در گفت و گو با مدیرعامل شرکت «طراحان ایده صدرا» مطرح شد
ضرورت بازنگری در سیاست‌های ارزی و گمرکی برای حمایت از تولیدکنندگان
برای روشن شدن زوایای مختلف فعالیت این شرکت و مشکلات موجود در فضای سیاست گذاری اقتصادی ایران ضمن گفت و گو با شهیار شاهنده مدیرعامل این شرکت دغدغه های تامین کالا برای بازارلوکس و تولید باکیفیت کالا در ایران را به بحث و بررسی گذاشتیم.
با توجه به سابقه منحصر به فرد شرکت طراحان ایده صدرا در زمینه تامین لوازم بهداشتی و آشپزخانه، لطفا در خصوص نحوه فعالیت شرکت و چالش های پیش روی خود توضیح دهید.
شرکت ما در سال‌های اخیر وارد کننده برخی از عمده‌ترین برندهای اروپایی به داخل کشور بوده است با این حال در چند سال گذشته و با شروع تحریم‌ها به دلیل مشکلات به وجود آمده در بحث رویه‌های اداری به خصوص گمرکی و همچنین کمبود ارز این فعالیت عملاً با مشکل مواجه شده‌است. در حال حاضر انجام فعالیت‌های بازرگانی به نحوی شده که برای به ثمر رساندن یک تقاضای ساده از ادارات بعضاً ماه‌ها در صف می‌مانیم و از این رو بسیاری از فعالیت‌های ما از لحاظ زمانی با مشکل مواجه می‌شوند. متاسفانه در این زمینه کشور فاصله جدی با استانداردهای بین المللی دارد و آنچه که به راحتی در سایر کشورها از طریق اینترنت در عرض چند دقیقه به ثمر می‌نشیند، برای ما مدت‌های طولانی زمان می‌برد. مهمترین مشکلی که در این روند به وجود می‌آید تغییرات و عدم اطمینانی است که بر فعالیت ما سایه می‌اندازد، از این رو ریسک بسیاری را به کسب و کارهایی نظیر کسب و کارهای ما تحمیل می‌کند، بنابراین این نیاز به طور جدی وجود دارد که در خصوص رویه‌های اداری کنونی مطالعه جدی انجام پذیرد و آسیب‌های موجود در ساز و کار اداری فعلی اصلاح و برطرف شود.
علاوه بر مسائل ارائه شده در خصوص فعالیت‌های گمرکی نحوه تامین اعتبار از بانک‌ها و قوانین بانک مرکزی در خصوص دریافت ارز نیز جز مسائلی است که می‌تواند آثار منفی جدی بر فعالیت‌های تولیدی و بازرگانی بگذارد، طبیعتاً کسب و کار ما نیز به عنوان یک فعالیت تولیدی و بازرگانی از تمامی این فعالیت‌ها رنج می‌برد.
متاسفانه آنچه که در سال‌های اخیر شاهد آن بودیم این مسئله است که برخلاف حجم بالای شعارها در خصوص تسهیلگری و حمایت از تولید در عمل بسیاری از مسئولین در جناح مخالف فعالیت‌های بازرگانی و تولیدی قرار دارند. البته هیچکس منکر این امر نیست که بسیاری از کالاها در ایران مزیت نسبی دارند و حمایت از آنها می‌تواند کمک شایان توجهی به شکوفایی صنایع مربوطه داشته باشد، با این حال در خصوص تعداد زیادی از کالاها که تولید آن به صرفه نیست و یا تکنولوژی و مواد خاصی را طلب می‌کند شرایط برای انجام فعالیت‌های بازرگانی باید تسهیل شود.
یکی از مشکلات جدی که شرکت ما به طور مستقیم تجربه کرده مشکلات ناشی از عملکرد ضعیف دستگاه‌های اداری است. برای مثال زمانی که می‌خواهیم برای واردات مواد اولیه و ماشین آلات تولید اقدام کنیم زمان بسیار زیادی صرف می‌شود که عموماً بین ۴ ماه تا یک سال به طول می‌انجامد. از این جهت فکر می‌کنم که در خصوص ناکارآمدی دستگاه‌های اداری در زمینه انجام فعالیت‌های تولیدی و بازرگانی یکی از بدترین عملکردهای موجود در دنیا را داریم.
نکته دیگری که به کرات در دستگاه‌های ذیربط تولید می‌توان دید، این است که اگر یک مدیر یا مسئول به دلیل انجام مسافرت یا جلسات کاری در دفتر خود حاضر نباشد، در عمل هیچ جایگزینی برای تامین نیاز ارباب رجوع وجود ندارد و همین امر کار فعالان اقتصادی را با تاخیر و زیان مواجه می‌کند. این در حالیست که بسیاری از کسب و کارهای فعال در خارج از کشور هیچگاه چنین مشکلی را لمس نمی‌کنند. در اغلب کشورها رویه‌های اداری به حدی کوتاه هست که نبود یک شخص مانع از انجام فعالیت آنها یا بروز ضرر و زیان نمی‌شود. در کشورهای دیگر هر مدیر یک امضای جایگزین دارد که در صورت غیبت او در محیط کار از معطل ماندن کارها و قطع رویه‌های اداری عادی جلوگیری می‌کند.
تحریم ها تا کنون چه آثار سویی در فعالیت های بازرگانی و تولیدی داشته است؟
تحریم‌ها سبب شده تا به دلیل محدودیت‌های موجود ، بازرگانان و فعالان حوزه تولید نتوانند ارتباط موثر و کارسازی با شرکای خارجی بالقوه داشته باشند. از این جهت کشور ثانیه به ثانیه از دستیابی به ظرفیت‌های بالقوه خود دور می‌ماند کشور زمانی می‌تواند اقدام به جذب سرمایه‌گذاران و شرکای خارجی کند که مشکلات غیر معمول نسبت به ساختار جهانی اقتصاد نداشته باشد.
در برخی از موارد حتی زمینه‌های لازم برای دعوت یک مهمان خارجی به داخل کشور فراهم نیست و ویزا برای او صادر نمی‌شود. وضعیت کنونی نظام اداری و تصمیم گیری در خصوص فعالیت‌های بازرگانی و تولیدی که مسئله خاص ایران نیست، در هر جایی که محدودیت و سیاست‌های دستوری اعمال شود احتمال بروز ناکارآمدی و فساد به طور جدی وجود خواهد داشت، من به عنوان یک تولید کننده و بازرگان بر این باور هستم که وجود شرایط رقابتی و آزاد بودن واردات می‌تواند به شکل جدی و کارایی و کیفیت تولیدات داخلی بیفزاید و منجر به ایجاد فعالیت‌های اقتصادی موفق در شرایط رقابتی شود. شرایط رقابتی مانع از آن می‌شود که انحصارگر شکل بگیرد و کالاهای بی‌کیفیت خود را چند برابر قیمت به مردم بفروشد.
در حال حاضر به جز هدر رفت زمان و انرژی تولید کنندگان و بازرگانان در پیچ و خم دستگاه اداری چه مشکلات دیگری وجود دارد؟ آیا فکر می‌کنید که حمایت از تولید در حال حاضر ابتر مانده است؟
در شرایط کنونی چالش‌هایی وجود دارد که به جز صنایع بزرگ فعالیت تولیدی شرکتی نظیر شرکت ما را نیز به طور جدی تحت تاثیر قرار داده است. برای مثال ما نیز به مانند بسیاری از تولید کنندگان کشور با مسئله کمبود برق و زیان‌های ناشی از آن مواجه هستیم یکی از کارهایی که دولت باید در این زمینه انجام دهد، این است که اگر توان تامین برق صنایع را ندارد این امکان را به تولید کنندگان بدهد که با استفاده از انرژی‌های خورشیدی و تامین پنل‌های آن خودمان اقدام به تولید برق مورد نیاز کنیم. در بسیاری از موارد تولید کنندگان ترجیح می‌دهند که نرخ ارز آزاد باشد اما با یک میزان و معیار معقولی نوسان کند از این جهت مشکلات ناشی از نوسان‌های شدید نرخ ارز در کنار ریسک‌های وارده به دلیل عدم تخصیص ارز کاهش پیدا کند. در واقع اگر بخواهیم نگاهی جامع و دقیق وضعیت کانونی داشته باشیم بسیاری از سیاستگذاری‌ها نظیر سیاست موجود در خصوص نرخ ارز نه تنها تولید را تسهیل نکرده بلکه بر میزان سختی آن افزوده است در حال حاضر کشور چین نمونه بسیار مناسبی برای حمایت از تولید است که دست بر قضا رابطه خوبی با کشور ما دارد اما از آنجایی که در سیاستگذاری‌های اقتصادی همواره سعی می‌شود تا چرخ را از نو اختراع کنیم، به تجربه‌های موفق جهانی نیز اهمیت چندانی داده نشده است.
همانطور که پیشتر نیز اشاره کردم در بخش‌هایی نظیر گمرک حمل و نقل سوخت انرژی محیط کارگاهی و تسهیلات بانکی مشکلات جدی داریم تنها برای یک ثبت سفارش در بانک ما چیزی در حدود یک بسته کاغذ A4 مصرف می‌کنیم که بسیاری از آن امضاهای اضافی است که نظیر آنها دیگر در جهان وجود ندارد. نمی‌شود زمانی که بانک مرکزی ارز مناسب ادامه فعالیت کارخانه جهت تامین مواد اولیه ارائه نمی‌کند ما به کارگران بگوییم به خانه بروید. نمی‌توان یک واحد تولیدی را به همین سادگی تعطیل کرد متاسفانه سیاستگذاران تاکنون این موانع را حل نکردند. ما در حال حاضر به جز تحریم های خارجی درگیر موانع داخلی نیز هستیم، بسیاری از قوانینی که در سال های گذشته اعمال شده سبب شده تا شاهد فرار سرمایه به مقاصدی باشیم که سرمایه گذاری، تولید و فعالیت بازرگانی در آنها بدون هیچ دغدغه ای و در کوتاه ترین زمان ممکن قابل انجام است.
باتوجه به اینکه شرکت شما در نگاه اول ممکن است یک شرکت بازرگانی به نظر برسد. لطفا اندکی در خصوص چرایی گرایش به فعالیت های تولیدی توضیح دهید. آیا تحریم ها شما را به سمت تولید داخل سوق داده است؟
شروع فعالیت ما در بازار داخل با توجه به درک ما از بازار محصولات خاص و کیفیتی که شاید برای تمامی مردم مقرون به صرفه نبود، محقق شد. همین امر سبب شد تا در ادامه مسیر فعالیت خود ضمن کسب نمایندگی از معتبر ترین شرکت های جهان به فعالیت در این بازار عمق ببخشیم. بنابراین طی مدت فعالیت خود در حوزه تامین کالای مصرفی حمام، سرویس بهداشتی و کارهای چوبی همواره نماینده برندهای با کیفیت و مطرح جهان بوده‌ایم. اما با شروع تحریم‌ها اوضاع رفته‌رفته رو به تغییر گذاشت. با سخت شدن اوضاع مراودات مالی با کشورهای اروپایی و ممنوعیت ورود کالا در کنار کمبود ارز به سمت تولیدات جایگزین رفتیم تا بتوانیم بخشی از نیاز داخلی را برطرف کنیم. همین امر باعث شد تا تولید چوب را آغاز کنیم و کم کم با تولید فلاش تانک‌ها که بیشتر نمایندگی آن را داشتیم به سمت فعالیت‌های تولیدی هرچه بیشتر برویم تولیدات ما در داخل بر اساس مهندسی معکوس انجام شده و هم اکنون تنوع تولید خوبی دارد اگرچه تنوع آن به اندازه کشور مبدا نیست. در حال حاضر برخی از شرکت‌هایی که در خارج از کشور تاسیس کردیم فعالیت‌های خدماتی به کشورهای ثالث را نیز انجام می دهیم. اما در بحث تولید داخل در حال حاضر توانسته ایم به تازگی صادرات به کشورهای دیگر را نیز شروع کنیم و به زودی پروژه بزرگی را در کردستان عراق آغاز خواهیم کرد.
در همین مسیر تلاش ما این است تا با توجه به ارتباطات بازرگانی که داریم، کیفیت خود را تا حد امکان به سطح کیفیت محصولات شاخص در جهان برسانیم. اما همانطور که پیشتر اشاره کردم برای واردات برخی کالاهای جهت نیل به این هدف با مشکل رو به رو شده‌ایم.
باتوجه به اهمیت نیروی انسانی در ترکیب اندوخته های غیر مادی سازمان، آیا موج مهاجرت نیروی متخصص که در سال های اخیر گریبان کسب و کارها را گرفته بر فعالیت شرکت شما نیز اثر گذاشته است؟
متاسفانه بحث مهاجرت نیروی انسانی یکی از مسائلی است که در سال‌های گذشته به شرکت ما نیز سرایت کرده‌است ما برخی از بهترین نیروهای خود را به سبب تفاوت‌های موجود میان بازار کار ایران با کشورهای نظیر کانادا از دست داده‌ایم، در حالی که خود آن نیروها نیز با ناراحتی شرکت ما را ترک کردند. این در حالیست که ما همواره سعی کرده‌ایم در سیاست‌های مربوط به بیمه‌های تکمیلی و پرداخت شرایط خوبی را برای نیروهای خود فراهم کنیم. طبعا نیروهای انسانی از سرمایه‌های مهم و با ارزش سازمان‌ها هستند و فقدان آنها به راحتی قابل جبران نیست.
با توجه به اهمیت خدمات پس از فروش در بازارهای بین المللی و کیفیت بالای محصولاتی که ارائه می‌کنید آیا تولیدات داخلی شما نیز شامل خدمات پس از فروش می‌شود؟
سیاست شرکت همواره بر این استوار بوده که کیفیت که از اجزای جدا نشدنی فعالیت و محصولات ما باشد. بنابراین در کنار فروش محصولات ما خدمات پس از فروش را به شکلی جدی و با کمک نیروهای ماهر خود انجام می‌دهیم و سعی داریم تا با کاهش استهلاک ناشی از افزایش سن محصولات از طریق افزایش دوام آنها و ارائه خدمات پس از فروش مناسب زمینه جذب و نگهداری مشتری را فراهم کنیم. در این خصوص لازم است یادآوری کنم که بخش مهمی از زحمات در این مسیر به دوش همکاران من و مدیران بوده و آنها موفق شدند تا با همراه کردن کیفیت و خدمات گام مهمی در کسب رضایت مشتری بردارند. همین امر سبب شده تا ما فراتر از معامله‌گران کالا باشیم و طی سال‌های گذشته به دوست مشتریان خود تبدیل شویم.
در خصوص حضور شرکت طراحان ایده صدرا در همایش صنعت ساختمان چه دستاوردهایی را برای خود متصور هستید؟ فکر می‌کنید که کارکردهای مثبت چنین رویدادی چیست؟
برگزاری چنین همایش‌هایی می‌تواند به همگرایی و آشنایی بیشتر فعالان صنعت ساختمان کمک کند. تداوم رابطه با ذینفعان این صنعت می‌تواند ضمن ارتقاء ارتباط ما با آنها به ایجاد فرصت‌های همکاری بیشتر بیانجامد. به هر ترتیب یکی از اتفاقات مثبتی که چنین نشست‌هایی به دنبال خواهد داشت فراهم شدن زمینه گفت و شنود و طرح دغدغه‌های صنفی است. امیدوارم که با همکاری فعالان این بخش از اقتصاد و پیگیری مسائل و دغدغه‌های آنها، برای این موارد راه حل پیدا کنیم و زمینه برای خدمت هرچه بیشتر به کشور فراهم شود و بتوانیم با هم مملکت خود را بسازیم.
