مصادیق پیروزی
بخش تعاون در کدام کشورها موفق بوده است؟
تعاون
شرکت‌های تعاونی (co-operative) به مشارکتی گفته می‌شود که توسط عده‌ای از افراد هم‌صنف که با یکدیگر تشابهی دارند، شکل می‌گیرد. به عنوان مثال همسایه‌ها یا همشهری‌هایی برای دستیابی به منافع مشترک، تعاونی تاسیس می‌کنند و با اشتراک‌گذاری سرمایه معینی به حل مشکلاتشان می‌پردازند. به عنوان مثال عده‌ای همچون افراد نامبرده تصمیم می‌گیرند برای تامین مایحتاج روزانه و کالاهای ضروری شرکت تعاونی را تاسیس کنند. در این شرکت سعی می‌شود کالاهایی به صورت دست اول خریداری شود و به همان قیمت تمام‌شده یا با سود بسیار جزئی به افراد ارائه شود. امکان دارد که افراد در یک تعاونی سهم و سرمایه یکسانی نداشته باشند، اما هر عضو بدون توجه به میزان درصد سهامش دارای یک رای است و بحثی تحت عنوان نسبت سهام و رای وجود ندارد. به این معنا که تعاونی به اعضا گره خورده است نه به سرمایه. بخش تعاونی در سال ۱۳۷۰ در ایران به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است که یکی از اهداف این قانون جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت و اشتغال‌زایی بوده است.
شرکت تعاونی‌ها به دو دسته تولیدی و توزیعی تقسیم می‌شوند که در دسته تولیدی هدف از شرکت تعاونی اشتغال در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری، روستایی، عشایری و نظایر این فعالیت‌هاست.همچنین در دسته توزیعی، شرکت‌های تعاونی در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، مسکن، خدمات و سایر نیازمندی‌های اعضا فعالیت می‌کنند. همچنین شرکت‌های تعاونی به صورت عام و خاص به ثبت می‌رسد. البته تاریخچه وجود تعاونی‌ها در دنیا به گذشته‌های نسبتاً دور برمی‌گردد. شاید یکی از مواردی را که افراد برای رسیدن به هدفی مشترک دست به فعالیتی تعاونی زدند، به ۱۴۷۲ میلادی برمی‌گردد. زمانی که در ناحیه آلپ برای ساخت جاده‌های بخش ویامالا از روش تعاونی استفاده شده است.
در گزارش سال ۲۰۱۹ تیم مانیتور تعاونی جهانی داده‌های ۴۵۷۵ تعاونی جمع‌آوری شده است. طبق این آمار ۱۱۵۲ تعاونی مرتبط به اروپاست، ۳۲۱۸ تعاونی در آمریکا بررسی شده است، ۱۹۷ تعاونی در آسیا-اقیانوسیه و هشت تعاونی در آفریقا رصد شده است. از ۴۵۷۵ تعاونی بررسی‌شده تنها ۳۰۰ تعاونی برتر توانسته‌اند در سال ۲۰۱۷ گردش مالی ۲.۰۳۴.۹۸ میلیارددلاری را رقم بزنند. این ۳۰۰ تعاونی در بخش‌های مختلف اقتصادی حضور دارند. اما اگر بخواهیم این تقسیم‌بندی را بخش‌بندی کنیم ۳۹ درصد ۳۰۰ تعاونی برتر مرتبط به بخش بیمه هستند، ۷/ ۳۱ درصد به بخش کشاورزی تعلق دارند، ۷/ ۱۷ درصد بخش عمده‌فروشی و خرده‌فروشی را تشکیل می‌دهند و هفت درصد متعلق به خدمات بانکی و مالی هستند. دو درصد باقی‌مانده متعلق به صنعت، خدمات، بهداشت، آموزش و مراقبت‌های اجتماعی هستند.
سهم کشورها
در آمار منتشرشده تیم مانیتور تعاونی جهانی در بین ۳۰۰ تعاونی برتر در دنیا سهم آمریکا با بیشترین تعاونی ۵۳ مجموعه است. کشور بعدی فرانسه است که ۳۸ تعاونی دارد. کشور بعدی آلمان است که ۲۸ تعاونی دارد. کشورهای بعدی به ترتیب ژاپن با ۱۸ تعاونی، ایتالیا با ۱۷ تعاونی، هلند با ۱۴ تعاونی، فنلاند با ۱۰ تعاونی و کانادا با ۸ تعاونی بیشترین سهم را در بین ۳۰۰ تعاونی برتر دنیا دارا هستند. اما اگر به ۱۰ شرکت برتر تعاونی نگاه کنیم مجموعه Groupe Crédit Agricole از فرانسه با بیشترین گردش مالی نسبت به تولید ناخالص داخلی در جایگاه اول ایستاده است. دومین تعاونی و سومین تعاونی با نام‌های Gujarat Cooperative Milk Marketing Federation Limited و IFFCO - Indian Farmers Fertiliser Cooperative Limited مربوط به هند هستند. جایگاه چهارم تعاونی‌های برتر جهانی مربوط به Groupe BPCE از فرانسه است و Zenkyoren از ژاپن در جایگاه پنجم قرار دارد. جایگاه ششم تا دهم متعلق به تعاونی‌هایی از کشورهای کره جنوبی، ژاپن، آلمان، آلمان و فرانسه به ترتیب است. شاید برای شما جالب باشد که بدانید REWE Group از آلمان که در جایگاه هشتم قرار دارد بیش از ۳۴۵ هزار نفر عضو دارد و گردش مالی‌اش در سال ۲۰۱۷ عدد ۸۵/ ۵۵ میلیارد دلار بوده است که از حیث میزان گردش مالی جایگاه سوم در بین ۳۰۰ تعاونی برتر را در اختیار دارد. گروه Groupe Crédit Agricole از فرانسه در دو شاخص یعنی میزان گردش مالی و همچنین گردش مالی نسبت به تولید ناخالص داخلی در جایگاه اول قرار دارد. این گروه بیش از ۹۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ گردش مالی داشته است و تعداد اعضای آن ۱۳۹ هزار نفر گزارش شده است. فعالیت این گروه در شاخه خدمات مالی است.
شاخه‌های تعاونی
مهم‌ترین شاخه‌های تعاونی در کشورهای مختلف در بین ۳۰۰ تعاونی برتر توسط تیم مانیتور تعاونی جهانی چنین گزارش شده است. بخش کشاورزی و صنعت غذایی ۹۷ تعاونی از ۳۰۰ تعاونی برتر از نظر گردش مالی سالانه را به خودش اختصاص داده است. در مقدمه مرتبط به این بخش آمده که این بخش شامل تمام تعاونی‌هایی است که در کل زنجیره ارزش کشاورزی فعالیت می‌کنند. از کشت محصولات کشاورزی و دامداری تا فرآوری صنعتی محصولات کشاورزی و حیوانات. تعاونی‌های کشاورزی تقریباً در هر کشوری در سراسر جهان وجود دارد. این تعاونی‌ها در کشورهای توسعه‌یافته و اقتصادهای در حال ظهور به خوبی دیده می‌شوند و به امنیت غذایی و کاهش فقر در مناطق مختلف جهان کمک می‌کنند.
این تعاونی‌ها به کشاورزان برای افزایش درآمدشان و حمایت‌های دیگر کمک می‌کنند. مجموعه Zen-Noh از ژاپن با بیش از ۴۱ میلیارد دلار گردش مالی در سال ۲۰۱۷ جایگاه اول را به خودش اختصاص داده است. (Nonghyup (NACF از کره جنوبی با بیش از ۳۸ میلیارد دلار گردش مالی در سال ۲۰۱۷ در جایگاه دوم قرار دارد و جایگاه سوم با بیش از ۳۱ میلیارد دلار متعلق به CHS Inc از ایالات متحده است. جالب است که بدانید ایالات متحده دو مجموعه دیگر در ۱۰ تعاونی برتر در بخش کشاورزی در اختیار دارد که رتبه‌های پنجم و ششم را در اختیار دارند و گردش مالی‌شان مجموعاً بیش از ۲۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ بوده است. آلمان، هلند، نیوزیلند و دانمارک دیگر کشورهایی هستند که نمایندگانی از میان ۱۰ تعاونی برتر در بخش کشاورزی را در اختیار دارند.
بخش بعدی مربوط به صنعت و خدمات است که هشت تعاونی برتر از ۳۰۰ تعاونی از حیث گردش مالی در سال ۲۰۱۷ متعلق به این بخش است. این بخش شامل تعاونی‌هایی است که در بخش‌های صنعتی فعالیت می‌کنند (به استثنای صنایع غذایی). این بخش شامل تعاونی‌های کارگری در بخش ساخت‌وساز و تعاونی‌های بخش خدمات همچون تعاونی‌هایی است که در مدیریت زیرساخت‌های خدمات عمومی مانند برق، گاز طبیعی و آب فعال هستند. انرژی و سایر خدمات عمومی بخش‌هایی هستند که تعاونی‌ها با ملاحظات اخلاقی و فرهنگی آن را دنبال می‌کنند. اغلب آنها به انرژی سبز متعهد هستند و از مدل‌های پایدار و مسوولیت‌پذیرتری برای توسعه استفاده می‌کنند. مجموعه Corporación Mondragón از اسپانیا با گردش مالی بیش از ۱۳ میلیارد دلار در سال جایگاه اول را در سال ۲۰۱۷ همچون سال ۲۰۱۶ در اختیار داشته است. جایگاه‌های بعدی با کاهش چشمگیر گردش مالی در اختیار Basin Electric Power Cooperative از ایالات متحده با بیش از دو میلیارد دلار و SACMI با بیش از یک میلیارد دلار از ایتالیاست. از هفت تعاونی برتر نسبت به ۱۰ تعاونی برتر دیگر در این بخش شش تعاونی متعلق به ایالات متحده هستند و یک تعاونی متعلق به ایتالیاست که تمام این تعاونی‌ها گردش مالی بیش از یک میلیارددلاری در سال ۲۰۱۷ داشته‌اند.
بخش بعدی تعاونی‌ها مربوط به خرده‌فروشی و عمده‌فروشی هستند که ۵۳ تعاونی از ۳۰۰ تعاونی برتر از لحاظ گردش مالی در سال ۲۰۱۷ را در اختیار داشته‌اند. این بخش شامل تعاونی‌هایی است که برای خرید و عرضه کالاها و خدمات در شرایط رقابتی به نفع اعضای خودشان هستند. هدف تعاونی‌ها در این بخش به حداکثر رساندن سود نیست بلکه استفاده مفید برای اعضای آنها در راستای منافعشان است. از اهداف دیگر این بخش می‌توان به نگرانی‌های زیست‌محیطی، تضمین سلامت و ایمنی مصرف‌کنندگان اشاره کرد.
این تعاونی‌ها گردش مالی بسیار بالایی دارند که REWE Group از آلمان که یک‌بار به آن اشاره شد در رتبه اول بخش خرده‌فروشی و عمده‌فروشی‌ها با گردش بیش از ۵۵ میلیارد دلار در سال قرار دارد. رتبه دوم متعلق به ACDLEC - E. Leclerc از فرانسه است که گردش مالی بیش از ۴۴ میلیارددلاری را در سال ۲۰۱۷ کسب کرده است. آلمان همچنین با تعاونی Edeka Zentrale در جایگاه سوم با گردش مالی بیش از ۳۷ میلیارد دلار قرار دارد. دو تعاونی بعدی متعلق به سوئیس هستند که مجموعاً بیش از ۵۷ میلیارد دلار گردش مالی سالیانه دارند. در رتبه‌های بعدی تعاونی‌های دیگری از فرانسه، ایتالیا، انگلیس و آمریکا دیده می‌شوند. هر ۱۰ تعاونی برتر در بخش خرده‌فروشی و عمده‌فروشی گردش مالی بیش از ۱۰ میلیارددلاری در سال دارند که جایگاه آنها در دو سال متوالی ۲۰۱۷ و ۲۰۱۶ یکسان بوده است.
بخش بعدی که گزارش تیم مانیتور تعاونی جهانی به آن پرداخته است، یکی از مهم‌ترین بخش‌ها محسوب می‌شود. این بخش مربوط به بیمه‌هاست. این بخش بر سازمان‌ها و تعاونی‌های تحت مالکیت مشتریان بیمه‌شده تمرکز دارد. تعاونی‌ها و مشاغل بیمه بر نیازهای بلندمدت مشتریان خود و ارائه محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب تمرکز می‌کنند. طبق اعلام فدراسیون بین‌المللی بیمه تعاون ICMIF، بیمه‌های تعاونی به بیش از ۹۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان خدمات ارائه می‌کنند. سهم این بخش در سیستم حمایت اجتماعی بسیار اهمیت دارد و اعضای آن را قادر می‌سازد که بیمه‌نامه‌هایی را در شرایط مطلوب‌تری نسبت به شرایط موجود در بازار آزاد دریافت کنند. این بخش ۱۱۷ تعاونی از ۳۰۰ تعاونی برتر در گردش مالی سال ۲۰۱۷ را دارا بوده است. این بخش نیز همچون بخش خرده‌فروشی‌ها و عمده‌فروشی‌ها از گردش مالی بسیار بالایی برخوردار است. مجموعه Zenkyoren از ژاپن در سال ۲۰۱۷ همچون سال ۲۰۱۶ رتبه اول در این بخش را به خودش اختصاص داده است. گردش مالی این مجموعه در سال ۲۰۱۷ بیش از ۵۱ میلیارد دلار بوده است. مجموعه ژاپنی دیگری با عنوان Nippon Life با گردش مالی بیش از ۴۸ میلیارد دلار جایگاه دوم را داشته است و State Farm از ایالات متحده با گردش مالی بیش از ۴۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ جایگاه سوم را به خودش اختصاص داده است. جایگاه‌های بعدی را مجموعه‌هایی از کشورهای آلمان، ژاپن، ایالات متحده، هلند و فرانسه به خودشان اختصاص داده‌اند که کمترین گردش مالی از بین این ۱۰ شرکت برتر در بخش بیمه مربوط به COVEA از فرانسه است که بیش از ۱۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ گردش مالی داشته است.
خدمات مالی بخش بعدی مورد بررسی قرار گرفته است. این بخش به بانک‌های تعاونی و اتحادیه‌ها خدمات بانکی و مالی ارائه می‌دهد که توسط مشتریان عضو (وام‌گیرندگان و سپرده‌گذاران) کنترل می‌شوند. همچنین اتحادیه‌ها و بانک‌هایی که صاحبان سرمایه آنها از افراد غیرحقوقی تشکیل شده‌اند شامل خدمات این بخش می‌شوند. در بخش خدمات مالی، تعاونی‌ها نقش اساسی در حمایت از توسعه اقتصادی دارند. حتی در طول بحران‌های اقتصادی اخیر، تعاونی‌ها باثبات‌تر نسبت به سایر بانک‌ها به پشتیبانی مالی اعضای خود پرداخته‌اند. این بخش ۲۱ مجموعه از ۳۰۰ مجموعه برتر تعاونی‌ها را در اختیار دارد که گروه Groupe Crédit Agricole از فرانسه با گردش مالی بیش از ۵۱ میلیارد دلار در جایگاه اول قرار گرفته است. جایگاه بعدی را تعاونی BVR از آلمان با بیش از ۲۹ میلیارد دلار گردش مالی در سال ۲۰۱۷ به خود اختصاص داده است و همچنین Groupe BPCE و Groupe Crédit Mutuel که هر دو از فرانسه هستند با گردش مالی به ترتیب بیش از ۲۵ میلیارد دلار و بیش از ۱۴ میلیارد دلار در جایگاه‌های سوم و چهارم قرار می‌گیرند. جایگاه‌های بعدی مربوط به مجموعه‌هایی از کشورهای هلند، کانادا، استرالیا، ایالات متحده، ژاپن و سوئیس هستند.
آموزش، سلامت و خدمات اجتماعی بخش بعدی تعاونی‌ها هستند. این مجموعه‌ها ممکن است شامل تعاونی‌های اجتماعی و بهداشتی چه به صورت مصرف‌کننده چه تولیدکننده باشند که با دارا بودن سهامداران متعدد به دنبال ارائه خدمات بهداشتی و درمانی اجتماعی مقرون‌به‌صرفه و در عین حال با کیفیت بالا هستند. سهم تعاونی‌های بهداشت و درمان و مراقبت‌های اجتماعی از مداخله پزشکی تا پیشگیری از بیماری و بهبود نتایج عمومی بهداشت و رفاه اجتماعی است. تاثیر این سازمان‌ها با توجه به تقاضای فزاینده از سیستم‌های رفاهی در سراسر جهان به دلیل کاهش در بودجه عمومی و پیر شدن جمعیت از نظر سنی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. سه مجموعه از این بخش در بین ۳۰۰ تعاونی برتر از نظر گردش مالی در سال ۲۰۱۷ قرار گرفته‌اند. بخش اول مربوط به HealthPartners Inc از ایالات متحده است که با گردش مالی بیش از شش میلیارددلاری در رده اول قرار گرفته است. مجموعه بعدی Fundación Espriu از اسپانیاست که گردش مالی بیش از دو میلیارددلاری در سال ۲۰۱۷ داشته است. مجموعه Confederação Nacional das Cooperati - vas Médicas Unimed do Brasil از برزیل نیز با گردش مالی بیش از یک میلیارد دلار در سال جایگاه سوم را در اختیار دارد. جایگاه چهارم و پنجم متعلق به مجموعه‌هایی از کلمبیا هستند که هر کدام گردش مالی نیم‌میلیارددلاری در سال ۲۰۱۷ داشته‌اند.
بخش بعدی تعاونی‌ها شامل کلیه شرکت‌های تعاونی هستند که خدماتی به غیر از خدمات آموزشی، بهداشتی و اجتماعی ارائه می‌دهند. خدماتی از جمله ارتباطات و حمل و نقل را می‌توان زیرمجموعه این بخش نامید. بیشتر تعاونی‌های این بخش به مجموعه‌های ارائه‌دهنده خدمات اختصاص داده شده است. تنها یک تعاونی از این بخش در بین ۳۰۰ تعاونی برتر از نظر گردش مالی در سال ۲۰۱۷ وجود دارد. مجموعه OBOS BBL از نروژ با گردش مالی بیش از یک میلیارد دلار در سال در جایگاه اول قرار گرفته است. HSB Riksförbund از سوئد با گردش مالی بیش از یک میلیارد دلار در جایگاه دوم قرار گرفته است و جایگاه سوم در این بخش نیز مربوط به Coopservice از ایتالیاست که همچون دو مجموعه قبلی گردش مالی بیشتر از یک میلیارد دلار دارد. دو مجموعه بعدی متعلق به سوئد و ایتالیا هستند.
در بخش‌های پایانی این گزارش به بررسی چالش‌های موجود و یکپارچگی اهداف تعاونی‌ها با اهداف بین‌المللی اشاره می‌شود و به سوالاتی در این زمینه پاسخ داده می‌شود. به عنوان مثال در این بخش بررسی می‌کند که آیا تعاونی‌ها می‌توانند تغییری در جلوگیری از افزایش بیکاری جوانان در سراسر جهان ایجاد کنند؟ در پاسخ به این سوال نیز توضیح داده شده است که تعاونی‌ها نمی‌توانند به تنهایی مساله پیچیده بیکاری جوانان را حل کنند. اما مطمئناً می‌توانند وسیله‌ای برای دسترسی بسیاری از جوانان به اشتغال باکیفیت باشند. این مساله همچنین می‌تواند به جوانان نقشی فعال در کارشان ارائه کند. همین مساله نیز منجر به حضور جوانان در فعالیت‌های جامعه خواهد شد که می‌تواند تاثیر زیادی بر اقتصاد کشورها بگذارد.
