ثمره نیشکر
چگونه صنعت نیشکر به یک شرکت بزرگ دانش‌بنیان تبدیل شد؟
نیشکر صنعتی چندتولیدی
از آنجا که نیشکر، صنعتی چندتولیدی است، این صنعت در مسیر پروژه‌های دانش‌بنیان اقدامات متنوعی انجام داده است. لازم به تاکید است که گیاه نیشکر یک «محصول مادر و پایه‌ای» در کشاورزی خوزستان است که ده‌ها محصول با ارزش افزوده اقتصادی قابل توجه، از آن تولید می‌شود. ما در شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی یک حرکت هدفمند به سمت کشاورزی دانش‌بنیان را آغاز کرده‌ایم، زیرا کشاورزی دانش‌بنیان به فرموده رهبر معظم انقلاب، امنیت غذایی کشور را حاصل خواهد کرد. مدیریت مصرف آب و استفاده بهینه از منابع آبی اقدامی دانش‌بنیان در صنعت توسعه نیشکر هستند که با دانش و تجربه توام شده و با این اقدام، هم میزان مصرف آب در مزارع کاهش می‌یابد و هم موجب افزایش تولید در سطح خواهد شد. همچنین شیوه نوین آبیاری زیرسطحی را پیاده کرده‌ایم؛ به منظور مدیریت هر چه بیشتر منابع آبی، سامانه آبیاری قطره‌ای زیرسطحی به صورت پایلوت در کشت و صنعت‌ها در دست اجراست تا پس از پشتِ سر گذاشتن آزمایش‌های اولیه، در سطحی وسیع به‌کار گرفته شود. در کنار این روش‌های آبیاری، صنعت نیشکر از روش آبیاری جویچه‌ای، آبیاری مزارع با زهاب نیشکر در شرایط خشکسالی و... نیز بهره گرفته که سبب شده گیاه نیشکر در شرایط بحرانی، آسیب چندانی نبیند.
شرکت توسعه نیشکر یک شرکت بزرگ دانش‌بنیان است، زیرا رشد گیاه نیشکر در زمین‌های شور و لم‌یزرع جنوب خوزستان حاصل سال‌ها پژوهش و تحقیق است که امروز به بار نشسته است.
راهبرد نیشکر برای تولید حداکثری در شرایط تحریم
اگر بخواهم به راهبرد خود برای تولید حداکثری در شرایط تحریم اشاره کنم، می‌توانم موارد زیر را برشمارم:
طراحی و بومی‌سازی دستگاه‌ها و ادوات کشاورزی و صنعتی. برای رسیدن به تولید حداکثری، کمبودهایی در تامین ادوات کشاورزی و قطعات صنعتی وجود داشت که بخشی از آن با اتخاذ تمهیدات ویژه به همت نیشکر طراحی و ساخته شده است. ساخت دروگر نیشکر دستاوردی مهم است. دروگرهای نیشکر قدیمی و مربوط به 20 سال گذشته است اما با کارهای تحقیقاتی صورت‌گرفته این دستگاه بومی‌سازی و تکنولوژی آن به‌روز شد.
ساخت کارنده نیشکر، ساخت روبات جوشکار، ساخت دستگاه انتقال‌دهنده ملاس و ساخت اولین دستگاه هشداردهنده موتور، بخشی دیگر از اقدامات این شرکت در بومی‌سازی تجهیزات کشاورزی و صنعتی در راستای تولید دانش‌بنیان است. به‌روز کردن دانش در بخش‌های صنعت و کشاورزی نیشکر اقدامی مهم است که معتقدیم باید به صورت پیوسته و مدام صورت گیرد. در این زمینه از ارتقای استانداردهای صنعت نیشکر غافل نمانده‌ایم، از این‌رو ما باید خود را با بهترین‌های نیشکر در سطح جهان مقایسه کنیم، بنابراین تلاش همگی ما باید حرکت در مسیر استانداردسازی و کسب بالاترین دستاوردها در این صنعت باشد.
صنعت نیشکر در طول دهه‌های گذشته فعالیت‌های گسترده‌ای در سطح کشور انجام داده است. ویژگی‌های بارز فعالیت این شرکت در حال حاضر عبارت‌اند از:
- کشاورزی پایدار، علم‌محور و مبتنی بر محیط زیست در کنار تولید و ایجاد اشتغال ویژگی‌های مهم نیشکر هستند. نیشکر در صدر تولیدات کشاورزی خوزستان است و نیمی از محصولات کشاورزی این استان را تشکیل می‌دهد؛ از مجموع بالغ بر ۱۴ میلیون تن محصولات زراعی و باغی استان که باعث شده این استان در صدر تولیدکنندگان کشاورزی کشور قرار بگیرد، بیش از هفت میلیون تن آن نیشکر است. رسیدن نیشکر به چنین جایگاهی محصول حرکت مستمر این صنعت در مدار علم است، به‌طوری که می‌توان گفت شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی یک دانشگاه بزرگ نشر دانش کشاورزی است.
همچنین رویکرد شرکت توسعه نیشکر در حوزه کشاورزی عبارت‌اند از:
توجه به محیط زیست، نوآوری و خلاقیت در صنعت دو رویکرد شرکت توسعه نیشکر در حوزه کشاورزی هستند. نوآوری و خلاقیت در خدمت اهداف تولید و محیط زیستی این شرکت است و در همین زمینه به منظور افزایش برداشت سبز، با تکیه بر توان و علم داخل، چندین دستگاه دروگر نیشکر بومی‌سازی شده است.
حذف سموم و آفت‌کش‌های شیمیایی از مزارع نیشکر با استفاده از کنترل بیولوژیک اقدامی مهم در عرصه کشاورزی است که این صنعت را در رده صنایع دوستدار محیط زیست قرار داده است.
تلاش برای سازگاری هرچه بیشتر کشت نیشکر با شرایط آب‌و‌هوایی و اقلیمی خوزستان اقدام دیگر این شرکت در حوزه کشاورزی است که در حال حاضر با استفاده از واریته‌های جدید و سامانه‌های نوین آبیاری در حال انجام است. در حال حاضر استفاده از شیوه آبیاری «هیدروفلوم» مزارع نیشکر به عنوان مدرن‌ترین شیوه آبیاری دنیا یاد می‌شود که استفاده از این روش موجب افزایش بهره‌وری آب در صنعت نیشکر شده است. اقلیم خوزستان در دو سال گذشته با خشکسالی شدید روبه‌رو بوده است. در این مدت توانستیم با تمهیداتی تبعات خشکسالی در مزارع نیشکر را به حداقل برسانیم. این ترفندها عبارت‌اند از:
اگر اقدامات تحقیقاتی صنعت نیشکر در استفاده مجدد از زهاب نیشکر و افزایش بهره‌وری آب و... نبود به‌راحتی نمی‌توانستیم از خشکسالی سخت تابستان امسال بگذریم و قطعاً خسارت‌های بی‌شماری بر پیکره نیشکر وارد می‌آمد اما با اقدامات صورت‌گرفته توانستیم آسیب‌ها را به حداقل برسانیم.
خشکسالی تابستان سال جاری در نیم‌قرن اخیر بی‌سابقه بود، در خشکسالی سال ۱۳۹۷، بیش از ۵۰ درصد مزارع نیشکر آسیب دید و تولید شکر با کاهش شدید مواجه شد اما در سال جاری به‌رغم خشکسالی بی‌سابقه به دلیل اقدامات انجام‌شده فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد تولید کاهش می‌یابد.
