چندگانه توسعه پتروشیمیها
اگر بخواهیم با سالهای گذشته مقایسه کنیم، مصرف گاز افزایش یافته است. نکتهای که شاید به نفع دولت و تولیدکنندگان گاز شده، این است که هوا امسال نسبت به بعضی از سالها به خصوص در پایتخت که بسیار سرد میشد، به صورت متوسط معتدلتر بوده و این نکته کمک کرده که مصرف عظیم تهران موجب یک بحران نشده و موضوع تا حدودی کنترل شود.
با این وجود، باید گفت که دولت باید به فکر باشد و برای سالهای بعد تولید و مصرف گاز را مدیریت کرده تا ناترازیها کاهش یابند.
همانطور که دولت توانست با همت کارکنان شریف صنعت نفت فاز ۱۱ پارس جنوبی را به تولید برساند و فازهای جدیدی در سراچه و دیگر مناطق اضافه کند و از این طریق باعث جبران ناترازی در فصل زمستان شد، لذا، دولت باید در فرصتهای آینده وضع تولید را متعادل کرده و همزمان مصرف را نیز مدیریت کند. این موارد میتوانند به کاهش ناترازی گاز کمک کنند.در ایران مصرف گاز و پرت دمایی بالایی وجود دارد که علت آن به مشکلاتی مانند عدم رعایت عایقبندی یا ایزولاسیون در لولههای انتقال و وجود بخاریهای با مصرف بالا و غیر استاندارد باز میگردد. ما ۲۵ میلیون بخاری با مصرف بالا و غیر استاندارد داریم که در دولت یازدهم و دوازدهم هم اذعان شد که این بخاریها باید از رده خارج شوند و ۵ میلیون عدد هم قولی است که در برنامه هفتم دادند که به نظر من میزان پایینی است و باید بیش از این ۵ میلیون بخاری از رده خارج شود و بخاریهای استاندارد جای آنها را بگیرد. بنابراین در صورت اجرای این موارد میتوان کمک کرد که این چرخه معیوب به صلاح و به نظم و نسق واقعی خودش برگردد.
از طرفی، صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از مهمترین مصرفکنندگان گاز طبیعی، نقش مهمی در اقتصاد کشور دارد. اگر مصرف گاز در بخشهای خانگی و صنعتی کاهش یابد، سرریز و سربار آن به سمت صنعت پتروشیمی بیشتر خواهد شد. اما تا زمانی که مصرف گاز در بخشهای خانگی و صنعتی مدیریت نشود، صنعت پتروشیمی به عنوان مصرفکننده اصلی گاز، مشکلاتی مانند ناترازی و کمبود ورودی گاز را تجربه خواهد کرد.
بنابراین، مدیریت مصرف گاز و افزایش تولید میتواند به حل مشکلات ناترازی و کمبود ورودی گاز به صنعت پتروشیمی کمک کند. از طرف دیگر، تبدیل گاز به محصولات پتروشیمی باعث تولید محصولات گرانقیمت و ایجاد ارزش افزوده بالا میشود که میتواند به رشد اقتصادی کشور کمک کند. این امر نشاندهنده اهمیت مدیریت صحیح مصرف و تولید گاز برای اقتصاد کشور است.
به طبع اگر زنجیره ارزش مجموعههای پتروشیمی کشور بخواهد پویا شود، باید روی آنها سرمایهگذاری صورت گیرد. یکی از مواردی که به شدت ما به آن نیاز داریم در برهه حساس فعلی سرمایهگذاری در پروژههای پتروشیمی است. اگرچه ما به نسبت بعضی از کشورهای همسایه رشد خوبی داشتیم، اما هنوز با بعضی از کشورهای دیگه فاصله داریم. لذا لازم است که پروژههای پتروشیمی ما رشد و سرعت بیشتری بگیرند تا این زنجیره بتواند مولد شود و ظرفیت ایجاد اشتغال بالاتری ایجاد کنند.
برای پویایی اقتصاد کشور به خصوص در سواحل جنوبی کشور مثل سواحل مکران باید تلاش بیشتری صورت گیرد و یکی از این مسیرها میتواند ایجاد پروژههای پتروشیمیایی و گسترش زنجیره ارزش آنها در این سواحل به منظور استفاده از آبهای دریا باشد. در واقع نزدیکی این مجموعهها به کشتیرانی و سیستم حمل و نقل بینالمللی مد نظر است، به گونهای که سیستمی ایجاد شود تا حتی با استفاده از گازهای استحصال شده از چاههای نفت و انتقال آن به پتروشیمیها بتوان به تولید محصولات با ارزش و در ادامه آن صادرات بلافاصله آنها رسد. ما قدمهای مثبتی برداشتیم که اشاره شد، اما برای رسیدن به افقهای بهتر و درآمد صادراتی بیشتر نیاز داریم که بیشتر کار کنیم و سرمایه بیشتری را اختصاص دهیم و لازم است دولت این تخصیصها را در برنامههای عمرانی خود لحاظ کند. لازم است در این مسیر به بخش خصوصی هم پروبال بیشتری دهیم، هر چند که تاکنون هم تا حدودی بخش خصوصی موفق بوده اما این موفقیتها نیاز به تکامل دارد و باید توفیق این بخش در سایر رشتهها نیز دنبال شود. در حوزههایی که نیاز به توسعه هست بخش خصوصی میتواند به مدد دولت بیاید و از سوی دیگر بخشهای نیمه دولتی مثل قرارگاه خاتم و شرکتهای بزرگ بنیاد مستضعفان و ستاد اجرایی فرمان امام هم میتوانند سرمایههایی را که معلق و در حقیقت به صورت خوابیده هستند را فعال کنند و اجازه دهند که زنجیره ارزش محصولات نهایی پتروشیمی به کار خودش ادامه دهد و باعث شکوفایی اقتصادی در کشور شود.