فصل دگردیسی در صنایع
تولید در جهان به کدامسو می‌رود؟
«تغییر فرآیندهای سرمایه‌گذاری در صنایع» نخستین جرقه‌های انقلاب تولیدی جدید را ایجاد کرده است. این فرآیند سرمایه‌گذاری در طول زمان و با ظهور روندها و فرصت‌های جدید تغییر کرده و به مرحله کنونی رسیده است. نکته مهم اما این است که انقلاب جدید در عرصه تولید، دو قرن به طول نمی‌انجامد و روندی کمتر از 50 سال را به خود اختصاص خواهد داد. فرآیند سرمایه‌گذاری در حوزه تولید به عوامل مختلفی مانند تقاضای مصرف‌کننده، پیشرفت در فناوری، تغییرات در محیط‌های نظارتی و نگرانی‌های اجتماعی و زیست‌محیطی در حال تکامل بستگی دارد. سرمایه‌گذاران با تطبیق استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود با این عوامل که هر روز در حال تغییر هستند، موقعیت خود را برای سرمایه‌گذاری در فرصت‌های در حال ظهور می‌سنجند و با خطرپذیری، سرمایه خود را به سمت‌وسوی جدید هدایت می‌کنند.
رگه‌های تغییر
تغییرات تولیدی جدید در میانه‌های دهه نخست هزاره سوم میلادی و زمانی که سرمایه‌گذاران احساس کردند لازم است از ایجاد زیرساخت‌های فیزیکی و تولیدی به سمت زیرساخت‌های علمی و خدماتی-تولیدی پیش بروند، روند جدی‌تری به خود گرفت. کمی بعد، موسسه‌های علمی نیز بر پیش‌بینی آنچه قرار است آینده تولید را تحت تاثیر قرار دهد، متمرکز شدند و شرایط ایده‌آل تولید آینده را مورد بررسی قرار دادند. موسسه مطالعاتی مک‌کینزی و شرکا که یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین شرکت‌های مشاوره مدیریت در جهان به‌شمار می‌رود، در پژوهش سال 2017 خود که با عنوان «آینده کار؛ هوش مصنوعی و روباتیک، چگونه محل کار را متحول خواهند کرد؟» به بررسی تاثیر بالقوه هوش مصنوعی و روباتیک بر آینده کاری پرداخته است. این مطالعه پیش‌بینی کرد که فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی، محیط کار را با استفاده از شاخص‌هایی نظیر افزایش بهره‌وری، ایجاد مشاغل جدید و تغییر مهارت‌های مورد نیاز برای برخی نقش‌ها متحول می‌کنند. مک‌کینزی در این مطالعه همچنین تاکید کرد که این اتفاق، چالش‌های مهمی نظیر نیاز به مهارت‌های جدید برای نیروی کار و همچنین اطمینان از توزیع عادلانه مزایای فناوری‌های جدید ایجاد می‌کند که لازم است راهکارهای جدی برای آن اندیشیده شود. در سال 2018 موسسه «دیلویت توشی توماتسو» که به عنوان یکی از چهار موسسه بزرگ حسابرسی جهان شناخته می‌شود، در پژوهشی با عنوان «آینده تولید؛ ساختن محصولات در حال تغییر» به بررسی آینده تولید با توجه به شرایط اقتصاد جهانی و نوآوری‌های تکنولوژیک پرداخت. دیلویت در این مطالعه پیش‌بینی کرد که فناوری‌های پیشرفتهای مانند روباتیک، اتوماسیون و چاپ سه‌بعدی صنعت تولید را متحول خواهد کرد و سفارشی‌سازی و انعطاف‌پذیری بیشتری را در فرآیندهای تولید ممکن می‌کند. این مطالعه همچنین تاکید کرد که چالش‌های مهمی برای غلبه بر اثرات این تغییر وجود خواهد داشت و در این ارتباط به الزامات سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید و تجدید مهارت نیروی کار اشاره کرد. پس از این دو پژوهش، «پرایس واتر هاوس کوپرز» هم که دومین شرکت خدمات حرفه‌ای مشاوره مدیریت، مشاوره مالی و سرمایه‌گذاری در جهان به‌شمار می‌رود بیکار ننشست و با عنوانی جدید، گستره جدیدی در حوزه آینده صنایع جهان باز کرد. این مجموعه در سال 2019 با پژوهش «آینده انرژی»، به بررسی آینده انرژی در زمینه تغییر ترجیحات مصرف‌کننده و نگرانی‌های زیست‌محیطی پرداخت. بر اساس مطالعه PwC پیش‌بینی شد که منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی باد و خورشیدی اهمیت روزافزونی خواهند یافت چرا که مصرف‌کنندگان از تاثیر تصمیم‌های خریدشان بر محیط زیست آگاه‌تر می‌شوند.
زمزمه ظهور هوش مصنوعی
در سال‌های 2021 و 2022 زمزمه‌های حضور هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال بیشتر شنیده شد. همه‌گیری کووید 19 در جهان هم سبب شد روند تکیه توسعه جهانی به اقتصاد دیجیتال افزایش یابد. این همه‌گیری، پذیرش فناوری‌های دیجیتال را در طیف گسترده‌ای از صنایع، از تجارت الکترونیک و پزشکی از راه دور گرفته تا کار از راه دور و آموزش آنلاین، سرعت بخشید. در نتیجه، سرمایه‌گذاری در زمینه‌هایی مانند رایانش ابری، امنیت سایبری و زیرساخت‌های دیجیتال افزایش یافت. روند دیگری که در سال‌های اخیر به وجود آمده، تمرکز فزاینده بر پایداری و مسوولیت اجتماعی است. مصرف‌کنندگان از تاثیرات زیست‌محیطی و اجتماعی تصمیم‌های خرید خود آگاه‌تر می‌شوند و شرکت‌ها با توسعه محصولات و شیوه‌های تجاری پایدارتر، به آنها پاسخ می‌دهند. این امر موجب افزایش سرمایه‌گذاری در زمینه‌هایی مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، اقتصاد چرخشی و سرمایه‌گذاری مثبت بر مسوولیت‌های اجتماعی شده است. اقتصاد چرخشی، الگویی از تولید و مصرف است که شامل به اشتراک‌گذاری، اجاره، استفاده مجدد، تعمیر، نوسازی و بازیافت مواد و محصولات موجود می‌شود. تولید با استفاده از این الگو، ضایعات را از بین می‌برد، محصولات و مواد را به گردش درمی‌آورد و طبیعت را بازسازی می‌کند.
موسسه دیلویت در سال 2021 نتایج پژوهشی را منتشر کرد که «آینده تحرک: چگونه فناوری حمل‌ونقل و روندهای اجتماعی، جهان ما را تغییر می‌دهند؟» نام داشت. در این پژوهش تاکید شد که صنعت حمل‌ونقل در سال‌های آینده با ظهور وسایل نقلیه الکتریکی و هوشمند، میزبان الگوهای تجاری جدید حمل‌ونقل خواهد بود و دستخوش تحولات مهمی خواهد شد. در پژوهش موسسه مک‌کینزی و شرکا هم که همان سال 2021 و با عنوان «آینده غذا؛ چگونه فناوری سیستم غذایی ما را متحول می‌کند؟» به این موضوع پرداخت که پیشرفت‌ها در زمینه‌هایی مانند کشاورزی دقیق، پروتئین‌های جایگزین و کاهش ضایعات مواد غذایی، سیستم غذایی را در سال‌های آینده متحول می‌کند و پایداری و کارایی بیشتری را ممکن می‌کند. و در نهایت، موسسه PwC نیز در پژوهش سال گذشته خود (2022) تاثیرگذاری فناوری بر مراقبت‌های بهداشتی را مورد توجه قرار داد. در این مطالعه پیش‌بینی شد که پیشرفت‌ها در زمینه‌هایی مانند پزشکی از راه دور، سلامت دیجیتال و پزشکی شخصی‌سازی‌شده، صنعت مراقبت‌های بهداشتی را در سال‌های آینده متحول کرده و دسترسی و کارایی بیشتری را ممکن می‌کند.
50 سال آینده چه می‌شود؟
آینده بخش تولید، موضوع تمرکز تعداد زیادی از موسسه‌های تحقیقاتی و پژوهشی و همچنین کارشناسان حوزه مدیریت و سرمایه‌گذاری بوده است. سازمان‌ها، مجامع و نهادهای مختلفی مانند مجمع جهانی اقتصاد، موسسه مک‌کینزی و شرکا، سازمان بین‌المللی کار و همچنین پژوهشکده‌ها و دانشگاه‌های بسیاری در سطح جهان، به این موضوع پرداخته‌اند و آینده تولید را آینده‌ای ارزیابی کرده‌اند که با پیشرفتهای تکنولوژیک، تغییرات جمعیتی و نگرانی‌های زیست‌محیطی شکل خواهد گرفت. انتظار می‌رود طی 50 سال آینده چشم‌انداز تولید با طیف وسیعی از نوآوری‌ها، از جمله اتوماسیون، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا تغییر کند. انتظار می‌رود این تغییرات فرصت‌های جدیدی را برای کسب‌وکارها ایجاد کند، اما چالش‌های مهمی را برای کارگران و جوامع به همراه خواهد داشت. یکی از محرک‌های کلیدی تغییر در چشم‌انداز تولید طی 50 سال آینده، اتوماسیون خواهد بود. انتظار می‌رود پیشرفت‌ها در روباتیک و یادگیری ماشینی، ماشین‌ها را قادر به انجام تعداد فزاینده‌ای از وظایفی کند که پیش از این به‌وسیله انسان انجام می‌شد. این موضوع به احتمال بسیار زیاد به افزایش بهره‌وری قابل توجهی برای مشاغل منجر می‌شود، زیرا ماشین‌ها در بسیاری از موارد می‌توانند سریع‌تر و کارآمدتر از انسان‌ها کار کنند. با این حال، نگرانی‌هایی در مورد جابه‌جایی شغلی نیز وجود دارد؛ زیرا بسیاری از وظایفی که پیش از این به‌وسیله انسان انجام می‌شد، دیگر نیازی به مداخله انسانی ندارند.
یکی دیگر از روندهای کلیدی که آینده تولید را در 50 سال آینده شکل خواهد داد، ظهور هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی این پتانسیل را دارد که بسیاری از جنبه‌های تولید، از طراحی و توسعه محصول گرفته تا مدیریت زنجیره تامین و تدارکات را تغییر دهد. سیستم‌های هوش مصنوعی با تجزیه و تحلیل حجم وسیعی از داده‌ها می‌توانند در شناسایی فرصت‌های جدید برای رشد و بهینه‌سازی عملیات خود به منظور دستیابی به کارایی بیشتر و صرفه‌جویی در هزینه به کسب‌وکارها کمک کنند. علاوه بر این روندهای تکنولوژیک، انتظار می‌رود تغییرات جمعیتی نیز نقش مهمی در شکل دادن به آینده تولید داشته باشد. با افزایش سن در جوامع و کاهش نرخ زادوولد در بسیاری از کشورها، نیاز روزافزونی به اتوماسیون و سایر گونه‌های فناوری برای کمک به پر کردن شکاف باقی‌مانده از سوی کارگران بازنشسته وجود خواهد داشت. در عین حال، نیاز به توسعه مهارت‌ها و برنامه‌های آموزشی جدید برای کمک به کارگران برای سازگاری با ماهیت متغیر کار در عصر دیجیتال هم وجود دارد.
نگرانی‌های زیست‌محیطی یکی دیگر از عوامل کلیدی است که به احتمال بسیار زیاد، آینده تولید را در 50 سال آینده شکل می‌دهد. از آنجا که تغییرات آب‌و‌هوایی به یک موضوع فزاینده تبدیل می‌شود، کسب‌وکارها باید راه‌هایی برای کاهش زیان‌های زیست‌محیطی خود و اتخاذ شیوه‌های پایدارتر بیابند. این اتفاق ممکن است شامل سرمایه‌گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر، توسعه مواد و فرآیندهای جدید که کمتر به منابع نیاز دارند، و همچنین اتخاذ الگوهای اقتصاد چرخشی که استفاده مجدد و بازیافت را در اولویت قرار می‌دهند، باشد. به‌طور کلی، آینده تولید در 50 سال آینده با تغییرات سریع تکنولوژیک، تغییرات جمعیتی و چالش‌های زیست‌محیطی دست‌به‌گریبان خواهد بود. در حالی که این تغییرات فرصت‌های جدیدی را برای کسب‌وکارها به ارمغان می‌آورد، اما چالش‌های مهمی را برای کارگران و جوامع ایجاد می‌کند. برای هدایت موفقیت‌آمیز این چشم‌انداز در حال تغییر، کسب‌وکارها باید چابک و سازگار باشند و روی مهارت‌ها و فناوری‌های مورد نیاز برای پیشرفت در عصر دیجیتال سرمایه‌گذاری کنند. در عین حال، سیاستگذاران باید سیاست‌ها و برنامه‌های جدیدی را برای حمایت از کارگران و جوامع همزمان با عبور از این دوره گذار توسعه دهند.
مسیر هدایت سرمایه‌گذاری تولید
با ظهور و بروز فعالیت‌های جدید و همچنین نیازهای آینده جوامع، سرمایه‌گذاری‌های تولیدی به سمت‌وسوی جدیدی هدایت خواهد شد. این سرمایه‌گذاری‌ها تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله شرایط بازار، عملکرد شرکت‌ها و روندهای کلی اقتصادی قرار خواهد گرفت. یکی از اصلی‌ترین روندهای سرمایه‌گذاری در حوزه تولید طی سال‌های آینده به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر هدایت خواهد شد. سرمایه‌گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی، بادی و برق‌آبی در سال‌های اخیر موفقیت‌آمیز بوده است، زیرا چنین بخش‌هایی منابع انرژی پایدار و پاک را ارائه می‌دهند. شرکت‌هایی مانند Tesla، SunPower و Vestas Wind Systems رشد و موفقیت چشمگیری در این صنعت داشته‌اند. بخش دیگری که تمرکز سرمایه‌گذاری‌های تولیدی را به خود اختصاص خواهد داد، زیرساخت‌های تجارت الکترونیک است. با افزایش خرید آنلاین، تجارت الکترونیک به یک صنعت پررونق تبدیل شده است. شرکت‌هایی مانند آمازون، علی‌بابا و شاپیفای در سال‌های اخیر موفقیت‌های چشمگیری داشته‌اند و همچنان که مشتریان بیشتری به سمت خرید آنلاین روی می‌آورند، به رشد خود ادامه می‌دهند. هوش مصنوعی نیز با اقبال سرمایه‌گذاران روبه‌رو شده است. سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی در سال‌های اخیر با پیشرفت فناوری و استقبال گسترده‌تر موفقیت‌آمیز بوده است. شرکت‌هایی مانند گوگل، مایکروسافت و آی‌بی‌ام سرمایه‌گذاری زیادی روی هوش مصنوعی انجام داده‌اند و رشد چشمگیری در کسب‌وکار خود داشته‌اند. در بیوتکنولوژی نیز شاهد افزایش سرمایه‌گذاری بوده‌ایم. سرمایه‌گذاری در این حوزه طی سال‌های اخیر جذاب و سودآور بوده است. زیرا پیشرفت در تحقیقات و فناوری پزشکی به توسعه درمان‌ها و راهکارهای پزشکی جدید منجر شده است. شرکت‌هایی مانند Moderna، Regeneron و Vertex Pharmaceuticals رشد و موفقیت چشمگیری در این صنعت داشته‌اند. امنیت سایبری، پنجمین حوزه‌ای است که سرمایه‌گذاری‌ها را به سمت خود جذب کرده است. این اتفاق با افزایش تهدید حملات سایبری، سبب شده تا سرمایه‌گذاری در امنیت سایبری برای کسب‌وکارها و دولت‌ها ضروری باشد. شرکت‌هایی مانند Palo Alto Networks، Fortinet و CrowdStrike در سال‌های اخیر با ارائه راه‌حل‌هایی برای محافظت در برابر تهدیدات سایبری، رشد و موفقیت چشمگیری داشته‌اند. نتیجه همه این موارد این است که آینده صنایع در جهان از طریق طیف وسیعی از عوامل، از جمله نوآوری تکنولوژیک، تغییر ترجیحات مصرف‌کننده و تغییر شرایط اقتصادی جهانی شکل خواهد گرفت. در حالی که پیش‌بینی قطعی اینکه کدام صنایع در سال‌های آینده موفق‌ترین صنایع خواهند بود دشوار است، روندهای مختلفی وجود دارند که به احتمال زیاد نقش مهمی در شکل‌دهی آینده صنعت دارند. برای موفقیت در این چشم‌انداز به سرعت در حال تحول، صنایع باید چابک، نوآور و پاسخگو به شرایط متغیر بازار باشند.
