خوش‌بین اما نگران
چشم‌انداز جهانی تولید چگونه خواهد بود؟
با عبور تولید صنعتی و ظرفیت مصرف از سطوح قبل از پاندمی، افزایش تازه‌ای در سفارش‌های جدید در تمامی بخش‌های صنعت شکل گرفت و انتظار می‌رود این رشد تا پایان سال ۲۰۲۲ ادامه پیدا کند. شرکت مشاوره اقتصادی دیلویت بر اساس مدل اقتصادی آکسفورد پیش‌بینی کرده که رشد تولید صنعتی در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱/ ۴ درصد باشد. با افزایش هزینه‌های سرمایه‌گذاری، ترکیبی از ارزش بالای کسب‌وکارها، درآمد قابل توجه و بدهی کم احتمالاً به تشویق شرکت‌ها در توسعه قابلیت‌های فناورانه، رشد سهام و توسعه در بازارهای جدید منجر می‌شود. مشوق‌های سیاستگذاری و سرمایه‌گذاری زیرساختی هم می‌تواند در بهبود بخش صنعت مشارکت داشته باشد.
با وجود این، به دلیل ریسک‌های موجود خوش‌بینی حول رشد درآمد همچنان با احتیاط صورت می‌گیرد. کمبود نیروی کار و بی‌ثباتی زنجیره تامین در حال کاهش بازدهی عملیاتی و حاشیه سود شرکت‌هاست. بازگشایی مشاغل با سرعتی بیش از دو برابر سطوح اشتغال دوران پیش از پاندمی در حال انجام است و در برخی کشورها نظیر آمریکا به سطوح تاریخی خود رسیده است. مشکلات مربوط به تامین منابع و لجستیک جهانی نیز همچنان یکی از چالش‌های بزرگ پیش‌روی صنایع در سال ۲۰۲۲ خواهند بود. البته باید در کنار این موارد فشار هزینه و ریسک تورمی را هم اضافه کرد.
قیمت فولاد، آلومینیوم و دیگر کالاهای اساسی هم در میان کمبود عرضه رشد چشمگیری داشته است. علاوه بر این ریسک ناشی از سویه‌های دیگر کووید ۱۹، حملات سایبری، چالش‌های زیست‌محیطی و افزایش نرخ بهره شرکتی را هم باید اضافه کرد. صنایع جهانی همچنین باید انتظار افزایش نااطمینانی سیاسی و محدوده وسیعی از اختلالات در سطح جهانی را داشته باشد.
برای سازمان‌هایی که نه‌تنها به دنبال فعالیت در زمان آشفتگی بوده و بازیابی اقتصادی سریعی داشته باشند بلکه در پی تکمیل دوره رشد بعدی خود هستند، چابکی کسب‌وکار می‌تواند حیاتی باشد. تولیدکنندگان صنعتی که بلوغ دیجیتال بالاتری قبل از دوران کووید۱۹ داشتند، نسبت به همتایان خود تاب‌آوری بیشتری داشته و برخی نیز توانستند فرآیند دیجیتالی شدن خود را در حین بحران شتاب بخشند. امروز، نوآوری کارخانه هوشمند، تحول دیجیتال و ای-کامرس برای آینده رقابتی‌تر و پایدارتر تولید صنعتی در جهان حیاتی است. یک بررسی نشان می‌دهد که ۶۸ درصد از مدیران عامل صنایع بزرگ جهان نسبت به کسب‌وکار خود بسیار خوش‌بین هستند. این در حالی است که این رقم در سال ۲۰۲۰ کمتر از ۶۳ درصد بود. با توجه به اینکه رهبران کسب‌وکار تنها به دنبال دفاع از خود در برابر اختلالات نیستند و می‌خواهند روحیه روبه جلوی خود را تقویت کنند، پنج روند بسیار مهم در صنعت تولید جهانی شکل گرفته است.
کمبود نیروی کار
در سال ۲۰۲۲ تعداد مشاغل بدون تقاضا به شدت محدود شده و این موضوع به لطف بهره‌وری و رشد بیشتر اتفاق افتاده است. پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۰ ایالات متحده با کمبود بیش از ۱/ ۲ میلیون شغل مواجه باشد. قحطی استعدادها موجب شده شرکت‌های تولیدی دستمزدهای خود را افزایش دهند. با وجود اینکه صنایع حداقل دستمزد کارگران تولید خود را افزایش داده‌اند، برخی صنایع رقیب افزایش دستمزد بیشتری را در دستور کار خود قرار داده‌اند. با وجود این تحول دیجیتال موجب ایجاد انقلابی در کارهای تولیدی شده و خودکارسازی برخی از وظایف روتین بخشی از کمبود نیروی کار را جبران کرده است. سازمان‌ها همچنین ممکن است مشوق‌های بیشتری را از طریق بازطراحی محیط کار، تفکر مجدد در مورد ظرفیت‌های نیروی کار، انعطاف‌پذیری و استراتژی‌های خلاقانه محیط کار به این بخش وارد کنند.
به منظور جذب استعدادهای باقیمانده، صنایع باید استراتژی‌هایی نظیر مهارت‌آموزی و بازسازی برند اشتغال خود را در دستور کار قرار دهند. افزایش درک عمومی از صنعت می‌تواند یکی از راه‌های موثر باشد. شهرت سوء ناشی از سابقه جابه‌جایی مشاغل به مناطق کم‌هزینه یا برون‌سپاری همچنان یک چالش مهم برای برخی تولیدکنندگان است که باید بر آن غلبه کنند. مدرن‌سازی تجهیزات، تکنولوژی‌های پیشرفته، تحرک شغلی، رفاه و جذب نیروی کار جدید مواردی است که می‌توان برای بهبود شرایط آنها را در نظر گرفت.
درگیر شدن با اکوسیستم استعدادیابی بزرگ‌تر و تنوع‌بخشی به مهارت‌ها می‌تواند برای جبران موج اخیر بازنشستگی و استعفای داوطلبانه کارساز باشد. در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها در حال بازبینی الزامات استخدام خود هستند و راه‌های آنلاین و آسان‌تری را برای درخواست همکاری امتحان می‌کنند.
ناپایداری زنجیره تامین
بازیابی زنجیره تامین اگرچه در چشم‌انداز صنایع نسبت به قبل روشن‌تر است اما این بخش همچنان یکی از چالش‌های اصلی پیش‌روی صنایع جهانی به حساب می‌آید. جای هیچ شکی وجود ندارد که تولیدکنندگان در سطح جهانی تقریباً با اختلال پیوسته‌ای مواجه‌اند که هزینه‌ها و توانایی آنها برای سازگاری با محیط را به چالش می‌کشد. گزارش‌های مدیران خرید همچنان نشان می‌دهد که در سطح جهان عوارض ناشی از تقاضای بالا، افزایش هزینه‌های مواد خام و حمل‌ونقل و تحویل کند به صنایع مختلف ضربه زده است. چالش‌های حمل‌ونقل احتمالاً در سال ۲۰۲۲ ادامه خواهد داشت و مهم‌ترین آنها کمبود راننده ماشین سنگین خواهد بود. همچنین با پیشی گرفتن تقاضا از عرضه، هزینه‌های بیشتری بر مشتریان تحمیل خواهد شد.
دلایل ریشه‌ای ناپایداری زنجیره تامین در جهان احتمالاً وابستگی بیش از حد به موجودی پایین انبارها، شرطی رفتار کردن عرضه‌کنندگان و تهی شدن از توانایی‌های داخلی خواهد بود. به همین دلیل انتظار می‌رود استراتژی‌های زنجیره تامین در سال ۲۰۲۲ چندوجهی باشد.
شبکه‌های عرضه دیجیتال و تجزیه و تحلیل داده دو عامل توانمندساز قدرتمند برای انعطاف‌پذیری بیشتر و واکنش مضاعف به اختلالات خواهند بود. ریسک ناشی از متصل نبودن داده‌ها به هم می‌تواند بسیار قابل توجه باشد. کمبود یکپارچگی زنجیره تامین می‌تواند تا سال ۲۰۲۵ از هر پنج کارخانه هوشمند فعالیت سه تولیدکننده را متوقف کند. فراتر از داده‌ها، با ادامه واگرایی مدل‌های منبع‌یابی جهانی و موجودی کم، احتمالاً تغییر مجدد اجزا یا حتی مجموعه‌های نهایی به افزایش قدرت منجر می‌شود. افزایش دستمزدها و هزینه‌های حمل‌ونقل در سطح جهانی باعث رقابتی شدن صنایع مستقر در خشکی شده و این در حالی است که سازمان‌ها به دنبال اجتناب از تکرار سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۲۰ هستند.
نوآوری‌های کارخانه هوشمند
صنایع تولیدی به دنبال رشد و حفظ سودآوری بلندمدت هستند و به همین دلیل باید ظرفیت‌های دیجیتال را در تمامی عرصه‌ها با آغوش باز پذیرا باشند. کارخانه‌های هوشمند، شامل سرمایه‌گذاری‌های زمین سبز و زمین قهوه‌ای برای بسیاری از تولیدکنندگان به عنوان یکی از راه‌های کلیدی رقابت‌پذیری شناخته می‌شود. سازمان‌های بیشتری در حال ایجاد پیشرفت و مشاهده نتایج استفاده مداوم، مطمئن و کارآمد از هوشمندسازی هستند. در سال ۲۰۲۲ بیش از ۴۵ درصد از مدیران اجرایی شرکت‌های صنعتی انتظار دارند که عملیاتشان با کمک سرمایه‌گذاری در اینترنت اشیا و فرآیندهای خودکار بهینه‌تر شود.
استفاده از فناوری‌های نوظهور می‌تواند مقیاس هوشمندسازی را از پروژه‌های کوچک خانگی به خطوط تولید و کارخانه‌ها بیاورد و یک ترکیب جامع از بینش و اجرا را در کنار هم ارائه کند. فناوری‌های بنیادی نظیر محاسبات ابری سرعت، مقیاس و شفافیت را به شدت در سطح صنعت افزایش خواهد داد. استقرار فناوری ۵G صنعتی نیز در سال ۲۰۲۲ بیشتر خواهد شد و این موضوع پیشرفت‌های فناورانه بیشتری را برای کارخانه‌ها به ارمغان خواهد آورد.
امنیت سایبری
حملات سایبری خطرناک به صنایع و دولت‌های مختلف در سال‌های اخیر باعث شده که امنیت سایبری از اهمیت ویژه‌ای در مدیریت ریسک برای اکثر مدیران برخوردار باشد. افزایش تهدیدها در دوران پاندمی موجب شد تا یک ریسک به مجموعه ریسک‌های تولیدکنندگان اضافه شود. بر اساس یک بررسی بیش از ۸۲ درصد از مدیران صنایع جهانی قصد دارند در سال ۲۰۲۲ سرمایه‌گذاری روی امنیت سایبری را افزایش دهند. از آنجا که تهدیدات داخلی نیز با جابه‌جایی نیروی کار در حال افزایش است، اهمیت امنیت سایبری در داخل و خارج سازمان‌ها به‌طور فزاینده‌ای در حال رشد است. نیاز است تا مدیران عملیاتی افراد دقیقی را مسوول دستورالعمل‌های امنیت سایبری کرده تا هر لحظه و بلادرنگ گزارش‌دهی در این حوزه را در دستور کار خود قرار دهند.
تولیدکنندگان نه‌تنها باید به دنبال دفاع سایبری باشند بلکه باید کسب‌وکار خود را چنان منعطف کنند که در صورت حمله سایبری بتواند خود را بازیابی کند. جرائم سایبری می‌تواند علاوه بر زیان مالی، مالکیت فکری را نیز تحت تاثیر قرار دهد. مجرمان سایبری همچنین می‌توانند کل عملیات یک شرکت صنعتی را متوقف کرده و شبکه‌های تامین را نیز مختل کنند. بنابراین به نظر می‌رسد مقابله با جرائم سایبری و تامین امنیت فضای اینترنت به یک عزم فراملی و جهانی نیاز دارد.
سرمایه‌گذاری ESG
ظهور سریع عوامل حکمرانی، اجتماعی و زیست‌محیطی باعث شده تا مفهوم پایداری در صنایع به گونه‌ای بازتعریف شوند که تا به امروز مشاهده نشده بود. یک‌سوم از کل دارایی‌های تحت مدیریت صنایع مشاوره دارایی‌های مالی احتمالاً تا سال ۲۰۲۵ به صنایع مرتبط به این سه حوزه تعلق پیدا کند. هزینه سرمایه مرتبط با ESG هم می‌تواند اولویت سازمان‌ها را در رابطه با رقابت‌پذیری و سلامت مالی تحت تاثیر قرار دهد. در حالی که سرمایه‌گذاران، هیات‌های مدیره، مشتریان، کارفرمایان و سیاستگذاران به تمرکز روی ESG ادامه می‌دهند، انتظار می‌رود توجه صنایع هم در سال ۲۰۲۲ به این سه حوزه جلب شود. ۹۵ درصد از مدیران شرکت‌های تولیدی انتظار دارند که سازمان‌هایشان در سال ۲۰۲۲ سرمایه‌گذاری بیشتری در بخش‌های ESG انجام دهند. در کنار تمرکز روی عملکرد، با افزایش درآمد تولیدکنندگان ارتباط بیشتری با سهامداران خواهند داشت.
بسته به بازار نهایی تولیدکنندگان، تمرکز روی مسوولیت‌پذیری زیست‌محیطی بیشتر خواهد شد. به منظور توسعه و رسیدن به اهداف انتشار صفر کربن، سازمان‌های بیشتری برای نقش‌آفرینی بیشتر در این راستا تلاش خواهند کرد. با افزایش توجه به مثلاً گرمایش زمین، صنایع بیشتری به اجرایی کردن تعهدات اقلیمی خود پایبند خواهند بود و این توجه اکثر مراحل زنجیره تامین از تولید گرفته تا توزیع و بازار مصرفی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
کدام صنعت وضعیت بهتری خواهد داشت؟
نشریه مطرح اکونومیست در آستانه آغاز سال ۲۰۲۲، چشم‌انداز خود از برخی صنایع جهانی را منتشر کرده بود. با توجه به بحران مواد غذایی به گفته این نشریه مصرف جهانی چای در سال ۲۰۲۲ تا چهار درصد و قیمت‌ها تا هشت درصد افزایش خواهد یافت. قیمت قهوه که در سال ۲۰۲۱ بیش از یک‌پنجم افزایش یافته بود، در سال ۲۰۲۲ مجدداً باز خواهد گشت. از سوی دیگر، با تغییرات آب‌وهوایی در جهان، محصولات شناخته‌شده در محل‌های ناآشنایی کشت خواهند شد که کشت آووکادو در برزیل یکی از آنهاست.
این نشریه پیش‌بینی کرد همزمان با تزریق دوزهای تقویتی واکسن کووید در کشورهای ثروتمند، کشورهای فقیر همچنان در تلاش برای ایمن‌سازی افراد آسیب‌پذیرتر خواهند بود. با وجود این، با افزایش پنج‌برابری ظرفیت تولید واکسن به حدود ۲۲ میلیارد دوز، کمبود واکسن کاهش خواهد یافت. با سرعت گرفتن واکسیناسیون، آسیا از سیاست «کووید صفر» خود فاصله خواهد گرفت و با افزایش واکسیناسیون و درمان‌های بهتر، مرگ‌ومیر نیز کاهش خواهد یافت. با وجود این، فناوری همچنان کمک‌حال سیستم بهداشت و درمان خواهد بود. به گفته اکونومیست الگوریتم‌ها به اولویت‌بندی بیماران کمک خواهند کرد و آزمایش بیوپسی مایع می‌تواند ابتلا به سرطان را تشخیص دهد. همچنین خدمات پزشکی از راه دور نیز به مراقبت‌های بهداشتی عادی کمک خواهد کرد.
به نظر می‌رسد قیمت‌های انرژی در سال ۲۰۲۲ نیز به روند صعودی خود ادامه خواهد داد. افزایش تقاضا و پایین ماندن عرضه سبب افزایش قیمت‌های انرژی در سال گذشته شد و این روند با توجه به جنگ روسیه و اوکراین تشدید خواهد شد.
رشد ۴۰درصدی قیمت کالاهای صنعتی در سال ۲۰۲۱ در طول دهه گذشته اتفاقی کم‌سابقه بوده. با این حال اکونومیست پیش‌بینی می‌کند که این رشد قیمت در سال ۲۰۲۲ به علت کاهش سرعت رشد جهانی و برطرف شدن اختلال زنجیره عرضه، تا حدی جبران خواهد شد. با وجود اینکه قیمت فلزات در سال آینده ۱/ ۱ درصد افزایش خواهد داشت، با کاهش رونق پس از کرونا برخی از فلزات چون فولاد، با کاهش قیمت روبه‌رو خواهند بود. قیمت‌های جهانی مس در سال ۲۰۲۲ بیش از چهار درصد رشد خواهد داشت. سیل سرمایه‌گذاری به سمت خودروهای برقی که مس یکی از عناصر اصلی در باتری آنهاست، از علل اصلی این افزایش قیمت محسوب می‌شود.
همچنین پیش‌بینی می‌شود سهم خرده‌فروشی‌های آنلاین از کل فروش به حدود ۲۰ درصد در سال ۲۰۲۲ برسد. این سهم در سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰ درصد بوده است. با وجود این، رشد نسبت به سال گذشته آهسته‌تر خواهد بود؛ چراکه دولت‌ها محدودیت‌های جابه‌جایی شهروندان را کاهش خواهند داد. نهادهای نظارتی به علت نگرانی از فعالیت‌های انحصاری و استفاده ناعادلانه از اطلاعات با غول‌های آنلاین برخورد خواهند کرد. با این حال، فروش آنلاین همچنان به رشد خود ادامه خواهد داد. فروش جهانی تا سال ۲۰۲۲ حدود ۲۲ درصد از تجارت الکترونیک را به خود اختصاص خواهد داد و آسیا پیشرو این صنعت خواهد بود.
