طرح جامع فلز سرخ به مرحله اجرا رسید
دورخیز برای جهش تولید مس
یکی از طرح‌های جامعی که هم‌‌اکنون در دستور کار ایمیدرو قرار دارد و مراحل نهایی تدوین را سپری می‌کند، طرح جامع مس است که با توجه به موقعیت ممتاز ایران در حوزه معدن و صنایع معدنی مس در منطقه و آسیا، اهمیتی ویژه برای این سازمان دارد. ایمیدرو اقدامات ارزشمندی در راستای تدوین نقشه راه معدن کشور، تدوین و پایش طرح جامع فولاد، تدوین طرح‌های جامع سرب، روی، طلا و زغال‌‌سنگ و تدوین طرح‌های جامع مس و آلومینیوم انجام داده است که دو طرح اخیر، مراحل پایانی مطالعه و تدوین استراتژی و برنامه‌های عملیاتی خود را سپری می‌کنند تا پس از جمع‌‌بندی‌‌های لازم وارد مرحله اجرا و پایش شوند. تدوین طرح‌های جامع کشوری در حوزه معدن و صنایع معدنی، مبتنی بر ابلاغ برنامه اجرایی نقشه راه معدن و صنایع معدنی و مکلف بودن ایمیدرو به انجام این مهم و نیز بر اساس بند ۳۸ تصویب‌‌نامه ستاد اقتصاد مقاومتی بوده است.
بررسی شاخص‌‌های مختلف در طرح جامع مس
مدیرعامل شرکت مشاور اقتصادی آرمان آتورپات در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: مطالعات مبسوطی درباره طرح جامع مس در دو بخش توسط سازمان ایمیدرو انجام شده است که البته این مطالعات صرفا برای مس نبود و در رابطه با طلا و آلومینیوم نیز اقداماتی صورت گرفته است. بخش اول شرح خدمات این طرح جامع شامل مرور مطالعات پیشینه، هدف‌‌گذاری‌‌های قبلی، نوع متدولوژی و امکان تحقق آن، وضعیت صنعت مس در دنیا، بررسی کشورهای پیشرو در این صنعت و همچنین کشورهای همسایه و رقیب از لحاظ موقعیت سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و زیرساختی و محیط کلان کشورها، میزان ذخایر موجود و میزان ظرفیت و میزان بهره‌‌وری کشورها می‌شود.
فرشید سلطانزاده مدیر شرکت مشاوره طرح جامع مس افزود: در مجموع طرح جامع مس که اکنون در حال تدوین است وضعیت کشور به لحاظ سیاسی و اقتصادی و اجتماعی، شاخص‌‌های مختلف کلان و همچنین شرایط صنعت مس، میزان تولید، ذخایر و ظرفیت‌‌ها و بررسی جایگاه صنعت مس به لحاظ فنی، شرایط سوددهی و زیان‌‌دهی صنعت مس و در نهایت چالش‌‌های کلان صنعت که شامل 16 چالش می‌شود را مورد مطالعه و بررسی قرار داده است. همچنین در این طرح به راهکارهای حل و مقابله با چالش‌‌ها در ایران و سایر کشورهای فعال در حوزه صنعت مس توجه شده است. بخش دوم این طرح به مسیری که باید طی شود اشاره می‌کند و وضعیت این صنعت با توجه به چالش‌‌های موجود طی افق و چشم‌‌انداز در 10 سال آینده در شاخص‌‌هایی همچون ارزش افزوده، محیط زیست، اشتغال‌زایی، شرایط اقتصادی و ارزش‌آفرینی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
وی عنوان کرد: رویکردهای نام برده شده در این طرح طی چند سناریو مورد ارزیابی قرار گرفت و از لحاظ اینکه با دنیا از نظر گشایش اقتصادی و سیاسی توافق خواهد شد یا نه نیز مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. شاخص‌‌های دیگری همچون تحریم‌ها با مدل‌‌سازی (آرمانی) بهینه اهداف مشخص شد که در حلقه‌های مختلف معدن، ذوب، پالایش و محصولات پایین‌دست که چه میزان سرمایه‌‌گذاری و زیرساخت نیاز است و در آینده چه فرصت‌‌های اشتغالی در این صنعت به وجود خواهد آمد نیز مورد توجه قرار گرفت. در مجموع با این اهداف طرح جامع مس برنامه‌‌ریزی و در ادامه برنامه عملی ارائه شد.
جهش تولید 3 تا 4 برابری با اجرای طرح جامع مس
سلطانزاده در ادامه گفت: طرح جامع مس یک طرح کلان بوده و ممکن است بخشی از سرمایه مورد نیاز جهت اجرای آن توسط دولت و بخشی دیگر توسط بخش خصوصی و سرمایه‌‌گذار خارجی تامین شود. در مجموع اکتشافاتی که طی یک دهه اخیر انجام شده جایگاه ایران را از لحاظ ذخایر معدنی مس به رتبه پنجم دنیا ارتقا داده است اما ایران از نظر میزان بهره‌‌برداری از ذخایر شکاف قابل توجهی با متوسط دنیا دارد. در دنیا سالانه چیزی حدود 4/ 2 درصد ذخایر با عمر متوسط 10 ساله برداشت می‌شود، این در حالی است که این شاخص برای معادن ایران 6/ 0 درصد برآورد شده است. انتظار می‌‌رود با اجرای این طرح جهش حداقلی 3 تا 4 برابری در تولیدات معدنی که حلقه‌‌ای است که عمده ارزش افزوده و اشتغال در آن بخش متمرکز بوده به ثمر برسد. مبنای هدف‌گذاری و افق توسعه‌‌ای در صنعت مس بر همین اساس در نظر گرفته شده است.
مدیرعامل شرکت ارائه‌دهنده طرح جامع مس ابراز کرد: این طرح تدوین و طراحی شده تا مشخص شود صنعت مس در حلقه‌های مختلف به چه سمتی پیش رود و دولت طبق اختیاراتی که در قانون‌گذاری و ارائه تسهیلات دارد صنعت را به سمتی که بهینه باشد سوق دهد. بخشی از این برنامه شامل حال شرکت‌‌های بزرگ همچون شرکت ملی مس می‌شود یا بخش خصوصی با توجه به سیاستگذاری‌‌هایی که دولت انجام می‌دهد سمت و سوی خود را معین خواهند کرد. با توجه به افق 10 سالهای که در طرح جامع مس در نظر گرفته شده اجرای این طرح نیاز به پایش و رصد دارد تا مشخص شود که اجرای آن با توجه به برنامه‌‌ریزی‌‌های انجام‌شده تا چه میزان درست پیش می‌‌رود. طرح جامع مس یک طرح مشاوره‌‌ای و مدیریتی است. سیاستگذار این حوزه دولت است و در بالاترین مقام آن وزارت صمت به حساب می‌‌آید و مشخص می‌کند که صنعت مس را به چه حوزه‌هایی نزدیک کند و در چه حوزه‌هایی فرصت وجود ندارد و تهدیدها را برطرف کند و روی نقاط قوت تاکید کند و نقاط ضعف را پوشش دهد و در مجموع اینکه چه نوع استراتژی در این صنعت درپیش گرفته شود در اختیارات دولت خواهد بود.
وی یادآور شد: بزرگ‌ترین چالش در مرحله اجرای طرح مطرح می‌شود و در واقع تجمیع توان مدیریتی، منابع مالی و زیرساخت‌‌ها مهم‌ترین معضل این طرح به حساب می‌‌آید تا جهش مورد نیاز در حوزه تولیدات معدنی محقق شود. صنعت مس در حال حاضر در حوزه اکتشافات در جایگاه مطلوبی قرار گرفته است اما باید بتوان از آن بهره‌‌برداری کرد و مشخص نیست با این میزان تکنولوژی در حوزه مس بهره‌‌برداری از ذخایر طی چند سال آینده محقق خواهد شد و آیا مس در سالهای آتی ارزشمندی فعلی را خواهد داشت یا خیر؟
مدیرعامل شرکت مشاور اقتصادی آرمان آتورپات اضافه کرد: با توجه به توسعه استفاده از خودروهای برقی و سایر مصارف مس میزان سرانه مصرف جهانی فلز سرخ روبه افزایش است، اما در این بین تهدیدهایی در حوزه جایگزینی و کنار گذاشتن مس به عنوان مثال انتقال برق از راه دور مطرح می‌شود که به تدریج صنعت به سمت تولید سبز و کربن صفر حرکت می‌کند. از آنجا که انرژی در ایران ارزان است و فرهنگ صنعتی متفاوت با دنیا دارد، اگر توسعه صنعت مس به تعویق بیفتد و تولید و صادرات با تاخیر انجام شود نمی‌توان جایگاه واقعی مس را در رتبه‌‌بندی دنیا تصاحب کرد و این دیر جنبیدن می‌تواند تهدیدی برای صنعت مس ایران باشد. اکنون صنعت مس در دنیا در حال رشد است و صنعتگران و دولت ایران می‌توانند با توجه جدی به واقعیت‌‌ها، از شکاف ایجاد شده استفاده کنند و با کمک تجمیع قدرت مدیریتی و توان مالی در کشور صنعت مس را با توجه به طرح جامع به جایگاه واقعی خود برسانند.
طرح جامع مس آماده برای اجرا
در ادامه کوروش شعبانی نایب‌رئیس انجمن مس ایران به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» گفت: طرح‌های جامع به بررسی شرایط موجود کشور و پیش‌‌بینی و برنامه‌‌ریزی برای آینده کشور در حوزه مورد نظر و همچنین مقایسه وضعیت داخل با خارج از کشور می‌‌پردازد. هدف از تهیه طرح‌های جامع در حوزه‌های مختلف برنامه‌‌ریزی برای آینده صنعت مورد نظر با دیدگاه توسعه و برای افق‌‌های 5، 15 و 20 سال آتی کشور است و در واقع این طرح‌های جامع خوراکی برای برنامه‌های توسعه‌‌ای به حساب می‌‌آیند که نیاز به خط مشی و نقشه راه مشخصی برای صنعت مورد نظر دارد. برنامه‌‌ریزی طرح جامع مس از3 سال گذشته توسط ایمیدرو کلید خورد و طی این مدت نیز دو طرح جامع مس تهیه شد که مناسب آن دوره بودند و عملا برای شرایط فعلی ناکارآمد هستند.
وی خاطرنشان کرد: اکنون طرح جامع مس براساس مطالعات به روز در حال تهیه و تصحیح است و این طرح به صورت مقدماتی تهیه شده و چیزی حدود 85 درصد پیشرفت داشته و در مراحل نهایی اصلاح و اظهارنظر فعالان صنایع مختلف است. چندی پیش در وزارت صمت با حضور معاون بخش معدن طرح جامع مس توسط شرکت مشاور تهیه‌‌کننده این طرح ارائه شد و نظرات فعالان این صنعت و به‌ویژه انجمن مس مورد نقد و بررسی قرار گرفت تا طرح جامع برای اجرا آماده شود.
شعبانی عنوان کرد: طرح جامع مس دارای هفت کمیته تخصصی است و انجمن مس درصدد آن است که این طرح را برای کمیته‌های مختلف ارسال کند و با نظر و مشورت با آنها طرح جامع مس را مورد بازبینی قرار دهد و برای اجرا و اصلاحات به ایمیدرو تحویل داده شود. طرح جامع مس چیزی حدود 85 درصد پیشرفت داشته و در واقع در آستانه نهایی شدن است و این طرح طی قراردادی به یک شرکت مشاوره‌‌ای واگذار شده که طی زمان‌بندی مشخصی طرح نهایی به تصویب برسد و چون طرح بزرگی است به زمان زیادی نیز نیاز دارد، چرا که آمار و بررسی‌‌های داخلی و بین‌المللی باید مورد مطالعه دقیق قرار گیرد اما این طرح می‌توانست زودتر نهایی شود و به مرحله اجرا برسد.
وی تاکید کرد: برنامه‌های طرح‌های جامع با نگاه و رویکرد روبه جلو و آینده‌‌نگری تهیه می‌شود و طرح جامع مس نیز می‌تواند یک نقشه راه برای مدیران صنعت مس کشور باشد که بر مبنای آن برای معادن و صنایع معدنی برنامه‌‌ریزی و در واقع با این طرح افق پیش رو را هدف‌گذاری می‌کنند و مسیر را برای رسیدن به هدف مورد نظر که به نوعی ارتقای صنعت مس در حلقه‌های مختلف است هموارتر می‌کند. به عبارت بهتر ماهیت طرح‌های جامع به همین شکل است که به شرط اجرا راه را برای رسیدن به هدف مورد نظر تسهیل می‌کند.
به تمام جهات طرح‌های جامع باید توجه شود
سیداحمد مشکانی عضو هیات‌مدیره انجمن مس ایران نیز در ادامه به «دنیای اقتصاد» گفت: در طرح جامع مس بخش‌های مختلفی همچون اکتشاف، استخراج، فرآوری، ماشینآلات و صنایع پایین‌دستی برای افق 10 یا 20 ساله مورد مطالعه قرار گرفته است تا صلاحدید کشور مشخص شود که کدام بخش صنعت مس به توجه و سرمایه‌‌گذاری بیشتری نیاز دارد. همچنین مقایسه شرایط ایران با سایر کشورها نیز از دیگر موارد این طرح است که توسط شرکت مشاوره مورد بررسی قرار گرفته است. طرح به مرحله نهایی رسیده است و اکنون باید این طرح به بخش‌های خصوصی، خصولتی و انجمن‌‌ها جهت مطالعه و بازنگری ارائه شود و در پایان در اختیار وزارت صمت جهت تصویب و اجرا قرار می‌گیرد.
