مسوولان به فکر کاهش مصرف آب و ایجاد مشاغل جایگزین کشاورزی و کم‌آب‌بر افتادند؛ آذربایجان شرقی نیز به‌عنوان استانی که بیشترین تاثیر را از خشکیدن دریاچه می‌پذیرد، با اجرای طرح‌های کشاورزی کم‌آب‌بر و اصلاح الگوی کشت نتایج خوبی گرفت تا اشتغال جوامع محلی حوضه دریاچه حفظ شود و ساکنانش مهاجرت نکنند. در این میان اجرای طرح‌های «اشتغال جایگزین» و «اشتغال روستایی» از طریق اعطای تسهیلات بانکی، راهکاری برای برون‌رفت از مشکلات پیش‌روی بیش از ۵۰۰ هزار نفر جمعیت جوامع محلی و روستایی آذربایجان شرقی در پیرامون دریاچه ارومیه بود. اجرای این طرح‌ها نشان داد که پسروی دریاچه ارومیه هرچند تهدیدی زیست‌محیطی محسوب می‌شود، اما می‌توان در برخی حوزه‌ها آن را به فرصتی برای کسب‌و‌کارهای جدید و ترویج شیوه‌های جدید کشاورزی تبدیل کرد.
پرورش شتر
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با اشاره به شناسایی و ترویج مشاغل جایگزین در اطراف دریاچه ارومیه گفت: پرورش شتر، زعفران، بادام، سنجد، پسته و کلزا و برداشت گیاهان دارویی در حوضه این دریاچه کم‌هزینه و توجیه اقتصادی دارد. اکبر فتحی اظهار کرد: با توجه به اینکه یکی از سه حوضه آبریز آذربایجان شرقی در شرایط اقلیمی نامساعدی قرار دارد، شناسایی و ترویج مشاغل جایگزین در این مناطق در اولویت‌های سازمان جهاد کشاورزی استان است. وی در زمینه پرورش شتر در حوضه دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: علوفه‌ای که شتر از آن تغذیه می‌کند با سایر علوفه‌های دامی تفاوت داشته و به‌عنوان گیاهان غیرقابل‌استفاده برای سایر دام‌ها است. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان درباره مزایای پرورش شتر در اراضی حاشیه دریاچه ارومیه گفت: گیاهانی مانند خارشتر در این محدوده رشد می‌کند که هیچ مصرفی جز تغذیه برای شتر ندارد و در حقیقت غذای آماده برای این حیوان در این محدوده مهیاست و پرورش شتر را می‌توان به‌عنوان معیشت جایگزین در این اراضی توسعه داد.
فتحی با بیان اینکه پرورش شتر در سال‌های اخیر در استان رونق گرفته و اکنون ۱۸۰۰ نفر شتر در استان پرورش داده می‌شود، ادامه داد: در کنار تولید گوشت مغذی و سالم، شیر شتر نیز گران‌قیمت است و مشتریان زیادی دارد. وی با بیان اینکه با وجود مزیت‌هایی که برای پرورش شتر در این محدوده وجود دارد مشکلاتی برای پرورش‌دهندگان به وجود آمده است، افزود: برای چرای شتر در اراضی ملی حاشیه دریاچه ارومیه موانع قانونی وجود دارد که تلاش می‌شود از طریق تبصره‌های قانونی و با توجه به اهمیت پرورش آن این مشکل رفع شود. فتحی افزود: با رفع مشکلات پرورش‌دهندگان شتر در حاشیه دریاچه ارومیه، امکان افزایش تعداد شتر در این منطقه وجود دارد.
احیای باغات کم‌ثمر
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز درخصوص عملکرد تغییر الگوی کشت و اشتغال جایگزین در حوضه دریاچه ارومیه گفت: چون در حوضه دریاچه ارومیه مشکل آب وجود دارد تغییر الگوی کشت چند سال است که در این مناطق اجرا می‌شود بر این اساس به‌دنبال کشت محصولات کم‌آب‌بر هستیم. محمدباقر بی‌پروا اظهار کرد: توسعه باغات از اولویت خارج شده است ولی به‌دنبال احیا و جایگزینی باغ‌های درجه سه هستیم و کاشت محصولاتی مثل بادام، سنجد، پسته، زعفران و کلزا به‌عنوان کشت جایگزین و محصولات کم‌آب‌بر جزو برنامه‌های سازمان است که از چند سال پیش کلید خورده است. وی افزود: پرورش زعفران و پسته در آذربایجان شرقی رو به توسعه است و کشاورزان استقبال خوبی از کاشت این محصولات کردند؛ بر این اساس حدود ۶۰۰ هکتار برای کاشت محصولات جایگزین در این استان پیش‌بینی شده است.
بی‌پروا گفت: با اجرای دو طرح اصلاح و حذف و جایگزینی باغ‌های درجه سه در آذربایجان شرقی اشتغال جایگزین و اصلاح الگوی مصرف عملیاتی می‌شود که تعویض تاج درختان گردو برای کاهش مصرف آب و ارتقای معیشت و افزایش مرغوبیت گردو یکی دیگر از طرح‌هایی است که در استان اجرا می‌شود. مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه مرند، اسکو و آذرشهر قطب تولید گردو هستند و سالانه ۴۰۰ تن گردو در استان تولید می‌شود، ادامه داد: در یک‌سال گذشته تعویض تاج گردو در ۱۵۰ هکتار از باغ‌های آذربایجان شرقی انجام شده است. بی‌پروا با بیان اینکه کاشت پسته به‌عنوان کشت جایگزین در باغ‌های درجه سه و احیای این باغ‌ها انجام می‌شود، گفت: سالانه ۱۶۷ تن پسته در ۳۱۳ هکتار از باغ‌های حوضه دریاچه ارومیه برداشت می‌شود و مرند و ایلخچی دو قطب اصلی این محصول در آذربایجان شرقی هستند.
فعالیت ۵۰ صندوق خرد زنان
مشاور امور بانوان سازمان جهاد کشاورزی و مسوول صندوق خرد زنان آذربایجان شرقی نیز گفت: ۵۰ صندوق خرد زنان روستایی در ۱۲ شهرستان حوضه دریاچه ارومیه در حوزه‌های کشاورزی و آموزش‌های معیشتی در جهت ایجاد اشتغال فعالیت می‌کنند که هر کدام ۳۵ عضو دارند. رقیه زرگری اظهار کرد: آموزش درخصوص کاشت محصولات کم‌آب‌بر مثل زعفران، کلزا، قارچ و آموزش در بخش صنایع تبدیلی و تولید رب، فرآوری گیاهان دارویی و کاهش ضایعات محصولات کشاورزی از اقدامات صندوق خرد زنان است. وی با بیان اینکه صندوق خرد زنان روستایی برای ۵۰ نفر به‌صورت مستقیم و ۱۷۰۰ نفر به‌صورت غیرمستقیم شغل ایجاد کرده است، افزود: در یک‌سال گذشته ۴ هزار زن دوره‌های آموزشی مختلف صندوق خرد روستایی را گذرانده‌اند. وی اظهار کرد: توانمندسازی زنان و ایجاد شغل جدید از اهداف صندوق خرد است و بر این اساس تسهیلات و تفاهم‌نامه‌ای با صندوق کارآفرینی امید منعقد شده است تا برای هر صندوق ۳۰ تا ۴۰ میلیون تومان وام با کارمزد ۴ تا ۶ درصدی از محل سامانه کارا پرداخت شود و کشاورزان می‌توانند برای استفاده از این تسهیلات به مدیران عامل صندوق‌های خرد مراجعه کنند.
فرآوری گیاهان دارویی
مدیر دفتر منطقه‌ای ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی نیز گفت: فرآوری گیاهان دارویی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به‌عنوان اشتغال و معیشت جایگزین و یکی از محصولات کم‌آب‌بر در راس برنامه‌های این ستاد قرار گرفته است. خلیل ساعی افزود: طبق برنامه‌های ستاد احیا، سالانه باید هشت درصد مصرف آب در بخش کشاورزی کاهش یابد. وی با تاکید بر اینکه کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی به‌دلیل کاهش فشار بر منابع آب سطحی و زیرزمینی است، گفت: در عین حال که کشت گیاهان دارویی در حوضه دریاچه ارومیه مورد توجه است، فرآوری، خشک کردن، بسته‌بندی و بازار فروش این گیاهان نیز از سوی ستاد پیگیری می‌شود.
مدیر دفتر منطقه‌ای ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی گفت: کشت گیاهان دارویی همچون زعفران، گل محمدی، شیرین‌بیان، انواع زیره‌ها، گشنیز، آویشن و موسیر از گیاهانی است که جزو برنامه‌های کاری ستاد است. مدیرعامل انجمن نجات دریاچه ارومیه و رئیس میز گیاهان دارویی آذربایجان شرقی هم گفت: از دو سال گذشته گیاهان دارویی با توجه به اینکه کم‌آب‌بر بوده و سود مستقیم آن برای کشاورز بیشتر است، به‌عنوان کشت جایگزین در حوضه آبریز دریاچه ارومیه مورد توجه ستاد احیا قرار گرفت. علی هاشمی ادامه داد: در این زمینه برخی مزارع به‌عنوان آزمونه کشت گیاهان دارویی انتخاب شده و مطالعات کامل از تمام جهات انجام شده و سودآوری محصولات و بازار فروش آنها مورد توجه قرار گرفته است.
در کنار طرح‌های در حال اجرا برای تثبیت و احیای دریاچه ارومیه همچون رهاسازی آب از سایر حوضه‌های آبریز، لایروبی رودخانه‌ها، ساماندهی برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی و توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، ایجاد فرصت‌های مناسب شغلی متناسب با شرایط منطقه از برنامه‌های دولت برای حفظ تولید و اشتغال ساکنان این حوضه آبی است و ظرفیت‌سازی‌ها در این زمینه آغاز شده است و با همراهی جوامع محلی می‌توان به نتایج این طرح امیدوار بود.
ارسال نظر