اخبار باشگاه اقتصاددانان - روزنامه شماره ۵۱۴۲

• توافق راهبردی ایران و چین

  امیر جهانی: امضای سند همکاری ۲۵ساله بین ایران و چین واکنش‌های متنوعی بین افکار عمومی و نخبگان سیاسی و اقتصادی در پی داشته است. سندی که پیش‌نویس آن به گفته سخنگوی دولت در سوم تیر تصویب شده بود و به گفته مقامات دولتی ماهیت قرارداد یا موافقت‌نامه ندارد. موافقان این توافق را فرصتی برای احیای دیپلماسی چندوجهی، ابزارسازی در مقابل تحریم‌ها و فشارهای آمریکا، ابزار چانه‌زنی و امتیازگیری در برابر غرب و باز شدن فضای تنفس برای اقتصاد کشور می‌‌دانند. اما مخالفان مدعی‌اند که به‌دلیل تنگناهای سیاسی و شرایط تحریمی، ایران امتیازات زیادی به چین خواهد داد. «باشگاه اقتصاددانان» در پرونده امروز خود به بررسی ابعاد مختلف این موضوع، شروط موفقیت ایران، پیش‌نیازهای این امر، دلایل پنهان بودن این سند از افکار عمومی و واکنش احتمالی آمریکا و دولت بایدن پرداخته است.
• 

  واکنش آمریکا به شراکت استراتژیک

  دکتر طهمورث غلامی پژوهشگر مسائل بين‌الملل

  از آنجاکه تحول در جایگاه قدرت‌های بزرگ در نظام بین‌الملل و جایگزینی یک قدرت بزرگ با قدرت بزرگ دیگر از حقایق مهم و مسلم تاریخ روابط بین‌الملل است و این جابه‌جایی عمدتا با منازعه و در مواردی جنگ همراه است، اندیشمندان روابط بین‌الملل از ابتدای دهه نخست قرن بیست و یکم انتظار تقابل چین و آمریکا را داشتند و عمدتا دهه پنجم قرن حاضر را زمان نسبی اوج رقابت و تقابل چین و آمریکا ارزیابی کردند. اما تداوم رشد اقتصاد چین به‌رغم وقفه‌های متعدد در اقتصاد آمریکا متاثر از تحولاتی مانند بحران اقتصادی ۲۰۰۸ یا بحران ناشی از ویروس کرونا سبب شده محافل سیاسی- فکری آمریکا به این نتیجه برسند که تقابل با چین بسیار زودتر اتفاق خواهد افتاد و هم اکنون که ایالات‌متحده در موقعیت مناسب و بهتری از حیث شاخصه‌های قدرت قرار دارد، رقابت و منازعه را در دهه پیش رو آغاز کند. بنابراین با نگاهی به روند سیاست آمریکا در مواجهه با چین درمی‌یابیم دولت اوباما مبحث ضرورت چرخش به شرق را مطرح کرد، ترامپ با تکیه بر استراتژی «ایندو- پاسیفیک» در جهت عملیاتی کردن هرچه بیشتر توجه به چین حرکت کرد و با آغاز جنگ‌های تجاری، رقابت و تقابل با پکن را شروع کرد. در دوره بایدن رقابت و تنش با چین با شدت بیشتری تداوم پیدا خواهد کرد.
• 

  از قاعده‌پذیری تا قاعده‌گذاری

  هادي خسروشاهين پژوهشگر مسائل بين‌الملل

  چرا چین با ایران سند شراکت جامع راهبردی را امضا کرد؟ این مهم‌ترین پرسشی است که این روزها ذهن تحلیلگران روابط بین‌الملل را به خود مشغول کرده است؛ چراکه پکن تا همین چند ماه پیش از امضای این سند خودداری می‌کرد و با سیاست صبر و انتظار مترصد فرصت بهتری برای ارتقای روابط خود با تهران بود. چین کشوری است که هم در عصر اوباما از دور اول تحریم‌های ثانویه ایالات‌متحده علیه ایران تبعیت کرد و همین الگوی رفتاری را در دوره ترامپ در پیش گرفت و حاضر نبود در شرایطی که ایران مناسبات خود را با جهان عادی نکرده است، وارد روابط کیفی و گسترده شود. حال چه اتفاقی افتاده است که پکن رفتار خود را تغییر داده و حتی ریسک امضای این سند را در شرایطی که هنوز تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران پابرجا است، به جان خریده است. در اینجا چند متغیر مهم قابل ملاحظه است:
• 

  سیاست «بازی بزرگ»

  ابراهیم متقی استاد دانشگاه

  قالب‌های ادراکی و تحلیلی جامعه ایران عموما مبتنی بر نشانه‌هایی از ابهام درباره موضوعات اجتماعی، سیاسی و راهبردی بوده است. فرهنگ اجتماعی ایران انگاره «کاسه زیر نیم‌‌کاسه» را به‌عنوان بخشی از قالب‌های تحلیلی خود درباره مسائل اجتماعی، سیاسی و راهبردی بازتولید می‌کند. تمامی این انگاره‌ها نشان می‌دهد که میزان «اعتماد جامعه» نسبت به یکدیگر، زمامداران، نهادهای بوروکراتیک و فرآیندهای سیاست خارجی به‌گونه قابل‌توجهی کاهش یافته است.