استقبال مردم اصفهان از طرح کالابرگ چگونه بوده است؟
اجرای سراسری طرح کالابرگ
در اوایل سال گذشته پس از حذف ارز ترجیحی، دولت بر طبق وعده‌ای که داده بود افزایش یارانه نقدی را به اجرا گذاشت و البته از همان ابتدا اعلام کرد که به‌زودی کالابرگ را جایگزین یارانه نقدی خواهد کرد.
باوجود تاخیر بلندمدت در اجرا سرانجام با صدور وزیر اقتصاد قرار بر اجرای آزمایشی طرح کالابرگ الکترونیک در استان هرمزگان شد و در بهمن‌ماه سال قبل، کالابرگ به دست هرمزگانی‌ها رسید اگرچه چندان استقبالی از کالابرگ نداشتند.
به‌گونه‌ای که بررسی‌ها نشان می‌داد مردم این استان به دریافت یارانه تمایل بیشتری داشته‌اند.
در این حال، طرح کالابرگ سپس در قزوین، مرکزی و گیلان در دستور کار قرار گرفت و در اواخر سال ،اجرای این طرح به‌طور سراسری آغاز شد .
این‌چنین که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در اطلاعیه‌ای به‌طور رسمی آغاز تخصیص کالابرگ ،در سراسر کشور را خبر داد.
قابل‌ذکر است طرح کالابرگ، قانون مصوب مجلس شورای اسلامی است که توسط این قانون ،دولت متعهد شد ۱۰ کالای اساسی را با نرخ شهریورماه ۱۴۰۰ عرضه نماید.
ولی باکمی تاخیر، سرانجام این طرح برای همه کشور ،از اواسط اسفندماه سال گذشته آغاز شد.
با شروع تخصیص کالابرگ ،اعتبار کلیه خانوارهای یارانه بگیر شارژ شد به‌طوری‌که هر فردی می‌تواند یک ماه قبل از دریافت یارانه خود ، کالاهای موردنیازش را که مشمول طرح ملی کالابرگ می‌شود خرید کند. و به میزان مبلغ اعتباری استفاده‌شده از یارانه ماه بعدش کارشده و مابقی به‌طور نقدی، درزمان مقرر به‌حساب سرپرست خانوار واریز خواهد شد. موضوعی که در نگاه اول خوشایند به نظر می‌رسد اما پاسخ دقیق این مورد نیز،با آمارهای ارائه‌شده مشخص می‌شود.
چه کالایی و ازچه فروشگاهی؟
باوجود واکنش‌ها و انتقاداتی نسبت به اجرای طرح کالابرگ ،بر طبق اخبار و اظهارات مسوولان، این طرح در همه استان‌ها در حال اجرا است.
در فروشگاه‌های اصفهان نیز از اواسط اسفندماه طرح کالابرگ به اجرا درآمد.
پرسشی که وجود دارد چه کالاهایی مشمول طرح کالابرگ شده و از کدام فروشگاه‌ها امکان خرید این کالاها وجود دارد؟
و مورد دیگر تا چه میزان فروشگاه‌های بزرگ و خرده‌فروشان اصفهان برای این طرح ، اعلام آمادگی داشته‌اند؟
قابل‌ذکراست هر فرد یارانه بگیر امکان خرید ۱۰ قلم کالای اساسی که شامل ماست، شیر، پنیر، قند و شکر، ماکارونی، روغن مایع، برنج، مرغ و تخم‌مرغ می‌شود تا سقف مبلغ یارانه‌اش را یک ماه زودتر از تاریخ واریز دارد. ارزش ریالی این چند قلم کالای ارائه‌شده ۵۳۰ هزار تومان است درصورتی‌که فرد یارانه بگیر برای این ۱۰ قلم کالا ۲۳۵ هزار و ۷۵۰ هزار تومان پرداخت می‌کند.
نکته قابل تامل آنکه با افزایش تورم و گران شدن کالاها ،سهم یارانه بگیرها نسبت به خرید این کالاها تغییری نمی‌کند.
مورد دیگر آنکه استفاده از کالابرگ الکترونیکی اختیاری است و هر فردی که متمایل به دریافت یارانه نقدی باشد همچنان امکان برداشت مبلغ واریزی را در زمان مشخص خواهد داشت.
اما فروشگاه‌هایی که در حال حاضر، امکان خرید کالاهای اشاره‌شده از آن‌ها وجود دارد رفاه، افق کورش، دیلی مارکت، جانبو و برخی فروشگاه‌های خردی هستند که مجهز به بارکد خوان و به این سامانه متصل شده‌اند. و دیگر فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم با درخواست خود می‌توانند به این سامانه متصل شوند. به گفته رئیس اتحادیه مواد غذایی اصفهان ،باوجود امکان پیوستن فروشگاه‌های خرد به طرح کالابرگ تاکنون در اصفهان ، خرده‌فروشان ، برای اتصال به سیستم کالابرگ ورود پیدا نکرده‌اند. وی در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد اظهار می‌کند: فعلا فقط فروشگاه‌های بزرگ و اعلام‌شده ، تحت پوشش این طرح قرارگرفته‌اند. هر فروشگاه می‌تواند با نصب یک نرم‌افزار موبایلی و دانلود آن فروشگاه خود را در این طرح ثبت کند.
پرسش دیگر که در این زمینه وجود دارد آنکه مشمولان طرح فقط باید از برندهای مشخص‌شده‌ای خرید کنند یا نسبت به هر نشان تجاری البته در محدوده ۱۰ کالای مشخص‌شده آزادی انتخاب دارند؟
به گفته امین الرعایا ،اجباری به خرید یک نشان تجاری خاص نیست و افراد می‌توانند از گروه‌های کالایی اعلام‌شده از هر نشان تجاری دلخواه خرید خود را انجام دهند.
عرضه کالاها بر اساس قیمت مصوب
در اصفهان بنا به گفته مدیرکل هماهنگی و امور اقتصادی استانداری اصفهان طرح تخصیص یارانه در قالب کالابرگ الکترونیکی از ۱۵ اسفندماه آغازشده است فروشگاه‌های ۲۸ شهرستان این استان امکان عرضه کالاهای مشخص‌شده رادارند.
امید شریفی در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد بیان می‌کند :مشمولان می‌توانند ۱۰ قلم کالای اساسی تعریف‌شده را با طرح کالابرگ خریداری کنند.
وی تصریح می‌کند: برای یارانه بگیران ، این امکان فراهم است یک ماه زودتر از واریز یارانه نقدی ،کالای موردنیازشان را خریداری کنند و اگر مبالغی بیشتر از یارانه خود ،خرید داشته باشند مابقی را پرداخت می‌کنند.
این مسوول در پاسخ به اینکه قیمت کالاهای عرضه‌شده چه تفاوتی با بازار آزاد دارد می‌گوید: دولت بر اساس یارانه‌ای که به‌طور نقدی واریز می‌کند متعهد است خرید کالا تخصیص دهد که نرخ آن‌ها بر طبق قیمت مصوب اعلام‌شده از سوی دولت است.
وی توضیح می‌دهد: قیمت کالاهای موجود در بازار و در فروشگاه‌های مختلف ممکن است متفاوت باشد اما مبنا برای کالاهایی که مشمول طرح کالابرگ می‌شود قیمت مصوب است که سازمان حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده تعریف کرده است.
شریفی در ارتباط بااینکه تاکنون، استقبال مردم اصفهان، در انتخاب کالابرگ نسبت به یارانه نقدی چگونه بوده است؟ اظهار می‌کند :با توجه به‌قرار گیری روزهای ابتدایی این طرح در ایام نوروز و ماه رمضان ، حجم خرید کالاها از این طریق نسبتا خوب بوده است . و یادآور می‌شود :این مورد را هم باید در نظر داشت که فعلا در مرحله نخست اجرای این طرح قرار داریم بااین‌حال استقبال مردم ، از این طرح قابل‌قبول بوده است.
طرح کالابرگ ،موفق خواهد شد؟
و حالا بحثی که در این میان وجود دارد آنکه آیا این طرح موفق خواهد بود؟
آیا با گذر زمان و به‌رغم گفته‌های مسوولان ،مردم نسبت به خرید کالای اساسی مشمول کالابرگ‌ها استقبال خواهند کرد؟
هرچند وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از اجرای موفقیت‌آمیز این طرح خبر می‌دهد اما مدتی قبل در اظهارات وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی کم‌رمق بودن استقبال عمومی از این طرح عنوان شد. یک نظرسنجی انجام‌گرفته نیز نشان می‌دهد حدود ۸۰ درصد از مردم پرداخت یارانه به شیوه نقدی را ترجیح می‌دهند.
از دیدگاه عده‌ای با توجه با محدودیت‌های کالایی در تخصیص کالابرگ ، احتمالا مشمولان یارانه نقدی ، همان شیوه نقدی را ترجیح دهند.زیرا با دریافت یارانه نقدی خانوارها با این منبع درآمد ثابت، مجاز به خرید هر کالایی هستند. اما با تبدیل به کالابرگ ، امکان خرید چند کالای محدود را خواهند داشت.
باور عده‌ای هم آن است که تخصیص کوپن در ایران درزمان جنگ ، تجربه‌ای ناموفق را به‌جای گذاشت و سیاستی شکست‌خورده محسوب می‌شود .و اکنون پس از گذشت ۲ دهه از آن زمان ،کالابرگ هم بازگشت به همان تجربه ناموفقی است که بسیاری از مردم خاطرات ناخوشی را از آن به یاد دارند.
برخی هم معتقدند اظهارنظر دراین‌باره هنوز زود است و لازم است مدت‌زمانی از اجرای این طرح و چگونگی آن بگذرد تا میزان استقبال مردم مشخص شود. ضمن آنکه کیفیت و کمیت کالاهای ارائه‌شده هم از اهمیت زیادی برخوردار است که باگذشت زمان ،خود را نشان می‌دهد.
اما آمار اعلام‌شده از سوی هادی کاشف ،مجری طرح مذکور، نیز نشان می‌دهد کالابرگ ،چندان با رضایت مواجه نبوده است که در توجیه این امر گفته می‌شود دلیل کمبود تبلیغات و اطلاع‌رسانی لازم به مردم بوده است. ضمن آنکه تابه‌حال ،امتیاز خاصی برای کالابرگ‌ها در نظر گرفته نشده است تنها ویژگی کالابرگ الکترونیکی نسبت به یارانه نقدی آنکه اعتبار آن‌یک ماه زودتر از یارانه نقدی به‌حساب افراد شارژ می‌شود. با این اوصاف ، بنا به وعده‌های مسوولان ، قرار بر آن است بسته حمایتی برای دهک‌های کم‌درآمد به‌ویژه ۵ دهک پایین جامعه از سوی دولت تدوین کند تا رغبت استفاده از کالابرگ بیشتر شود.
