«دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با دو کارشناس دلیل پیوستن لندن به ائتلاف آمریکایی را بررسی کرد
بریتانیا، درسودای بازگشت به خلیج‌فارس
دومینیک راب، وزیر امورخارجه بریتانیا روز دوشنبه در این باره در لندن گفت این اقدام باعث «امنیت حمل‌ونقل دریایی» در منطقه خلیج‌فارس خواهد شد. وزیر امورخارجه بریتانیا هدف این ماموریت را «محافظت از کشتی‌های تجاری در تنگه هرمز» اعلام کرد. دومینیک راب، وزیرخارجه بریتانیا در عین حال گفته است، بریتانیا همچنان متعهد به کار با ایران برای حفظ توافق اتمی با این کشور (برجام) است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا نیز به خبرنگاران در لندن گفت: «ما مشتاق کار با آمریکا و دیگران به منظور پیدا کردن راه‌حلی بین‌المللی برای مشکلات در تنگه هرمز هستیم.» یک منبع امنیتی بریتانیا اعلام کرد، تمرکز ماموریت جدید بر حفاظت از امنیت کشتیرانی قرار خواهد داشت و بریتانیا به آمریکا در تحریم علیه ایران نخواهد پیوست. این درحالی است که راب مک ایر، سفیر بریتانیا در ایران با انتشار پیامی در صفحه توییتر خود نوشت: «وزیر امورخارجه بریتانیا تاکید کرده که رویکرد لندن نسبت به ایران تغییری نکرده است و اینکه با ایران برای کاهش تنش‌ها و پشتیبانی از برجام همکاری خواهد کرد.»
استقبال پنتاگون
همزمان وزارت دفاع آمریکا از تصمیم بریتانیا برای پیوستن به ائتلاف نظامی در خلیج‌فارس و تنگه هرمز و باب‌المندب استقبال کرد. پنتاگون اعلام کرد که امنیت عبور و مرور دریایی چالشی بین‌المللی بوده و به‌دنبال همکاری با بریتانیا و همپیمانان دیگر برای تضمین جریان آزاد تجارت هستیم.
هشدار صریح جک استراو
همچنین پیش از اعلام این تصمیم لندن، جک استراو، وزیر امورخارجه اسبق بریتانیا با هشدار نسبت به افزایش تنش‌ها در منطقه گفت: «اگر وزیرخارجه بودم برای آزادی نفتکش بریتانیا در ازای آزادی نفتکش حامل نفت ایران توافق می‌کردم.» به گزارش «ایسنا» جک استراو در گفت‌وگو با یک برنامه خبری- تحلیلی در شبکه بی‌بی‌سی در پاسخ به سوالی درباره احتمال وقوع درگیری در آب‌های خلیج‌فارس اظهار کرد که باتوجه به بالا بودن تنش‌ها ممکن است هر رویداد تصادفی به یک اتفاق جدی با ایران منجر شود. وی ادامه داد: «در این صورت ممکن است به سادگی شاهد غرق شدن قایق‌های تندروی ایرانی باشید و ایران نیز در تلافی مین‌هایی را (در منطقه) کار بگذارد. سپس کافی است یک مین منفجر شود تا یک درگیری جدی شکل بگیرد.»
تشکیل ائتلاف بریتانیا بعد از روی کار آمدن دولت این کشور در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته بود. ایده تشکیل چنین ائتلافی را نخستین‌بار «جرمی هانت»، وزیرخارجه سابق بریتانیا در هفته‌های پایانی حضورش در این سمت مطرح کرده بود.
تنش بر سر نفتکش
تقریبا یک ماه است که روابط ایران و بریتانیا تحت‌تاثیر توقیف نفتکش‌ها در خلیج‌فارس متشنج شده است. روز دوم مرداد ماه بود که روابط‌عمومی نیروی دریایی سپاه پاسداران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که یک فروند نفتکش بریتانیایی با نام «استنا ایمپرو» هنگام عبور از تنگه هرمز به علت رعایت نکردن قوانین و مقررات بین‌المللی دریایی توقیف و به ساحل هدایت شده است. توقیف نفتکش بریتانیا درست دو هفته پس از آن صورت گرفت که نیروی دریایی لندن یک نفتکش حامل نفت ایران را در تنگه جبل‌الطارق به بهانه نقض قوانین اتحادیه اروپا مبنی بر تحریم نفتی سوریه توقیف کرد؛ درحالی‌که ایران اعلام کرده بود مقصد نفتکش سوریه نبوده است. ایران و بریتانیا ضمن مطرح کردن اتهاماتی علیه یکدیگر درباره نقض حقوق بین‌الملل، خواستار آزادی هر چه سریع‌تر نفتکش‌های خود شده‌اند.
ایده تشکیل ائتلاف دریایی
در واقع پس از این تحولات، لندن پیشنهاد تشکیل نیروی نظامی دریایی اروپایی به منظور محافظت از نفتکش‌ها در تنگه هرمز را مطرح کرد.
ایده تشکیل چنین ائتلافی را نخستین بار «جرمی هانت»، وزیرخارجه سابق بریتانیا در هفته‌های پایانی حضورش در این سمت مطرح کرده بود اما تشکیل چنین ائتلافی بعد از روی کار آمدن دولت این کشور در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته بود. بعد از روی کار آمدن دولت جدید بریتانیا، آمریکا هم به‌طور رسمی از کشورهای اروپایی دعوت کرد به ائتلافی جداگانه تحت رهبری این کشور با هدف ادعایی تامین امنیت عبور و مرور کشتی‌ها ملحق شوند. کشورهای اروپایی با اعلام اینکه با سیاست موسوم به «فشار حداکثری آمریکا» علیه ایران مخالف هستند، درخواست دولت ترامپ را رد کرده‌اند. آلمان چندی پیش گفت درحال انجام ارزیابی‌های لازم برای پیوستن به ائتلاف بریتانیا است. در این رابطه سخنگوی دولت آلمان تاکید کرد که آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور و اعضای کابینه دولت آن در عدم مشارکت در ائتلاف آمریکایی خلیج‌فارس اتفاق نظر دارند. وزیر دفاع فرانسه نیز تاکید کرد که همکاری کشورهای اروپایی برای تامین امنیت کشتیرانی در خلیج‌فارس تنها با هدف کاهش تنش‌ها و بدون به‌کارگیری تجهیزات نظامی بیشتر انجام خواهد شد.
درخواست آمریکا از ۶۰ کشور
در عین حال مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا با تکرار ادعاهای خصمانه این کشور علیه ایران بار دیگر مدعی شد که هدف واشنگتن از ائتلاف دریایی در تنگه هرمز حفظ امنیت کشتیرانی در این منطقه است. به گزارش «ایسنا» مایک پمپئو که به استرالیا سفر کرده است در گفت‌وگو با شبکه اسکای‌نیوز در ادامه ادعاهای خصمانه خود گفت: «آنچه ما از بیش از ۶۰ کشور خواسته‌ایم، این است که در حفظ امنیت و بازدارندگی در تنگه هرمز همکاری کنند. به این ترتیب کشتی‌های تجاری می‌توانند از آنجا عبور کنند.» وزیر امورخارجه آمریکا افزود: «می‌خواهیم اطمینان یابیم که برنامه جامعی داریم؛ اینکه ایران کاری نکند که در مرحله نخست به خطر یک درگیری تحریک‌کننده دامن بزند. دوم اینکه ما از اقتصاد استرالیا، ژاپن و کره‌جنوبی حمایت می‌کنیم، کشورهایی که به کالاهایی که قادرند از تنگه هرمز عبور دهند، وابسته هستند.»
پشت‌پرده تصمیم لندن
در رابطه با اهداف لندن و واشنگتن برای ایجاد این ائتلاف نظامی به دو دسته اهداف مشترک و اهداف خاص می‌توان اشاره کرد.
یکی از اهداف مشترک مهم به درآمدزایی آمریکا و بریتانیا از طریق تشکیل این ائتلاف بازمی‌گردد. درواقع بریتانیا و آمریکا می‌خواهند با این اقدام، خود را بانی امنیت کشورهای منطقه معرفی کنند تا هم بتوانند در این کشورها حضور داشته باشند و هم دلارهای بیشتری کسب کنند. یعنی می‌خواهند به نام تشکیل ائتلاف نظامی در خلیج‌فارس دلارهای بیشتری از کشورهایی چون عربستان و امارات بگیرند و به این طریق یک هدف اقتصادی مشترک را دنبال می‌کنند. دررابطه با اهداف خاص بریتانیا می‌توان به این موضوع اشاره کرد که بریتانیایی‌ها چند سالی است که درصدد احیای حضورشان در خلیج‌فارس هستند و ایجاد پایگاه در بحرین نیز در همین راستا قابل ارزیابی است. از این‌رو آنها به اهرم نظامی‌گری در منطقه روی آورده‌اند.
نصرت‌الله تاجیک، کارشناس مسائل بین‌الملل در رابطه با دلایل پیوستن بریتانیا به ائتلاف آمریکایی به «دنیای اقتصاد» گفت که از دو جنبه می‌توان این مساله را مورد بررسی قرار داد؛ نخست بحث امکانات بریتانیا و دیگری بحث امیال و آرزوهای آنها. این کارشناس تاکید کرد: «در بحث امکانات با توجه به وضعیتی که بریتانیا در قضیه برگزیت برای خود به‌وجود آورده درواقع یک وزنه سنگین به پای سیاست خارجی آن وصل شده است. بنابراین این مساله به انگلیس اجازه نمی‌دهد که از نظر امکانات به تنهایی اینچنین خیزهای منطقه‌ای بردارد.
اما از سوی دیگر از جانب لندن یکسری اهداف یا امیال وجود دارد که بریتانیا براساس آنها علاقه‌مند است به منطقه بازگردد. ولی چون این امکانات‌شان به تنهایی اجازه چنین امری را نمی‌دهد اکنون درحال بهره‌برداری از فرصت ایجادشده هستند. به این صورت که می‌خواهند از امکانات دیگر کشورها برای حضور در منطقه استفاده کنند.»
تاجیک ادامه داد: «بنابراین به عقیده من کاری که انگلیس درحال‌حاضر انجام می‌دهد از باب علاقه‌مندی‌شان و استراتژی بازگشت به منطقه است که مراکز مطالعاتی و دستگاه‌های اجرایی انگلیس در حال مطالعه روی آن هستند.» این کارشناس با اشاره به اینکه بعید می‌داند این ائتلاف شکل بگیرد ادامه داد: «اما به هر حال اقدام به تشکیل چنین ائتلافی واکنشی نسبت به تحرکات ایران خواهد بود. چرا که انگلیسی‌ها اهل شانتاژ هستند و اکنون در ازای کشتی توقیف شده شان دست به شانتاژ زده‌اند.» همچنین مرتضی مکی، کارشناس مسائل اروپا نیز در این رابطه گفت: «همراهی بوریس جانسون با آمریکا در ائتلاف نظامی در خلیج‌فارس را باید به دلیل تغییر دولت در انگلیس دانست.»
وی ادامه داد: «جانسون به دلیل مواضع تندی که در قبال ایران دارد اکنون تلاش می‌کند به نوعی با مواضع دونالد ترامپ در قبال ایران همسو شود.»
البته مکی مواضع جانسون در قبال تهران را پارادوکسیکال توصیف کرد و توضیح داد: «نخست‌وزیر جدید بریتانیا از یک طرف می‌گوید به‌دنبال حفظ برجام است و از طرف دیگر در ائتلاف نظامی دریایی علیه ایران مشارکت می‌کند.»
این کارشناس البته ائتلاف آمریکایی-انگلیسی را به یک مانور نظامی تشبیه کرد و گفت بعید می‌داند این ائتلاف به مرحله عملیاتی برسد.
همچنانکه وزیر دفاع انگلیس نیز گفته بود غیرممکن است ما بتوانیم امنیت همه نفتکش‌ها را در تنگه هرمز تامین کنیم. بنابراین این تصمیم بیشتر بعد سیاسی و تبلیغاتی دارد تا اینکه جنبه عملی داشته باشد. او با اشاره به اینکه لندن تمایل دارد باز هم به منطقه بازگردد و با تاکید بر سابقه استعماری طولانی این کشور در منطقه خلیج‌فارس گفت: «یکی از مسائلی که بعد از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا مطرح شده بازگشت به خلیج‌فارس و احیای نقش سیاسی و امنیتی بریتانیا در این منطقه است.» اما اکنون این سوال وجود دارد که آیا انگلیس همان کشور سابق است که بتواند سابقه استعماری‌اش را احیا کند. وی به شرایط نامساعد انگلیس بعد از برگزیت اشاره کرد و افزود: «انگلیس با خروج از اتحادیه اروپا در خطر تجزیه قرار دارد. زیرا اسکاتلند و ایرلند شمالی مخالف خروج انگلیس از اتحادیه اروپا هستند و اعلام کردند که در صورت خروج، موضوع همه‌پرسی استقلال را دوباره روی میز خواهند گذاشت.» مکی همچنین تاکید کرد با توجه به تحولات بسیاری که در منطقه شکل گرفته، بعید است انگلیس بتواند نقش جدیدی را در منطقه برعهده بگیرد. انگلیس از سال ۱۹۶۹میلادی شروع به خروج تدریجی از خلیج‌فارس کردکه در سال ۱۹۷۱ به خروج کامل انجامید.
ارسال نظر