چالش زیرساخت های صادراتی
صادرات از بالا بودن هزینه تجارت، نبود اطلاعات از بازارها، ضعف در زیرساخت‌های تجاری به‌ویژه در بخش حمل‌ونقل رنج می‌برد. اصفهان از داشتن شهرک لجستیک و پایانه صادراتی بی‌بهره است و به گفته مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان «هرچند تاکنون چهار طرح در این زمینه ارائه‌شده اما هنوز هیچ‌کدام مصوب و عملیاتی نشده است.» توسعه صادرات بدون زیرساخت‌های درست معنایی ندارد و هرچند اصفهان به‌عنوان یکی از کلان‌شهرهای بزرگ در زمینه صادرات شهرت دارد اما هنوز نتوانسته با توجه به پتانسیل‌هایی که دارد از این موضوع به‌درستی بهره‌برداری کند.
کمبود پتانسیل صادراتی
ایجاد کارگو ترمینال با پرواز اختصاصی خارجی از اصفهان، بندر خشک و زیرساخت‌هایی که بتواند اصفهان را در زمینه صادرات شکوفا کند امری است که اکنون به‌عنوان یک ضرورت به شمار می‌رود. هرچند کارگو ترمینال در سال ۹۸ به بهره‌برداری رسید اما خاموش ماند و اکنون دوباره به گفته مسوولان استان قرار است باز به بهره‌برداری برسد.
از دیگر زیرساخت‌های ضروری در اصفهان پایانه‌های خارج از کشور است که به گفته مسوولان تا اکنون سهم استان از کل باری که از این پایانه به خارج کشور و عمدتا به کشور کویت صادر می‌شود کمتر از ۱۰ درصد بوده است.
اصفهانی که پیشانی صنعت کشور شهره است، پایانه صادراتی ندارد. این استان برای موفقیت در صادرات، نیازمند داشتن شهرک لجستیک و زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی و هوایی است. از سوی دیگر لازمه داشتن صادرات پایدار، تولید محصولات باکیفیت و هدفمند و قوی است تا بتوان جایگاه استان را در کشورهای آسیای مرکزی حفظ کرد. سال‌های گذشته به دلیل وجود مشکلات ناشی از تحریم، سرمایه‌گذاری چندانی در راستای ایجاد این زیرساخت‌ها در استان انجام‌نشده اما با توجه به برقراری ارتباط دوستانه با کشورهای همسایه و تاکید بر صادرات به کشور روسیه باید زیرساخت‌های صادراتی استان هرچه سریع‌تر تکمیل شود.
به‌غیراز زیرساخت‌های ناتمام در اصفهان مشکلات دیگر نیز باعث شده که این استان صنعتی آن‌طور که بایدوشاید نتواند در عرصه صادرات موفق باشد. سیاست‌های ارزی و عدم ثبات ارز، تحریمها، ارز چند نرخی و ... ازجمله مشکلاتی است که باعث شده تولیدکنندگان و صادرکنندگان اصفهانی نتوانند در صادرات موفق باشند. همه آنچه گفته شد به رشد هزینه تجارت منجر شده و به‌تبع تجار اصفهانی را از بازار رقابت منطقه حذف کرده است.
به گفته بسیاری از صادرکنندگان برخورد سلیقه‌ای با بخشنامه‌های مربوط به صادرات باعث می‌شود که هر کس برداشت خاصی از آن‌ها داشته باشد. از سوی دیگر تحریمها باعث شده که زیرساخت‌های دریافت ارز محدودشده و با دریافت معادل ریالی، دست دلال‌ها به عرصه صادرات باز شود.
واقعی شدن نرخ ارز می‌توانست زمینه‌های شکوفایی هرچه بیشتر را برای صادرات فراهم کند چراکه با رشد نرخ ارز، درآمدهای صادراتی افزایش می‌یابد و صادرات جذاب می‌شود اما ازآنجایی‌که تولیدکننده با محدودیت ارزی موجه است، ترجیح می‌دهد یا صادر نکند و یا از طریق سیستم بانکی برای دریافت ارز اقدام نکند.
معضلات نبود پایانه صادراتی
اگرچه اصفهان ظرفیت بالای صادراتی در بخش‌های مختلف دارد، اما به این دلیل که ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های صادراتی اصفهان چندان محکم نیست به‌راحتی مشاهده می‌شود که محصولات صادراتی اصفهان از استان‌های دیگر صادر می‌شود.
در حال حاضر سهم صادرکنندگان استان اصفهان از بار ارسالی از طریق ترمینال بار هوایی فرودگاه بین‌المللی شهید بهشتی اصفهان، کمتر از ۱۰ درصد است.
هرچند عباس رضایی استاندار سابق اصفهان اردیبهشت سال ۹۸ وعده داده بود تا سه ماه دیگر ایرلاین اختصاصی اصفهان تاسیس شود، اما این امر نه‌تنها تا به امروز محقق نشده، بلکه راه‌اندازی آن در بلاتکلیفی به سر می‌برد.
استان اصفهان باوجود ظرفیت کارگو ترمینال و پتانسیل‌های بالای صادراتی اما پرواز باری و اختصاصی خود را ندارد. البته اتاق بازرگانی به دنبال ایجاد زمینه‌های پروازهای اختصاصی از اصفهان است و اگر اصفهان خط پروازی اختصاصی داشت به‌طورقطع ظرفیت صادرات از کارگو ترمینال اصفهان افزایش می‌یافت. به گواه گمرک اصفهان صادرات اصفهان در ۹ ماهه سال قبل، رشد ۱۶ درصدی داشته اما تسهیلات گمرکی، زیرساخت‌های حمل‌ونقل و حمایت از صادرکنندگان از موضوعاتی است که همچنان مغفول مانده و بسیاری از فعالان اقتصادی به آموزش تجارت بین‌الملل و فنون مذاکره نیاز دارند. به همین دلیل نمی‌توان به فعالیت‌ها و امکاناتی که دولت و اتاق بازرگانی اصفهان به‌عنوان دو بخش دولتی و خصوصی برای توسعه صادرات اصفهان ایجاد کرده‌اند، نمره قابل‌قبول و بالایی داد. در دنیایی که تجارت و بازرگانی به‌سرعت دستخوش تحول و توسعه است اما هنوز هم بخشی از تجار ایرانی و اصفهانی با هزینه بسیار سنگین و آزمون‌وخطا و بدون شناخت از بازار هدف خود، فعالیت می‌کنند که بدون شک ادامه این روند مشکلات صادرات استان را علاوه می‌کند.
کمبودهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری
در سال ۹۵ پژوهشی با عنوان «تاثیرپذیری ادراک موانع توسعه صادرات منطقه‌ای از خصایص صادرکنندگان» توسط ساناز مفردی و محمد شیخ‌زاده انجام شد که موانع صادراتی و راهکارهای توسعه صادرات را شناسایی و رتبه‌بندی کرد. طبق این تحقیق عمده‌ترین موانع توسعه صادرات از دیدگاه صادرکنندگان به ترتیب شامل: نوسانات و تغییرات مداوم نرخ بهره و نرخ ارز، وجود نداشتن برنامه‌ریزی راهبردی برای نفوذ و ورود به بازارهای جهانی، نداشتن تفکر جهانی‌شدن بین مدیران شرکت‌ها و عمده‌ترین راهکارهای توسعه صادرات از دیدگاه صادرکنندگان به ترتیب شامل: برخورداری از امکانات حمل‌ونقل مناسب و مجهز زمینی و دریایی و غیره جهت صدور کالا، برخورداری از مهارت و دانش فنی در زمینه تولید محصولات مرغوب و باکیفیت جهت صادرات، برخورداری از زیرساخت‌های پیشرفته نظام بانکی و نظام ارتباطات در داخل کشور جهت صادرات بود. توسعه صادرات به‌عنوان یک راهبرد تجاری، عامل و موتور محرکه رشد اقتصادی و پیشرفت و توسعه است.
نتایج مطالعات زیادی نشان می‌دهد که توسعه صادرات دارای اثرات مثبت بر اقتصاد ملی است و ازجمله موجب تقویت تجارت خارجی و هدایت تولید و تخصیص منابع در جهت مزیت‌های نسبی، رشد اقتصادی، ارزآوری و تسهیل ورود کالاهای سرمایه‌ای برای تولید بیشتر و افزایش سرمایه‌گذاری و تشکیل سرمایه برای تولید بیشتر می‌شود.
بررسی روند صادرات کالاهای غیرنفتی ایران بر اساس آمارهای ارائه‌شده از سوی گمرک کشور نشان می‌دهد بازار صادرات غیرنفتی کشور طی سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۷ در حال کوچک شدن و متمرکز شدن است. علاوه بر کمبود زیرساخت‌های فیزیکی صادرات کالا مواردی مانند بالا بودن هزینههای تمام‌شده محصول، بالا بودن نرخ ارز مواد اولیه وارداتی، تحریمها، بالا بودن هزینه نرخ حمل‌ونقل و انتقال محصول به بازار هدف، قیمت‌گذاری محصول مبتنی بر نگاه کوتاه‌مدت و کسب سود، عدم شناخت سلیقه و نیاز مخاطبین، بالا بودن سهم مالیات بر واردات مواد اولیه و هزینههای ترخیص کالا در گمرک هم در کاهش نرخ صادرات غیرنفتی استان موثر بوده‌اند. می‌توان گفت تا زمانی که زیرساخت‌های اصفهان برای صادرات به بهترین شکل تکمیل نشود و همچنین تولیدکنندگان، صادرکنندگان و دولت اقدامات لازم را در حوزه فعالیت خود انجام ندهند، صادرات اصفهان به جایگاه اصلی خود نمی‌رسد.
