در نشست خبری اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی مطرح شد
رقابت نابرابر دولت با بخش خصوصی
نگاهی به آمار صادرات
حمید حسینی در این نشست به تشریح آمار صادرات پرداخت. به گفته او از ۴۵ میلیارد دلار صادرات در کشور ۲۵ میلیارد دلار مربوط به این حوزه است یعنی وزنی بیش از ۵۰ درصد بر دوش صادرکنندگان است: «به همین دلیل اطلاع از وضعیت آنها چالش‌‌هایی را که در آینده با آن دست به گریبان هستند نمایان می‌کند. از ۴۵ میلیارد دلار صادرات در کشور ۲۵ میلیارد دلار مربوط به فرآورده‌های نفتی است.»
رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران اضافه کرد: در کشور ما صادرات اهمیت ویژه‌ای دارد. زیرا صادرات پیشران اقتصاد کشور است. به عبارتی لکوموتیوی است که می‌تواند بخش‌های صنعت، معدن، خدمات و... را با خود همراه کرده و به اقتصاد کشور رونق دهد.
حسینی تاکید کرد: یکی از زمینه‌هایی که پس از انقلاب برای ما موفقیت‌آمیز بوده، صادرات است. زیرا ما کشور صادراتی نبوده‌ایم و امروز وزن ۴۸ تا ۵۰ میلیارد دلاری در صادرات به غیر از نفت داریم که خود قابل توجه است. حسینی با بیان اینکه ارزش میزان صادرات ۴۰ درصد افزایش یافته است، تصریح کرد: عمده صادرات در حوزه پلیمرها بوده به‌طوری که در شش ماه امسال یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۱۷۶ میلیون دلار صادرات در این بخش صورت گرفته است.
رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران ادامه داد: در حوزه قیر نیز ۲ میلیون و ۳۰ هزار تن به ارزش ۸۳۶ میلیون و در حوزه متانول چهار میلیون و ۷۰۰ هزار تن به ارزش یک میلیارد و ۳۳۰ میلیون دلار صادرات صورت گرفته است.
او با بیان اینکه در بخش اوره یک میلیون و ۵۵۵ هزار تن به ارزش ۹۵۷ میلیون دلار صادرات در طول این مدت انجام شده که نسبت به سال گذشته کاهش وزنی ۲۶ درصدی داشته است، گفت: در بخش میعانات گازی شاهد صادرات ۹۳ هزار تن بوده‌‌ایم که این عدد در سال گذشته ۴۷۰ هزار تن ثبت شده است.
حسینی با اشاره به میزان صادرات گاز مایع اظهار کرد: سه میلیون و ۱۶۰ هزار تن گاز مایع در طول این مدت صادر شده و این در حالی است که پتانسیل و ظرفیت صادرات ۱۰ میلیون تن گاز مایع در کشور وجود دارد اما نمی‌توانیم این عدد را صادر کنیم.
او با اشاره به چالش‌‌هایی که در حوزه متانول وجود دارد گفت: در برنامه سوم برای اینکه صادرات به ۴۸ میلیارد برسد تصمیماتی اخذ شد که بر مبنای آن صادرات از مالیات معاف و جوایز صادراتی برای صادرکنندگان در نظر گرفته شد. همچنین نرخ‌‌های توجیهی را برای صادرکنندگان در نظر گرفتند. رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران اضافه کرد: در حال حاضر چیزی به عنوان جایزه صادرات وجود ندارد و از سال ۱۳۹۹ نیز بحث معافیت مالیات صادرات برای مواد خام و نیمه خام در نظر گرفته شد.
حسینی در ادامه اضافه کرد: ۱۴۰ قلم کالا در بررسی‌‌هایی که صورت گرفته دیگر معاف از مالیات نیستند، که به مساله‌ای چالش‌برانگیز تبدیل شده است. در تصویب بودجه ۱۴۰۰ اقلام دیگری همچون اوره، متانول و اتیلن را جزو این محصولات در نظر گرفتند، این در حالی است که بسیاری از محصولاتی که تولید می‌شوند کالای نهایی هستند و نمی‌توانند با چنین منطقی مشمول اخذ مالیات شوند.
رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران گفت: در حال حاضر صادرات عراق ۳۰ درصد و مابقی بازارها ۵/ ۱۲ درصد کاهش یافته است، این موضوع یک هشدار جدی است که باید به‌طور ویژه به آن توجه کنیم. براساس آمار امسال ۱۵ میلیون تن فرآورده شامل مالیات شده‌‌اند و این طرح از ۱۴۰ قلم کالا به ۲۲۹ قلم کالا افزایش یافته است.
همچنین رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران اظهار کرد: براساس اعلام سازمان استاندارد اکنون بنزین وارد کشور شده که پیش‌‌بینی می‌شود مبدأ واردات کشور ترکمنستان باشد.
خطر افت تولید سالانه پارس‌جنوبی
فریدون اسعدی، دبیر اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی در این نشست خبری گفت: بر اساس آمارهای موجود ۷۵ درصد سبد انرژی کشور را گاز تشکیل می‌دهد که اتفاقا بخش عمده آن هم در پارس‌جنوبی تولید می‌شود.
اسعدی گفت: چنانچه سرمایه‌گذاری مناسبی برای حفظ ظرفیت تولید صورت نگیرد، مقدار تولیدات پارس‌جنوبی در بین سال‌های ۱۴۰۵ تا ۱۴۱۰ سالانه حدود ۲۵ میلیون متر مکعب افت پیدا می‌کند. او با اشاره به برخی نگرانی‌‌های موجود در زمینه تولیدات انرژی گفت: بر اساس پیش‌بینی‌‌های صورت گرفته چنانچه سرمایه‌گذاری مناسبی برای حفظ ظرفیت تولید صورت نگیرد، مقدار تولیدات پارس جنوبی در بین سال‌های ۱۴۰۵ تا ۱۴۱۰ سالانه حدود ۲۵ میلیون متر مکعب افت پیدا می‌کند. این افت تولید از سال ۱۴۱۰ تا ۱۴۱۵ به حدود ۱۵ میلیون متر مکعب در سال می‌‌رسد.
به عبارت دیگر در صورت عدم سرمایه‌گذاری ظرفیت تولید پارس جنوبی از ۶۸۰ میلیون متر مکعب به حدود ۳۵۰ میلیون مترمکعب کاهش پیدا می‌کند. این آمارها نشان می‌دهد که تولیدکنندگان و صادرکنندگان با یک ناپایداری جدی در عرضه و تولید مواجه هستند که باید فکری به حال آن شود.
اسعدی درباره مالیات مواد خام بر فرآورده‌های نفتی گفت: متاسفانه تعداد مواد خام و نیمه‌خامی که دیگر مشمول عوارض صادراتی می‌شوند از ۱۴۰ قلم به ۲۲۹ قلم افزایش یافته است.خواسته ما تجدیدنظر در فهرست این کالاهاست. چرا که برخی از این کالاها محصول خام یا نیمه خام تلقی نمی‌شوند.
این فعال بخش خصوصی در ادامه از رقابت منفی برخی از شرکت‌‌های زیرمجموعه وزارت نفت با بخش خصوصی خبر داد و گفت: شرکت پخش و پالایش با صادرات گازوئیل به افغانستان بازار صادرات بنزین یورو ۳ بخش خصوصی را از دست فعالان اقتصادی خارج کرده است. این درحالی است که یک صادر‌کننده برای حضور در یک بازار صادراتی مجبور است چند سال تلاش کند.
مذاکره با روسیه برای قیمت بهتر
حمید حسینی، رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی در پاسخ به سوال خبرنگار «دنیای اقتصاد» در مذاکرات همکاری ایران و روسیه برای سوآپ نفت‌‌وگاز، مبنی بر اینکه آیا ایران تنها نقش ترانزیتی دارد یا می‌تواند علاوه بر سوآپ، خریدوفروش هم انجام دهد و آیا امکان خرید‌‌های یک‌‌ساله و تعریف برنامه فروشی ۵ ساله امکان‌‌پذیر است، گفت: «ظرفیت بیش از ۳۰۰هزار بشکه‌‌ای درنظر گرفته‌‌شده بود که نفت و گاز شمال بعد از پالایش در نکا، به پالایشگاه‌های تهران و تبریز پمپ شود.» به گفته حسینی، اختلافات برسر قیمت باعث شد جریان خط لوله برعکس شود و چون از شمال کشور نفتی به تهران پمپ نمی‌شود، از این خط لوله برای سوآپ نفت و فرآورده از تهران برای توزیع در شمال استفاده می‌شود.
رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت گفت: «الان دولت در حال مذاکره با قزاقستان و روسیه برای سوآپ نفت است. برای تحقق این امر، خط لوله مذکور باید به جریان قبلی یعنی شمال به جنوب برگردد که دوباره نفت خام یا فرآورده روسیه را از پالایشگاه‌های تبریز و تهران تحویل بگیریم و استفاده کنیم و در جنوب کشور به روس‌‌ها تحویل دهیم. قطعا این برنامه کار ارزشمندی است که علاوه بر گسترش روابط، کسب درآمد و رونق بندرهای شمالی را هم فراهم می‌کند.»
حسینی درباره فرآورده‌هایی که از روسیه وارد می‌شود، گفت: «در شمال و شرق کشور پالایشگاه نداریم، بنابراین می‌توان از فرآورده‌های روسی برای فعالیت‌‌های هرساله استفاده کرد.» به گفته حسینی، کیفیت فرآورده‌های نفتی روسیه بسیار بیشتر از ایران است: «گازوئیل و مازوت روس‌‌ها کیفیت بیشتری دارد، اگر بتوانیم این فرآورده را با قیمت مناسب از روسیه بخریم و سوآپ غیرهمنام انجام بگیرد می‌تواند نتایج خوبی دربر داشته باشد. البته روسیه بیشتر خواهان بنزین است، اما می‌توان از مازوت و گازوئیل روسی استفاده کرد و به جای آن گازوئیل یا مازوت و فرآورده‌هایی را که موجود داریم به روس‌‌ها تحویل دهیم.» رئیس هیات‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان درباره سوآپ گاز در این همکاری به «دنیای اقتصاد» گفت: «ترکمنستان به سبب قراردادهایی که با چین بسته است گاز مازاد ندارد که آن را به ما بفروشد. میزانی که به آذربایجان سوآپ می‌کند هم ۶میلیون مترمکعب است که رقم قابل‌‌توجهی نیست. اما می‌توان از ظرفیت خطوط لوله آذربایجان و ترکمنستان استفاده کرد.» به گفته حسینی، می‌توان از روسیه گاز وارد کرد و در زمستان امسال استفاده کرد و بقیه سال هم آن را سوآپ یا صادر کنیم.
حسینی در پاسخ به این سوال که آیا تخفیف‌‌هایی که روسیه به دیگر کشورها مثل چین و هند داده است، شامل ایران هم می‌شود، گفت: «قاعدتا باید بتوانیم با همان قیمت بخریم. البته چینی‌‌ها ظرفیت بیشتری دارند و از خط لوله اختصاصی استفاده می‌کنند درصورتی که ما خط لوله اختصاصی نداریم و باید از شبکه توزیع دیگر کشورها استفاده کنیم که هزینه را بالا می‌‌برد.»
او گفت: «با این حال بستگی به مذاکره‌‌کننده ما دارد. فرآورده‌هایی که روسیه پیشنهاد می‌کند اختلافات قیمتی است. یکی از دلایلی که کار در بخش فرآورده‌ها هنوز جلو نرفته است همین موضوع نرخ است، ما خواستار خرید با نرخی هستیم که روسیه در حوزه دریای سیاه تعیین کرده است و زیر بار خرید با قیمت‌‌‌‌های بالاتر نرفته‌‌ایم.»
