سیستم ریلی یونان مرگبارترین سیستم ریلی اروپاست
قطار وحشت در آتن
این تلاقی تاخیرها، هشدارها و اشتباهات، شلوغ‌ترین کریدور ریلی یونان را در برابر آنچه هر سیستم ایمنی برای جلوگیری از آن طراحی شده است، آسیب‌پذیر کرد؛ خطای انسانی. بسیاری از اتفاقاتی که منجر به این برخوردی شد که ۵۷ کشته به جا گذاشت، هنوز نامشخص است. اما مسوولان و کارشناسان روی یک چیز اتفاق نظر داشتند: اگر یک سیستم ایمنی مدرن طبق برنامه‌ریزی برقرار شده بود، برای یک قطار باری غیرممکن بود که در همان مسیر قطار مسافربری شلوغ قرار بگیرد. اخطارها به صدا درمی‌آمدند و ترمزهای خودکار شروع به کار می‌کردند. «یوزف دوپلباوئر» رئیس آژانس راه‌آهن اتحادیه اروپا که سال‌ها نسبت به نارسایی های قابل توجه در سیستم ایمنی راه‌آهن یونان هشدار داده است، گفت: «بله، قطعا همین‌طور است.»
«کیریاکوس میتسوتاکیس» نخست‌وزیر یونان علت این برخورد را «خطای غم‌انگیز انسانی» دانست. وزیر حمل‌ونقل با اذعان به اینکه تلاش‌ها برای بهبود ایمنی ریلی ناکافی بوده است، استعفا کرد. مدیر ایستگاه در لاریسا، شهری در نزدیکی محل برخورد، با اتهاماتی از جمله قتل از طریق غفلت مواجه است؛ اما این برخورد، مشکلات سیستمی را که فراتر از هر اشتباهی بود که در این هفته انجام شد، عیان می‌سازد. سیستم ریلی یونان به‌رغم دریافت ۷۰۰میلیون دلار پول نوسازی از اتحادیه اروپا در دهه گذشته، پیوسته در ردیف خطرناک‌ترین سیستم‌های این قاره قرار دارد. نصب سیستم ایمنی جدید به حدی با مشکل مواجه شد که یک مقام ارشد دولتی سال گذشته در اعتراض به آنچه «تاخیرهای غیرقابل توجیه» خواند، استعفا کرد.
اتحادیه اروپا انتظار دارد ۲۷کشور عضوش تا پایان این دهه رویه‌های پیچیده جدیدی را که به‌عنوان «سیستم کنترل قطار اروپایی» شناخته می‌شود، اعمال کنند. این سیستم قطارها را کنترل می‌کند و زمانی که قطارها خیلی سریع می‌روند، از چراغ‌های قرمز عبور می‌کنند یا در مسیر اشتباه قرار می‌گیرند، کنترل را به دست می‌گیرد. اتحادیه اروپا می‌خواهد سفرهای برون‌مرزی با قطار را گسترش دهد و هماهنگ کردن استانداردهای ایمنی در سراسر این اتحادیه بخشی از این استراتژی است؛ اما چنان‌که شواهد نشان می‌دهد، اجرای آن ناسازگار بوده است. «جده هولویجن»، مسوول سیاستگذاری راه‌آهن در فدراسیون کارگران حمل‌ونقل اروپا گفت: «اگر سیستم کنترل قطار اروپا به درستی نصب می‌شد و به درستی کار می‌کرد، باید کاملا از وقوع چنین اتفاقی جلوگیری می‌کرد. هدف این است که همه کشورهای اروپایی این را اجرا کنند و ما می‌دانیم که یونان به میزان قابل توجهی عقب مانده است.»
لوکزامبورگ، کوچک‌ترین و ثروتمندترین کشور این بلوک، در حال حاضر از این سیستم جدید در سراسر راه آهن خود استفاده می‌کند. بلژیک قصد دارد آن را تا سال۲۰۲۵ به‌طور کامل عملیاتی کند. برخی دیگر مسیرهای اصلی خود را ارتقا داده‌اند. اما حتی بدون فناوری جدید، اکثر سیستم‌های ریلی دارای ویژگی های ایمنی برای جلوگیری از برخورد روبه‌رو هستند. به‌عنوان مثال، «سازمان ملی ایمنی راه آهن فرانسه» از سیستم‌های ترمز خودکار و سایر فناوری‌ها استفاده می‌کند. این در یونان وجود نداشت. سوابق اروپایی نشان می‌دهد، این کشور هرگز یک سیستم ایمنی خودکار ملی نداشته است. «نیکولاوس تسیکالاکیس» رئیس اتحادیه کارکنان سازمان ملی راه‌آهن یونان گفت که سیستم سوئیچ در لاریسا برای سال‌ها ناکافی بوده؛ زیرا قطعات تجهیزات اولیه سیگنالینگ گم شده‌اند.
علت دقیق ارتقای آهسته سیستم ایمنی هنوز مشخص نیست؛ اما مسوولان اتحادیه و ایمنی و کارشناسان به عواملی مانند کمبود بودجه، مشکلات زنجیره تامین مربوط به همه‌گیری کووید، تاخیرهای اداری و اختلافات قراردادی اشاره کردند. مقامات مختلف اتحادیه راه آهن سال‌ها از جمله ماه گذشته نامه‌های خشمگینانه‌ای به دولت یونان نوشتند و درباره مشکلات ایمنی هشدار دادند. آن نامه به طرز شومی نسبت به یک فاجعه هشدار داد و از مقامات یونانی به‌خاطر اینکه خودشان را از معرکه عقب می‌کشیدند، انتقاد کرد. در این نامه آمده است: «ما منتظر حوادث آینده نخواهیم بود تا ببینیم آنها اشک تمساح می‌ریزند. آنها منتظر چه چیز دیگری هستند تا دست به‌کار شوند؟» تسیکالاکیس گفت: «ما به تمام دولت‌ها درباره این مسائل گفته‌ایم، اما گوش شنوایی پیدا نکردیم. بنابراین ما به این حادثه غم‌انگیز رسیدیم. من اشک و خون روی ریل‌ها را نمی‌خواهم.»
مقامات ایمنی ریلی در اروپا گفتند که مقامات یونانی وظیفه حیاتی نظارت و به‌روزرسانی رویه‌ها و تجهیزات ایمنی در سراسر شبکه را نادیده گرفته‌اند. آنها گفتند که اگر این مساله نادیده گرفته نمی‌شد، می‌توانست حتی سیستم ایمنی ابتدایی کشور را بهبود بخشد. «ویبهاف پوری» از هیات استاندارد و ایمنی ریلی در بریتانیا گفت: «ریسک‌ها و ارزیابی‌های نظارتی باید در همه مکان‌ها، همه انواع قطارها، همه انواع تجهیزات انجام شود.» این سانحه همچنین قدرت محدود اتحادیه اروپا در تقاضای بهبود راه آهن را -با وجود تزریق پول به آن- نشان می‌دهد. این اتحادیه حدود ۱۱۷میلیون دلار به‌طور خاص برای ارتقای ایمنی در مسیر آتن به تسالونیکی که قطارها در آن تصادف کردند، اختصاص داد.
دوپلباوئر، از آژانس راه‌آهن اتحادیه اروپا گفت که سازمان ایمنی او گزارش‌هایی را منتشر کرده و از کشورهای عضو خواسته است تا بهتر عمل کنند؛ اما نمی‌توانند دولت های ملی را «مجبور» به ایجاد تغییرات کنند. طبق استانداردهای متعدد، سیستم ریلی یونان مرگبارترین سیستم ریلی اروپاست. او گفت: «ما یک برنامه عملیاتی تنظیم کردیم و از مقامات یونانی خواستیم تا درباره برنامه اقدام گزارش دهند.اما اختیارات ما محدود است.» او پیشنهاد کرد که کمیسیون اروپا، بازوی اداری بلوک، می‌تواند علیه یونان به‌دلیل عدم رعایت استانداردهای ایمنی اقدام قانونی کند.
با این حال، روز پنج‌شنبه، مقامات اروپایی لحن مشترکی را به‌کار گرفتند. آدالبرت جانز، سخنگوی این کمیسیون گفت که این اتحادیه از یونان حمایت مالی کرده و همچنان در تماس نزدیک با مقامات آنجاست. با این حال، مقامات یونان درباره جزئیات مهم راه‌آهن شفاف نبوده‌اند. دو هفته قبل از سانحه، مقامات اروپایی یونان را به‌دلیل امتناع این کشور از علنی کردن قرارداد کلیدی که نحوه مدیریت راه‌آهن را در حین مدرن‌سازی توضیح می‌داد، به دادگاه بردند.
«گیورگوس گراپتریتیس» وزیر امور دولت در یونان روز پنج‌شنبه در یک کنفرانس خبری از خانواده قربانیان این حادثه عذرخواهی کرد و قول داد که تحقیقات کاملی انجام شود. او همچنین قول داد که زیرساخت‌های راه‌آهن را برای «بازیابی ایمنی سفرهای ریلی و تقویت احساس امنیت در روان شهروندان» نوسازی کند. دوپلباوئر گفت که امیدوار است این تراژدی باعث بهبود سایر سیستم‌های ریلی در سراسر اروپا شود. او گفت: «چنین حادثه فاجعه‌باری همیشه یادآور اهمیت ایمنی است و یادآوری برای همه که هشدارها را جدی بگیرند.»
