پرونده امروز؛

ورود قیود جدید به اقتصاد

البرز نظامی توسعه پایدار هدف پرطمطراقی است که در سال‌های اخیر درباره آن بسیار شنیده‌‌‌ و خوانده‌‌‌ایم. در وهله اول عنوان آن بسیار ساده و همه‌‌‌فهم به‌نظر می‌‌‌رسد. لکن، برخلاف این ظاهر ساده و همه‌‌‌فهم، بر سر تفسیر آن بحث و جدل بسیاری در فضای آکادمیک و عمومی وجود دارد. یکی از کمک‌‌‌هایی که ریاضیات در اختیار ما قرار می‌دهد، ارائه بستری برای توضیح مساله است؛ بستری که در آن همه‌‌‌چیز آنقدر شفاف پیش می‌رود که نیازی به حکایت و تفسیر نیست.

اگر بخواهیم از ریاضیات کمک بگیریم، توسعه پایدار را می‌‌‌توانیم یک مساله بهینه‌‌‌سازی در نظر بگیریم که در این مساله تابع هدف ما، حداکثرسازی رشد اقتصادی است؛ لکن برای تحقق این هدف نیازمند اعمال چند قید هستیم. اگر پیش از این قید وارده بر رشد اقتصادی سرمایه، تعداد نیروی کار و سطح تکنولوژی بودند، اکنون ذیل مفهوم توسعه پایدار قیود دیگری هم در مساله ما وارد عمل شده و بر دست‌وپای تابع هدف ما محدودیت‌هایی اعمال می‌کند؛ محدودیت‌هایی که به مثابه یکسری خطوط قرمز از یکه‌‌‌تازی میل انسانی می‌‌‌کاهد تا با گذر از منافع کوتاه‌‌‌مدت، منافع بلندمدت را میسر کند. معروف‌‌‌ترین قیود جدید، برخی شاخص‌‌‌ها مانند کیفیت محیط‌‌‌زیست و میزان دسترسی به خدمات آموزشی، بهداشتی و برابری اقتصادی است. ورود این قیود به اقتصاد است که توسعه اقتصادی را به توسعه پایدار اقتصادی تغییر می‌دهد و فضایی می‌‌‌سازد که با فضای سنتی اقتصادی متفاوت است.