«دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
۴ ضعف تعطیلات زمستانی
موافقان که سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از جمله آنهاست معتقدند چنین تغییراتی در روند کاری و تحصیلی تاثیری نخواهد گذاشت و کمکی خواهد بود برای کاهش آلودگی هوا در زمستان و افزایش رونق گردشگری به‌ویژه در شهرهای جنوبی. اما مخالفان این طرح بر این عقیده هستند که این اتفاق باعث خواهد شد تا در سال به جای آنکه یک بار شاهد هجوم نامناسب گردشگر در تعطیلات نوروز باشیم، با هجوم دوباره مسافران در بازه تعطیلات زمستانی نیز روبه‌رو شویم که معضلات خاص خود از جمله ترافیک، آلودگی هوا، گرانی خدمات و... را در بردارد. از طرف دیگر از آنجا که این تعطیلات تنها مربوط به دانش‌آموزان می‌شود در این طرح به شاغلان توجهی نشده؛ اما پیشنهاددهندگان می‌گویند کارمندان می‌توانند در این ایام از مرخصی‌شان استفاده‌کنند و اضافه شدن ۱۵روز به تعطیلات‌رسمی بار مالی سنگینی بر دوش کشور خواهد گذاشت. اما نمی‌شود منکر این موضوع شد که چنین اظهارنظرهایی نیز بیشتر حالت دستوری دارد؛ این طرح کارمندان را مجبور خواهد کرد اگر می‌خواهند در این ۱۵روز سفر کنند، مرخصی بگیرند!
در این شرایط به‌عقیده کارشناسان، استفاده از مرخصی کارمندان زمانی می‌تواند منطقی‌تر به‌نظر برسد که تعطیلات در طول سال توزیع شود؛ به‌طوری که اگر در هفته دو روز تعطیلی وجود داشته باشد یک خانواده تصمیم می‌گیرد در زمانی که خودش تعیین می‌کند به‌عنوان مثال یک روز قبل و بعد تعطیلات آخر هفته را مرخصی بگیرد و تدارک یک سفر ۴روزه خانوادگی را ببیند. با وجود این معاون گردشگری سازمان بر این باور است این اتفاق، یعنی تعطیلات دوروزه آخرهفته، باعث افت‌تحصیلی دانش‌آموزان می‌شود و به گفته وی، بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد ایجاد تعطیلات‌زمستانی برای دانش‌آموزان از هر ایده و نظر دیگری برای رونق گردشگری بهتر و کاربردی‌تر است!
از سوی دیگر، درحالی که گفته می‌شود این طرح به‌منظور توسعه گردشگری در مناطق جنوبی است، نبود زیرساخت‌های مناسب می‌تواند این مناطق را در معرض رشد ناپایدار گردشگری قرار دهد. در همین حال، تجمع تعطیلات در یک بازه زمانی موجب گرانی سفر نیز می‌شود؛ اتفاقی که مخالفان تعطیلات زمستانی آن را شاهدی دیگر بر ناکارآمدی این طرح می‌دانند. با این‌همه بسیاری از فعالان گردشگری بر این باورند چنانچه تعطیلات آخرهفته به درستی تعریف شود، در گام‌های بعدی می‌توان از تعطیلات زمستانی نیز سخن گفت و آن را به عنوان طرحی مکمل دنبال کرد.
دلایل طرح تعطیلات زمستانی
اما شواهد نشان می‌دهد تراکم تعطیلات مدارس در تابستان موجب شده سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به ارائه طرح تعطیلات‌زمستانی بپردازد. محمد محب‌خدایی، معاون گردشگری این سازمان نیز با تاکید بر این موضوع به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین دلایل سازمان برای ارائه طرح تعطیلات‌زمستانی کاهش تراکم تعطیلات در تابستان است. از سوی دیگر آلودگی هوا در زمستان باعث ایجاد تعطیلی‌های تحمیلی می‌شود که اگر ترم مدارس ۱۵ روز زودتر شروع شود می‌توان ۱۵ روز زودتر ترم را به پایان رساند و این ۱۵ روز بین دو ترم دانش‌آموزان خواهد افتاد که کمک می‌کند تا آنها از این فرصت برای استراحت و سفر بهره ببرند.» به عقیده معاون گردشگری این اتفاق کمک می‌کند تا مردم بتوانند از هر ۴ فصل برای سفر استفاده کنند: «تعطیلات بهاره، تابستانه و زمستانی کمک می‌کند تا مردم از ویژگی‌های چهار فصل کشور بهره‌مند شوند. در تعطیلات‌زمستانی مردم می‌توانند به جنوب کشور سفر کنند و ساکنان شهرهای جنوبی تجربه سفر به شهرهای شمالی را داشته باشند و بسیاری از آنها شاهد بارش برف از نزدیک شوند.»
اما موضوعی که وجود دارد این تعطیلات مربوط به دانش‌آموزان می‌شود و کارمندان را در برنمی‌گیرد. محب‌خدایی می‌گوید کارمندان می‌توانند از مرخصی‌شان در این بازه زمانی استفاده‌کنند: «در تابستان هم کارمندان برای آنکه به سفر بروند از مرخصی‌شان استفاده می‌کنند. آنها می‌توانند برنامه‌ریزی کنند و برای تعطیلات‌زمستانی نیز مرخصی بگیرند. بررسی‌های آماری سازمان نشان می‌دهد اکثر کارمندهای دولت مرخصی‌هایشان می‌سوزد. این موضوع از نظر روانشناسی ثابت شده که بر روحیه‌شان اثر می‌گذارد. آنها به‌دلیل تحصیل فرزندانشان نمی‌توانند از مرخصی استفاده‌کنند؛ اما در این حالت هم می‌توانند از این مرخصی بهره‌مند شوند. این اتفاق از یکسو باعث شادی و نشاط در محیط کار می‌شود و از سوی دیگر موجب رونق گردشگری نیز خواهد شد.»
او در پاسخ به این سوال که آیا این سبک تعطیلات و گرفتن مرخصی‌هایی که به نوعی به آنها تحمیل می‌شود منطقی است یا خیر، می‌گوید: «مرخصی برای استفاده است. مرخصی برای چنین روزهایی پیش‌بینی شده‌است و در سازمان با ادله‌های منطقی به این موضوع پرداخته‌ایم. الگوهای جهانی نیز بر این موضوع تاکید دارند. آنها نیز از مرخصی برای ایجاد نشاط استفاده می‌کنند. سفر نیز یکی از عوامل نشاط است.»
زیرساخت به زمان نیاز دارد
در همین حال، یکی از اهدافی که سازمان میراث فرهنگی برای ایجاد تعطیلات‌زمستانی مطرح می‌کند، رونق گردشگری در شهرهای جنوبی کشور است. اما مساله‌ای که مخالفان این طرح بر آن تاکید دارند این است که نبود زیرساخت‌های لازم برای جذب گردشگر در این استان‌ها و از سوی دیگر گران بودن خدمات در زمان فصل اوج سفر موجب می‌شود تا بسیاری مقصد سفرشان را جایی به جز جنوب کشور انتخاب کنند. معاون گردشگری در این زمینه توضیح می‌دهد: «مسافران مختار هستند هر کجایی را که می‌خواهند برای سفر انتخاب کنند. ما در تلاش هستیم تا گردشگرهای خارجی برای سفر ایران را انتخاب کنند. چه ایرادی دارد از کشور ما هم به کشورهای خارجی بروند؟ در این زمینه لازم است شاخص‌های موثر برای جذب گردشگر توسعه پیداکند. چون چرخه گردشگری داخلی یک کشور در توسعه چرخه گردشگری خارجی‌اش موثر خواهدبود. در نهایت هرچه زیرساخت‌های گردشگری داخلی بهبود پیدا کند، درخواست برای سفر به خارج از کشور کمتر خواهدشد. اما برای ایجاد این زیرساخت‌ها به زمان نیاز داریم.» به گفته محب خدایی، در تعطیلات نوروز امسال توزیع سفر در سطح کشور به‌خوبی صورت گرفت؛ به طوری که با افزایش درخواست جهت ساخت مناطق بوم‌گردی و هتل روبه‌رو بودیم. به باور وی، این روند می‌تواند ادامه پیداکند و به جذب گردشگر در جنوب کشور نیز خواهدرسید.
مسیر گام به گام
کارشناسان بر این باور هستند که فرآیند بهبود گردشگری داخلی می‌تواند با ایجاد تعطیلات دو روزه بهبود یابد. اعتقادی که محب‌خدایی آن را رد می‌کند و معتقد است تعطیلات دو روزه بر تحصیلات دانش‌آموزان تاثیر سوء خواهدگذاشت: «تعطیلات دوروزه به تحصیلات دانش‌آموزان لطمه خواهدزد. چون متاسفانه فرهنگ آموزش ما به شکل «شب امتحانی» است. وقتی این طرح مطرح شد همکاران ما مطالعات لازم را انجام داده‌اند. در گذشته تاکید بر این موضوع بود که علاوه‌بر دانش‌آموزان کارمندان نیز تعطیل شوند. این اتفاق باعث افزایش حجم تعطیلات کشور می‌شود و اصلا توجیه اقتصادی ندارد. در صورتی که کارمندان اجازه ۳۰ روز مرخصی دارند و می‌توانند از آن بهره ببرند.» محب‌خدایی در ادامه توضیحاتش تاکید می‌کند این برنامه‌ها به شکل فاز به فاز جلو می‌رود و بیشتر در این طرح دانش‌آموزان مورد توجه بودند که بیش از ۱۲ میلیون نفر از اعضای جامعه را شامل می‌شوند که در مجموع با خانواده‌هایشان تعداد قابل توجهی از جمعیت کشور را در برمی‌گیرد: «سازمان گردشگری به مرور برای تک‌تک حوزه‌ها برنامه‌ریزی‌های خاص خودش را دارد که فاز به فاز به مرحله اجرایی می‌رسد. قرار نیست چرخی اختراع شود. باید از تجربه‌های گذشته استفاده کنیم تا نتیجه بهتری عایدمان شود.»
معلول: تراکم سفر
تجمع تعطیلات در دو بازه زمانی، روی مثبت و منفی دارد. شاید روی مثبت آن برای تعطیلات‌زمستانی، کاهش آلودگی هوا در این فصل باشد. اما روی منفی آن تجمع سفر است که عواملی مانند ترافیک، آلودگی هوا، گرانی، آسیب به محیط‌زیست و... را موجب می‌شود. محمود نجفی‌عرب، عضو کمیسیون گردشگری اتاق تهران با تاکید بر این موضوع در گفت و گو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «بهتر است ابتدا تکلیف تعطیلات دو روزه آخر هفته مشخص شود. سپس به اصلاح تعطیلات مازاد بپردازیم و در نهایت برنامه‌های دیگر در زمینه بهبود صنعت گردشگری داشته باشیم که از جمله آن توجه به تعطیلات‌زمستانی است چون در حال حاضر آنچه در این تعطیلات عایدمان می‌شود تجمع تعطیلات در یک بازه زمانی خاص مانند عید نوروز است. باید برنامه‌ها به گونه‌ای ریخته شود که توزیع سفر منطقی داشته‌باشیم تا عوامل منفی جانبی آن کاهش پیدا کند.»
عرب بر این عقیده‌است که تعیین تکلیف برای آنکه بگوییم کارمندان چه زمانی از مرخصی‌هایشان استفاده کنند درست نیست. اما از طرف دیگر تعطیلی ۱۵ روزه کل کشور هم چندان درست به‌نظر نمی‌رسد: «زیرساخت‌ها برای حجم سفر ۱۵ روزه در زمانی که کشور ۱۵ روز تعطیل است تقریبا یک فاجعه به‌نظر می‌رسد. چون هیچ نقطه‌ای از ایران آن‌طور که باید آمادگی پذیرش این میزان از گردشگر را ندارد. از سوی دیگر زمان اوج سفر طبیعی است که بسیاری از نرخ‌ها گران‌تر شود؛ از هزینه حمل‌ونقل گرفته تا اقامت، خورد و خوراک و... این موضوع موجب می‌شود تا بسیاری از مردم به‌جای آنکه تصمیم بگیرند شهری از کشور را جهت مقصد گردشگری انتخاب کنند، کوله‌بار خود را به سمت کشورهای خارجی که از نظر هزینه‌ها معقول‌تر هستند ببندند.»
این عضو کمیسیون گردشگری اتاق تهران به‌ایجاد اصولی زیرساخت‌ها اشاره دارد که در نهایت به اقتصاد کشور کمک خواهدکرد و از سوی دیگر موجب اشتغال‌زایی می‌شود: «تعطیلات مقطعی باعث ایجاد شغل‌های مقطعی و کاذب می‌شود که تاثیری نه بر اشتغال و نه اقتصاد کشور خواهدگذاشت. اگر این تعطیلات تقسیم شود، فرهنگ‌سازی سفر صورت گیرد، مردم سفر را تنها در رفتن به شمال ندانند، این‌گونه می‌توان مقدمات توسعه صنعت گردشگری را نیز فراهم کرد.» نتایج بررسی‌های متعدد نشان می‌دهد ساماندهی تعطیلات نخست باید با تعریف رسمی تعطیلات دوروزه آخرهفته آغاز شود و با حذف برخی تعطیلات مناسبتی ادامه پیدا کند و در نهایت به عنوان طرحی مکمل از تعطیلات زمستانی استفاده شود؛ اتفاقی که حالا با طرح سازمان میراث فرهنگی، گویا از انتها دارد آغاز می‌شود.
ارسال نظر