گزارش «سازمان جهانی گردشگری» بررسی کرد
ردپای توریسم در تحقق توسعه پایدار
گردشگری چگونه به عملی شدن ۱۷ هدف جهانی توسعه پایدار کمک می‌کند؟
پایان بخشیدن به فقر
براساس این گزارش، صنعت گردشگری از ظرفیت بالایی برای اشتغال‌زایی و درآمدزایی در سطوح خرد و کلان برخوردار است. به‌عنوان نیروی کار برای جذب به این صنعت به مهارت‌های اولیه چندان بالایی نیاز نیست و افراد محلی نیز می‌توانند به‌راحتی جذب چرخه صنعت گردشگری شوند. همچنین این حوزه از ظرفیت بالایی برای اشتغال‌زایی برای دو قشر حساس یک جامعه، یعنی جوانان و زنان برخوردار است. این موارد موجب شده است سیاست‌گذاران در کشورهای مختلف برای «کاهش و ریشه‌کن کردن فقر» به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف توسعه پایدار، از ظرفیت‌های گردشگری بهره ببرند.
به این منظور، سیاست‌گذاران و بنگاه‌های فعال در بخش خصوصی باید با آموزش مستمر شاغلان این صنعت، مشارکت مستقیم در امور آموزشی، مدیریت منابع انسانی به منظور ایجاد تنوع در افرادی که استخدام می‌شوند، ارائه کمک‌های مالی در جهت مبارزه با بی‌سوادی و فقر و عدم رعایت حقوق بشر و رونق بخشیدن به معاملات در جوامع محلی زمینه‌ساز تحقق این هدف توسعه پایدار شوند. همچنین توسعه گردشگری می‌تواند زمینه لازم برای ارتقای سطح تولیدات محلی به منظور عرضه به هتل‌ها و مراکز اقامت گردشگران را فراهم کند و باعث «ایجاد توسعه‌ای پایدار در کشاورزی و از بین بردن مشکل گرسنگی» به‌عنوان یکی دیگر از اهداف توسعه پایدار شود. برای تحقق این امر نیز بنگاه‌های فعال در حوزه گردشگری باید خرید محصولات سبز و محلی، تجارت عادلانه محصولات محلی، مشارکت دادن جوامع محلی و میزبان در چرخه اقتصاد گردشگری و محافظت از اکوسیستم و حیات وحش را در دستورکار اقدامات خود قرار دهند.
ارتقای سطح سلامت، سواد و برابری
در گزارش سازمان جهانی گردشگری خاطرنشان شده است درآمد مالیاتی حاصل از گردشگری می‌تواند در حوزه خدمات مراقبت از سلامت سرمایه‌گذاری شود و مانع از سرایت بیماری‌ها و مرگ‌و‌میر کودکان شود. همچنین وجوه پرداختی از طرف بازدیدکنندگان در مناطق حفاظت‌شده نیز می‌تواند به منظور ارائه خدمات بهداشتی مورد استفاده قرار بگیرد تا به این ترتیب رشد این صنعت به تحقق یکی دیگر از اهداف توسعه پایدار، یعنی «ارتقای سطح سلامت برای تمامی رده‌های سنی» منجر شود. در این گزارش تاکید شده که گردشگری از ظرفیتی بالا برای ارتقای دیگر صنایع نیز برخوردار است. نیروی کار ماهر برای رونق گردشگری حیاتی است و این حوزه موقعیت‌هایی خلق می‌کند که به واسطه آن برای جوانان، زنان و سایر اقشار نیازمند، شغل ایجاد شده و از طریق خلق این موقعیت‌های شغلی و کسب مهارت، اهداف آموزشی نیز دنبال می‌شود؛ امری که در جهت تحقق یکی دیگر از اهداف مهم توسعه پایدار، یعنی «فراگیر کردن آموزش با کیفیت عادلانه» است.
همچنین رشد این صنعت می‌تواند جایگاه زنان در جامعه را ارتقا بخشد و قدرت عمل بیشتری به آنان بدهد. گردشگری ابزاری است که به واسطه آن زنان می‌توانند بیشتر در امور جامعه فعالیت داشته و زمینه‌ساز نقش‌آفرینی بیشتر آنان در مناصب مدیریتی باشد. گزارش سازمان جهانی گردشگری از این حیث، توسعه گردشگری را همراستا با تحقق هدف «ایجاد برابری جنسیتی و قدرت بخشیدن به زنان و دختران» که از اهداف توسعه پایدار است، می‌داند. از همین رو، سیاست‌گذاران و بنگاه‌های فعال در بخش گردشگری باید در حوزه مسوولیت‌های اجتماعی خود به پیشگیری از شیوع بیماری‌ها، مبارزه با گردشگری جنسی، آگاهی‌بخشی و ارائه کمک‌های مالی در حوزه سلامت و جلوگیری از بروز بلایای طبیعی، ایجاد امنیت و پیشگیری از بیماری برای مسافران، مشارکت در امر آموزش، ایجاد تنوع جنسیتی در منابع انسانی، ارائه آموزش‌های لازم در خصوص فرهنگ محلی و میراث تاریخی، ارائه کمک‌های مالی در راستای فراگیر شدن سواد، ایجاد کمپین‌های آگاهی‌بخش و ارائه کمک‌های مالی در راستای مبارزه با گردشگری جنسی و آموزش ارزش‌های برابری جنسیتی میان کارکنان توجه بیشتری نشان دهند.
دسترسی همگان به منابع طبیعی
الزامات سرمایه‌گذاری برای ایجاد زیرساخت‌های گردشگری می‌تواند نقشی حیاتی در دسترسی به آب و بهداشت برای تمام مردم ایفا کند. طبق گزارش UNWTO، با استفاده بهینه از منابع آبی، کنترل آلودگی‌های زیست‌محیطی و بهینه‌سازی فناوری‌های مورد استفاده در گردشگری، می‌توان از آب که مهم‌ترین منبع طبیعی کره زمین است محافظت کرد. همچنین به‌عنوان حوزه‌ای که منابع انرژی در آن از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، گردشگری می‌تواند حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر نوین را سرعت بخشد و سهم آنها را در انرژی مصرفی جهان افزایش دهد. با افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در منابع انرژی پاک، گردشگری می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و کاهش تغییرات اقلیمی کمک و زمینه‌ای برای دسترسی همگان به انرژی فراهم کند. به این ترتیب، توسعه گردشگری می‌تواند به تحقق دو مورد دیگر از اهداف توسعه پایدار، یعنی «دسترسی همگانی به انرژی‌های ارزان و پایدار» و «مدیریت پایدار منابع آبی و دسترسی همگانی به آن» منجر شود که لازمه آن، مشارکت بنگاه‌های فعال و سیاست‌گذاران این عرصه در ایجاد ابزارآلات و فناوری‌های به‌روز، استانداردسازی و بهبود بخشیدن شاخص‌های کیفیت است.
توسعه اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی
آمارها نشان می‌دهد گردشگری به‌عنوان حوزه‌ای که در آن خدمات مبادله می‌شود، یکی از ۴ حوزه‌ای است که میان صنایع صادراتی در جهان بیشترین درآمدزایی را دارد. در حال حاضر از هر ۱۰ شغل در جهان یکی از آنها در ارتباط با گردشگری است و به‌خصوص برای جوانان و زنان موقعیت‌های شغلی با کیفیت کار مناسبی تامین می‌کند. ارزش‌های موجود در صنعت گردشگری منجر شده سیاست‌گذاری‌ها به سمتی حرکت کند که در میان منابع انسانی این حوزه تنوع بیشتری تزریق شود. این مهم می‌تواند تاثیرات مثبت اجتماعی - اقتصادی گردشگری را برجسته‌تر کند. به‌علاوه، توسعه گردشگری در گرو ایجاد زیرساخت‌های کارآمد عمومی و خصوصی است. بنابراین شکل‌گیری اراده برای ایجاد رشد در این عرصه، می‌تواند به سیاست‌های عمومی در راستای ارتقا و تکمیل زیرساخت‌ها و همچنین مقاوم، خلاقانه و بهینه‌تر کردن آنها جهت دهد.
گزارش سازمان جهانی گردشگری تاکید کرده که گردشگری ابزار قدرتمندی برای کاهش نابرابری‌ها است؛ البته چنانچه مشارکت جوامع محلی و تمام افراد ذی‌نفع کلیدی را در توسعه خود برانگیزد. این صنعت می‌تواند با ایجاد فرصت پیشرفت برای مردم در شهری که به آن تعلق دارند، سهمی در احیای فضای شهری و توسعه حومه شهرها داشته باشد. توسعه توریسم می‌تواند زیرساخت‌های شهری را گسترش دهد و در ارتقای حفظ و بازتولید میراث طبیعی و فرهنگی که این صنعت بر آن تکیه دارد، نقشی مهم ایفا کند. نتیجه سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سبز همچون بهینه‌سازی بیشتر حملونقل و کاهش آلودگی هوا در شهرهای سبزتر و هوشمندتر تنها شهروندان را منتفع نمی‌کند، بلکه بر گردشگران نیز اثری مثبت دارد.
به این ترتیب، صنعت گردشگری باید خود را بر الگوهای متنوع تولید و مصرف پایدار منطبق کند که این امر حرکت در راستای پایداری را سرعت می‌بخشد. از همین رهگذر است که گردشگری ابزاری قدرتمند و تاثیرگذار برای ادغام و تنوع‌بخشی اقتصادی قلمداد می‌شود. این موارد، اهداف «ارتقای رشد اقتصادی، اشتغال‌زایی و کیفیت کار مناسب پایدار و فراگیر»، «توسعه زیرساخت‌ها، صنعتی‌سازی پایدار و افزایش حمایت از نوآوری‌ها»، «کاهش نابرابری در سطوح ملی و بین‌المللی»، «ایجاد شهرها و سکونتگاه‌های انسانی امن، فراگیر، منعطف و پایدار» و «خلق الگوهای تولید و مصرف پایدار» از مجموعه اهداف توسعه پایدار را محقق می‌کند.
به منظور دستیابی به آنها، دولت‌ها و بخشی از بدنه اقتصادی کشورها که در حوزه گردشگری فعالیت دارند، باید در تحقق مواردی همچون ارائه آموزش‌های لازم برای پیشرفت شاغلان این عرصه در حرفه خود، ارائه مشوق‌های مالی به منظور افزایش انگیزه‌ها، سرمایه‌گذاری‌های پشتوانه‌دار و ایجاد رونق در دادوستدهای جوامع محلی، تهیه ابزارآلات و فناوری‌های به‌روز در استفاده از منابع انرژی و آب، استفاده از فناوری و ابزارآلات به‌روز به منظور بازیافت زباله‌ها و ایجاد انرژی‌های تجدیدپذیر از آنها، پشتوانه‌دار کردن بازار، ایجاد کمپین‌های آگاهی‌بخش به‌منظور گردآوری کمک‌های مالی برای حفظ فرهنگ و میراث شهرها، جلب مشارکت جوامع میزبان، گسترش استفاده از انرژهای پاک، بهینه‌سازی منابع و کاهش آلودگی مشارکت فعالانه داشته باشند.
جلوگیری از تغییرات اقلیمی محیط زیست
از سوی دیگر درحالی که بسیاری معتقدند صنعت توریسم می‌تواند برای محیط زیست مخرب باشد و موجب تغییرات اقلیمی شود، گزارش UNWTO رابطه میان گردشگری و تغییرات اقلیمی را دوجانبه می‌داند؛ به این معنا که گردشگری هم در آن سهم دارد و هم از آن متاثر است. از این رو، دست‌اندرکاران عرصه توریسم باید نقشی محوری در واکنش‌های بین‌المللی به تغییرات اقلیمی ایفا کنند. با کاهش تولید کربن در حوزه حملونقل و ارائه خدمات اقامتی، گردشگری می‌تواند در برخورد با یکی از چالش‌برانگیزترین مسائل زمانه مشارکتی جدی داشته باشد.
از سوی دیگر، تنوع زیستی و میراث طبیعی غنی را می‌توان یکی از اصلی‌ترین دلایل جذب گردشگران به یک منطقه دانست. اگر در مناطق در معرض تهدید، گردشگری به‌گونه‌ای پایدار مدیریت شود می‌تواند نقشی کلیدی در حفظ تنوع زیستی و حتی در تولید درآمد برای جوامع محلی به‌عنوان یک جایگزین درآمدی ایفا کند. برای رشد گردشگری دریایی و ساحلی نیز به زیست‌بوم‌های دریایی سالم نیاز است. توسعه این بخش از گردشگری باید جزئی از برنامه «مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی» باشد تا بتوان زیست‌بوم‌های شکننده دریایی را حفظ و نگهداری کرد. همچنین توسعه این صنعت باید به‌عنوان واسطه‌ای برای ارتقای اقتصاد آبی و مشارکت در استفاده پایدار از منابع آبی به خدمت گرفته شود.
به این ترتیب توسعه گردشگری اثرگذاری خود را بر تحقق سه هدف دیگر از اهداف توسعه پایدار، یعنی «مبارزه با تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن»، «حفظ و استفاده پایدار از اقیانوس‌ها و دریاها برای رسیدن به توسعه پایدار» و «حفاظت و بازیابی زیست‌بوم‌های خاکی و جلوگیری از خطر انقراض گونه‌ها» نمایان می‌کند. به این منظور، مسوولان دولتی و بنگاه‌های گردشگری کشورها باید تلاش خود را معطوف به مراقبت از مناظر طبیعی، کاهش سطح آلاینده‌ها، اقدام به‌منظور جبران خسارت‌های وارد شده، ارائه کمک‌های مالی در راستای پیشگیری از بروز فجایع، حفاظت از گونه‌های جانوری در زیست‌بوم‌ها و حیات وحش و مدیریت زباله‌های تولیدی کنند.
اشاعه صلح و عدالت‌های اجتماعی
در همین حال گزارش مذکور گردشگری را بستر مواجهه میلیون‌ها انسان با زمینه‌های فرهنگی گوناگون با یکدیگر عنوان کرده و یادآور شده که این حوزه می‌تواند بستری برای گسترش تسامح و همزیستی عقاید و فرهنگ‌های مختلف مردم جهان باشد. همچنین گردشگری خود زیرساختی برای شکل‌گیری هرچه بیشتر جوامع صلح‌طلب است و از آنجا که این صنعت به جوامع محلی گره خورده، می‌تواند پایه‌های صلح را در جوامع بحران‌زده تحکیم کند. از طرف دیگر، با توجه به ویژگی فرابخشی گردشگری، این صنعت قابلیت تقویت همکاری‌های خصوصی - دولتی را دارد و با ایجاد انگیزه میان نقش‌آفرینان متعددی که در سطوح محلی، منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی وجود دارد، می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری همکاری‌هایی به‌منظور دستیابی به اهداف توسعه پایدار و دیگر اهداف مشترک شود.
به این ترتیب، رشد گردشگری همراستا با تحقق دو هدف «گسترش جوامع صلح‌طلب، تامین دسترسی همگانی به عدالت و تشکیل نهادهای فراگیر» و «تقویت راهکارهای اجرایی و احیای همکاری‌های بین‌المللی برای دستیابی به توسعه پایدار» از مجموعه اهداف توسعه پایدار نیز است. برای نیل به این مقصود، فعالان اقتصادی و مسوولان صنعت گردشگری کشورها باید مقدمات رونق بازارهای محلی و جذب نیرو از جوامع محلی، سیاست‌گذاری در جهت تنوع بخشیدن در نیروی انسانی، مبارزه با پولشویی و فساد، ارتقای سطح ارتباط با مشتری و برانگیختن حس مشارکت در جامعه میزبان را فراهم کنند.
ارسال نظر