ساحت کارآفرینی خلاق
خلاقیت در پاسخگویی به نیازها، کالاها و خدمات جدیدی را به زندگی روزمره هر فردی اضافه کرده است. خدمات الکترونیک بانکی، شبکه های اجتماعی مجازی و یا حتی بازی های رایانه ای. با وجود این خلاقیت هاست که امروزه جامعه انسانی شکل گرفته و پیشرفت های قابل توجهی داشته است. برطرف کردن نیازهایی که شاید در گذشته غیرقانونی یا در تضاد با حقوق دیگران بوده است.
این خلاقیت ها توسط چه کسانی شکل گرفته است؟ جواب آن کارآفرینان است. یک کارآفرین با شناخت کافی از نیازها، روش نوینی را برای رفع تقاضا در پی می گیرد. اوست که تصمیم می گیرد به جای استفاده از روش معمول یا بهینه کردن آن، راه جدیدی را امتحان کند. این راه می بایست کیفیت بهتری داشته باشد، در دسترس همگان باشد، قیمت مناسب تری داشته باشد و به طور خلاصه به صرفه تر باشد.
مهم ترین تفاوت کارآفرینی و اشتغال زایی در همین است. اشتغال زایی کمک می کند کمبود های کالایی یا خدماتی برطرف شود. مانند تولید فولاد یا سیمان در یک منطقه. یا روش بهینه تری برای تولید کالا یا عرضه خدمات جایگزین می کند. مانند تولید تلویزیون های ال ای دی. اما یک کارآفرین تلویزیون را به تلفن های همراه می آورد. فولاد یا سیمان را از ساختمان سازی حذف می کند و یا پول نقد و چکرا با سیستم های مالی دیگر جایگزین می کند.
برای مثال نگاه کنید به ارزهای دیجیتال، توکن ها و ان اف تی ها! اگر روزی خالقان ارزهای دیجیتال از آن به مثابه ابزاری سرگرم کننده یا برهم زننده گان بازی دولت با مفهوم پول استفاده می کردند و مثلا با آن یک ساندویچ می خریدند( نمونه اش را در بریتانیا همین دوسال دیدیم) اما امروز کار به جایی رسیده است که سازندگان یکی از ارزهای دیجیتال می خواهد تا در جام جهانی قطر در مقام اسپاسنر ظاهر شود و به دارندگان آن ارز دیجیتال حق تصمیم گیری در امور آن ارز داده می شود و به جز آن از همه خدمات جام جهانی حضوری و مجازی می توانند به واسطه همان توکن استفاده کنند، اینجا معنا و کارویژه کارآفرینی که همان ایجاد ارزش به شمار می رود را می توان دید و نه تعاریف مغلوط و باژگونه برخی مدیران از کارآفرینی که هنوز فرق ایجاد اشتغال و کارآفرینی را در مقام نظر و عمل نمی دانند!
متأسفانه در ایران، این دو تعریف به جای هم مورد استفاده قرار می گیرد. یک تولیدکننده لوازم خانگی کارآفرین معرفی می شود و یک شرکت دانش بنیان اشتغال زا. یک کارآفرین به کمک خلاقیت خود تلاش می کند به جای 10 کارگر از 1 کارگر استفاده کند. چرا که باعث می شود هزینه های سربار کم تر شده و قیمت تمام شده پایین تر باشد. در نتیجه افراد بیشتری از آن کالا یا خدمات استفاده کنند. اما اشتغال زایی لزوما چنین دیدگاهی ندارد. این تفاوت دیدگاه در ساختار دولتی نمود بیشتری دارد. سازمان ها و ارگان های دولتی گاه بیش از نیاز واقعی خود کارگر یا کارمند استخدام می کنند و هدف اصلی آنان ایجاد شغل در منطقه است.
مهم ترین زیان وارد شده در این نوع دیدگاه، پایین بودن نرخ بهره وری است. زمانی که اولویت اول اشتغال زایی باشد، بهره وری به میزان قابل توجهی پایین خواهد آمد. خلاقیت مجال بروز نداشته و هزینه های سربار زیاد خواهد شد. این نوع نگاه، نه تنها کمکی به اقتصاد جامعه نمی کند، بلکه در بلند مدت پاشنه آشیل صنایع خواهد شد.
اگر واقع بین باشیم، تعطیلی اکثر صنایع در ایران، به همین نکته بر می گردد. در ایران، صنایع بیشتر به دنبال اشتغال زایی هستند تا کارآفرینی. به جای بهبود روند و استفاده از خلاقیت، در جهت توسعه ظرفیت حرکت می کنند. تعداد کارخانجات افزایش می یابد ولی بهره وری ایجاد نمی شود. بنابراین صنایع به مرور زمان فرسوده شده و سودآوری خود را از می دهند. در نهایت هزینه های سربار، آن ها را به ورشکستگی و تعطیلی می کشاند.
این نگاه حتی در بین مدیران و دولتمردان نیز رواج دارد. هر چقدر تعداد کارکنان یک کارخانه بیشتر باشد، اولویت بیشتری به آن ها می دهند. مزایا و خدمات بهتری ارائه می کنند و شرایط بهتری برای آن ها خواهند داشت. در عوض، صنایعی با بهروری بالا شرایط دشوارتری داشته و مزایای کمتری پیدا می کنند. بنابراین کارآفرینی و خلاقیت امتیاز محسوب نمی شود.
در نهایت، تا زمانی که نگاه مدیران و دولتمردان به کارآفرینی تغییر پیدا نکند، شرایط برای صنایع و کارآفرینان هر روز سخت تر خواهد شد. مدیران و دولتمردان باید با اولویت دادن به خلاقیت، بهره وری را ابتدا در سازمان های خود و سپس به صنایع مرتبط تزریق کنند. از کارآفرینان واقعی حمایت کرده و صنایع فرسوده را بهبود بخشند.
خوشبختانه در کشور ما، کارآفرین خلاق به اندازه کافی وجود دارد. و تنها خواسته آنان، فرصت برابر با دیگران است. اگر این مهم اتفاق بیفتد و مسیر کارآفرینی هموار شود، بی شک مشکل اشتغال نیز رفع خواهد شد. هزینه های دولت تعدیل شده و جامعه به سمت شکوفایی قدم بر می دارد. کافی است باور به بهروری، خلاقیت و کارآفرینی در بین ما شکل بگیرد.
