در گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با رئیس اتحادیه لوستر تهران بررسی شد
لوستر ایرانی؛ کالایی با کیفیت جهانی
حمیدرضا منافی ابتدا با معرفی این اتحادیه تازه‌تاسیس و نوع فعالیت اعضا گفت: «اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان لوستر تهران سابقه بیش از نیم قرن فعالیت دارد و اساس کار و مرکزیت آن در تهران بوده است. هنر و هنرمند بودن و همچنین خلاقیت در این صنعت موضوع بسیار مهمی است که در محصولات ما لحاظ می‌شود. این صنف از ابتدا با اتحادیه چینی و بلور ادغام شده بود ولی با افزایش اعضا، به این نتیجه رسیدیم که به صورت مستقل فعالیت داشته باشیم و در چندهفته اخیر این اتفاق افتاد و اتحادیه جدیدی تشکیل شد. البته از حدود ۱۰ سال پیش پیگیر استقلال کاری این صنف بودیم که حالا با به حد نصاب رسیدن اعضا و همچنین تایید وزارت صمت موفق شدیم مجوز کار این اتحادیه را دریافت کنیم. اعضای فعال این اتحادیه در تهران حدود ۵۸۸ نفر هستند و حدود ۱۶۰ پرونده در حال تشکیل داریم که جواز آنها در مسیر صادر شدن است. البته به صورت کلی هزار و۱۰ نفر عضو داریم که تعدادی از آنها تعلیق یا جابه‌جا شده‌اند.»
تحول در ساخت
وی با توضیح درباره سیرتحول ساخت لوستر در دنیا ادامه داد: «لوستر صنعتی است که از کشورهای مختلف در آن اعمال سلیقه شده و از قدیم محصولات کشور چک معروف بودند که علت آن هم کریستال مرغوب و همچنین استعدادی بوده که در آنها وجود داشته است. اما به تدریج لوسترهای ایتالیایی نیز محبوب شدند چون آنها در صنعت برنز صاحب نام و سلیقه بودند بنابراین موفق شدند مشتری‌های زیادی در دنیا به دست بیاورند. در مرحله بعد لوسترهای سرامیکی تولید شدند که کشور اسپانیا در این عرصه صاحب نام است. ایران از تلفیقی از همه این روش‌ها و تکنولوژی استفاده کرده و محصولات خاص خودش را تولید می‌کند. پس با اعمال هنری که ایرانی‌ها در ساخت لوستر انجام می‌دهند مشتری‌های خود را در جهان دارند. با این شرایط محصولات ایرانی تمامی سلیقه‌ها را پوشش می‌دهند.»
این فعال اقتصادی و صنفی کشور درباره وضعیت تهیه مواد اولیه این صنعت در ایران نیز گفت: «مواد اولیه عمده ما فلزهایی مثل برنز، برنج، آهن و در برخی مواقع آلومینیوم است و بخشی هم قطعات شیشه‌ای هستند که ۲۰ درصد مواد تشکیل‌دهنده لوستر هستند. خوشبختانه در کشور ما مواد اولیه فلزی اغلب در دسترس بوده و نیازی به واردات در این زمینه نیست. اما حدود ۲۰ درصد از دیگر مواد اولیه کاربردی در این صنعت وارداتی هستند، چرا که در ایران صرفه تولید ندارند. لوسترهای برنزی ریخته‌گری می‌شوند اما لوسترهای بلوری کار شیشه‌گری در آنها انجام می‌شود. در کل باید گفت خوشبختانه در حال حاضر در این صنعت کمبود مواداولیه نداریم و درباره واردات مواد اولیه‌ای که در کشور وجود ندارد نیز با مشکل بزرگی مواجه نشده‌ایم.»
صنعت لوستر ایرانی در آیینه آمارهای صادرات
وی با معرفی شرایط صادراتی این کالا ادامه داد: «آمار دقیقی از میزان صادرات لوستر از کشور وجود ندارد اما به نظر می‌رسد این عدد در سال گذشته بیش از ۵ میلیون دلار بوده است. خوشبختانه وزارت صمت همکاری خوبی در زمینه صادرات با ما داشته و سختگیری‌‌های حداقلی برای ما در نظر گرفته است. در نگاه اول به نظر می‌رسد که کالای تولیدی ما لوکس است اما فارغ از آن این محصول حاصل کار و تولید صنعتگرانی است که با تلاش خود ارزش افزوده خلق می‌کنند. در مرحله بعدی لوستر یک کالای اساسی و مورد نیاز فوری مردم و مصرف‌کننده نیست و به همین دلیل وزارت صمت نیز این موضوعات را لحاظ کرده است.
به اصطلاح به این نوع کالاها واسطه‌ای گفته می‌شود و به همین دلیل برای صادرات مشمول عوارض پایین هستند و با ارز نیمایی نیز محاسبه می‌شوند. در موضوع قطعات و مواد اولیه وارداتی نیز خوشبختانه سختگیری زیادی نبوده و تعرفه‌ها در این بخش نیز متناسب با شرایط و حال و روز این صنعت بوده است. خوشبختانه از نظر کیفیت، تولیدکنندگان ایرانی ممتاز هستند، هر چند هزینه‌های تولید در کشور ایران بیش از چین است؛ اما اکنون به کشورهای ارمنستان، ترکیه، رومانی، روسیه و کشورهای حوزه خلیج فارس صادرات انجام می‌شود. تعدادی از تاجران هم به کشورهای اروپایی صادرات خوبی دارند.»
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان لوستر تهران درباره میزان اشتغال به کار در این حوزه نیز با ارائه آمارهایی تاکید کرد: «آمار دقیقی در کل کشور وجود ندارد ولی طبق برخی برآوردهایی که وجود دارد در سطح تهران ۱۷۰ بنگاه کوچک تولیدی وجود دارد. این در حالی است که تولیدکنندگانی هم داریم که جزو اتحادیه نیستند و مجوز خود را از وزارت صنایع دریافت کرده‌اند و البته کارآفرین‌های بسیار بزرگ‌تری نیز هستند که نیازی به جواز کسب اتحادیه ندارند چون ماهیت اتحادیه بر موضوع تولیدی‌های کوچک متمرکز شده است. البته این کارآفرین‌های بزرگ پروانه بهره‌برداری خود را از وزارتخانه صمت دریافت می‌کنند. طبق برآوردها بیش از هزار واحد تولیدی کوچک و بزرگ در این صنعت مشغول به کار هستند. در این میان واحد‌هایی هستند که ۱۰ تا ۳۰۰ نفر پرسنل دارند و در این حوزه فعالیت می‌کنند.»
تاسیس شهر لوستر
یکی از اهداف مهم چهار ساله هیات‌مدیره فعلی اتحادیه لوستر تهران، ایجاد شهر لوستر است که تلاش برای ایجاد آن آغاز شده است. حمیدرضا منافی در این خصوص نیز گفت: «هیات‌مدیره اتحادیه در تلاش است تا بتواند شهر لوستر را در تهران تاسیس کند تا هر فرد تاجری که وارد کشور می‌شود بتواند آنچه مد نظر دارد را در این شهر به سادگی مشاهده و خریداری کند. سعی خواهد شد دسترسی به این مجموعه برای ساکنان شهر تهران، تولیدکنندگان و همچنین تجار خارجی آسان باشد. ما این کار را از چین الگوبرداری می‌کنیم چرا که در این کشور شهری وجود دارد که به شهر«نور» معروف شده و در آن شهر نیز شهر لوستر ایجاد شده و نمایشگاه دائمی از این محصولات در آنجا برقرار شده است. به این ترتیب از زمان ورود تا خروج از این شهر فقط با تنوع بسیار بالا و انواع لوستر مواجه خواهید شد. تصور ما این است که مشابه این شهر با مقیاس کوچک‌تر را در تهران ایجاد کنیم. در این شهر بخشی را به عنوان «شو‌روم» یا اتاق نمایش اختصاص خواهیم داد که خریدارهای داخلی و خارجی به آنجا مراجعه کرده و کالای مورد نیاز خود را به آسانی مشاهده و خریداری کنند.»
وی در این خصوص ادامه داد: «برای جانمایی این شهر تلاش‌های اولیه انجام شده و در بخش کسب و کارهای کوچک وزارتخانه صمت نیز صحبت‌هایی شده است. پیشنهاد شده در محدوده شهر ری حدود ۱۰ هکتار زمین به این کار اختصاص پیدا کند اما برخی از اعضای هیات‌مدیره معتقد هستند بهتر است این مکان اطراف فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) باشد چرا که دسترسی تاجران خارجی به این مکان راحت‌تر خواهد بود. قرار است اعضا در جلسات بعدی بیشتر درباره جزئیات این کار بزرگ مشورت کنند تا هر چه زودتر کار ساخت آن آغاز شود. البته از حاکمیت نیز باید طلب کمک کنیم که نقش وزارت راه و شهر‌سازی، شورای شهر تهران، شهرداری و ... در این خصوص موثر خواهد بود. در نهایت ایجاد این شهر باعث تسهیل در امر صادرات و رونق این صنعت در سراسر کشور خواهد شد.»
اثر نوسان‌های ارزی
نوسان‌های ارزی باعث ایجاد مشکلاتی برای تولید کشور شده است. این فعال اقتصادی در این خصوص نیز گفت: «نوسان‌های ارزی تاثیر منفی و نامتعارفی در کل اقتصاد کشور خواهد داشت و به همین دلیل تقریبا همه صنایع و تولیدکنندگان از این اتفاق متضرر خواهند شد. صنف ما هم از این اتفاق مستثنی نخواهد بود. درباره همان میزان مواد اولیه که ما مجبور هستیم اقدام به واردات آن کنیم، نوسان‌های ارزی اثرگذار خواهد بود. در کنار اثرات نامطلوب نوسان‌های ارزی ما بحث تغییرات قیمت جهانی را هم داریم که آن هم بر قیمت نهایی ما تاثیر گذاشته و موجب گران شدن محصول خواهد شد. ولی با تمام این شرایط که از عهده تولیدکننده هم خارج بوده است، در حوزه ما صنعتگران و تولیدکنندگان سعی کرده‌اند مسیری را دنبال کنند که محصولات اقتصادی تولید کرده که قشرهای متوسط جامعه نیز بتوانند کالاهای مورد نیاز خود را تهیه کنند. البته لازم به ذکر است که این مورد به این معنی نیست که این قبیل کالاها کیفیت مناسبی ندارند بلکه بیشتر سعی شده قیمت تمام‌شده متناسب باشد و در این خصوص تولیدکنندگان ما برای ایجاد تعادل در بازار در مواردی حتی حاشیه سود خود را نیز کاهش داده‌اند. برای این منظور مدل‌هایی تولید شده که نیاز به هزینه کمتری داشته‌اند.»
رکود بازار
در حالی که بیشتر بازارها در کشور درگیر رکود تورمی هستند، فروش لوستر نیز همین شرایط را تجربه می‌کند و فروشندگان و همچنین تولیدکنندگان در انتظار پایان این رکود هستند تا دوباره بازار آنها با خریدهای بیشتری مواجه شود. حمیدرضا منافی درباره اثرات این رکود گفت: «رکود و کسادی بازارها موضوعی کلی و تقریبا فراگیر شده است. دلیل بزرگ این اتفاق نیز کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده است. درباره بازارهای داخلی تولیدکنندگان و فروشندگان ما هر آنچه در توان داشتند به کار گرفتند تا بتوانند کالاهای متنوع و متناسب با قدرت خرید مصرف‌کنندگان مختلف را عرضه کنند. البته رکود فقط مختص بازارهای خرده‌فروشی نیست و برخی صنایع تولیدی نیز درگیر این مشکل هستند. یکی از راهکارهایی که به نظر می‌رسد برای خروج از شرایط رکود صنعت می‌تواند موثر باشد این است که دولت وضعیت صادرات را بهبود بخشد. به این صورت که تولید بر محوریت صادرات انجام شود.»
وی در ادامه به مورد جالبی درباره تولیدات ایرانی اشاره کرد و افزود: «محصولات تولیدی ایران قابلیت رقابت با نمونه‌های خارجی و خصوصا کشورهای اروپایی را دارند چرا که در ایران هنرمندی، خلاقیت و تنوع مناسبی درباره تولید وجود دارد و نیروی انسانی و انرژی ارزان نیز باعث می‌شود که کیفیت و هزینه تمام شده آن مناسب باشد. این در حالی است که بعضا لوسترهای ایرانی با تغییر سازنده به نام لوسترهای خارجی در بازارهای جهانی فروخته می‌شوند. یکی از بازارهای صادراتی ما کشورهای ترکیه و روسیه است. این کشورها کالا را از ما خریداری می‌کنند و در کشورهای خود به نام محصولات ایتالیایی یا کشور چک که کیفیت بسیار خوبی دارند به فروش می‌رسانند. متاسفانه به دلیل تحریم‌ها و برخی دیگر از مشکل‌ها بستری وجود ندارد که ما بتوانیم محصولات خودمان را به صورت مستقیم وارد بازارهای کشورهای اروپایی کنیم.»
لوستر و خدمات پس از فروش آن
شاید برخی تصور کنند لوستر به این دلیل که زیاد در دسترس نیست یا تجهیزات برقی و الکترونیکی خاصی ندارد شامل خدمات پس از فروش نمی‌شود. اما رئیس اتحادیه لوستر تهران این تصور را رد کرد و گفت: «خدمات پس از فروش روی محصولات ما نیز وجود دارد. تولیدکنندگان ما روی فاکتورهای خود قید می‌کنند که این محصول شامل ۲ سال تعویض است و ۱۰ تا ۱۵ سال نیز تضمین کیفیت دارد. این تضامین شامل آبکاری لوستر و همچنین سایر قطعات آن خواهد بود.»
منافی در ادامه مهم‌ترین مشکلات صنعت لوستر کشور را توضیح داد و گفت: «یکی از مهم‌ترین مشکلات ما موضوع مالیات ارزش افزوده است که سازمان امورمالیاتی در این خصوص فعلا از موضع خود کوتاه نیامده است. البته معمولا تولیدکننده هزینه مالیات خود را از مصرف‌کننده نهایی دریافت می‌کند اما باید در نظر داشت که این اتفاق در قیمت نهایی تاثیرگذار خواهد بود. بعد از مالیات برخی مشکلات بیمه هم هستند که تولیدکنندگان را درگیر می‌کند. به دلیل اینکه کالای ما در جامعه غیرضروری محسوب می‌شود، تولیدکنندگان انتظار دارند که در این دو مبحث کمک بیشتری از سوی مراجع ذی‌صلاح به آنها انجام شود.»
لزوم حمایت‌‌های نمایشگاهی
برگزاری هدفمند و با کیفیت نمایشگاه‌های داخلی و خصوصا حضور در نمایشگاه‌های خارجی باعث دیده شدن کالاهای ایرانی شده و سبب ایجاد مشتری‌های بیشتری می‌شود. رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان لوستر تهران در بخش پایانی صحبت‌های خود درباره برخی مشکلات در این زمینه نیز گفت: «سازمان نمایشگاه‌های کشور از ما دعوت کرد که در نمایشگاه قطر حضور داشته باشیم. متوجه شدیم هزینه اجاره هر متر از غرفه در این نمایشگاه ۲۲۰ یورو است. ما گفتیم حضور تولیدکنندگان ما با این قیمت و مشکلاتی که دارند صرفه اقتصادی ندارد و حاکمیت باید برای حضور نماینده‌های صنعتی خود در خارج از کشور تسهیلاتی را در نظر بگیرد.
این درحالی است که تولیدکنندگان کشورهای دیگر مثل ترکیه از سوی دولت خود انواع خدمات و تسهیلات را دریافت می‌کنند تا با کمترین دغدغه در نمایشگاه‌های بین‌المللی حضور داشته تا برای تولیدات ملی خود تبلیغ کنند. این درحالی است که ما متاسفانه مشکلات ریز و درشتی هم درباره برگزاری نمایشگاه‌های داخلی داریم. به عنوان مثال هر سال از صنف لوستر درخواست می‌شود که در فصل زمستان در نمایشگاه داخلی شرکت کنند که تاریخ برگزاری امسال نیز از ۹ تا ۱۲ دی‌ماه خواهد بود. ما بارها با سازمان برگزاری نمایشگاه‌های کشور مکاتبه کردیم که این تاریخ برای ما مفید نیست چرا که همزمان با ماه ژانویه و تعطیلات کریسمس کشورهای خارجی است و به همین دلیل بازدیدکننده خارجی مناسبی نخواهیم داشت ولی این سازمان تاکنون با این درخواست ما موافقت نکرده و همکاری مناسبی با ما نداشته است. بهترین زمان برای برگزاری نمایشگاه داخلی در ماه‌های مهر یا آبان است که سازمان برگزاری نمایشگاه‌ها می‌گوید به دلیل تراکم برگزاری نمایشگاه‌ها، امکان جابه‌جایی برای این صنف وجود ندارد. در حالی که اگر این زمان مناسب‌سازی شود امکان فروش و بازاریابی بهتر برای ما فراهم خواهد شد.»
