قاچاق، رقیب اصلی تولید
بنگاه‌های تولیدکننده لوازم‌خانگی در شرایط سخت اقتصادی با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستند؟
حدود دو سال است اقتصاد کشور با برخی پستی و بلندی‌ها روبروست. با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد، چشم‌انداز صنعت لوازم خانگی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به اتفاقاتی که سال گذشته در اقتصاد کشور رخ داد، تولید و تامین مواد اولیه بالاخص واردات مواداولیه بسیار کار سخت و پیچیده‌ای شده است. این پیچیدگی هم به لحاظ مسائل تحریمی و قانونی و هم به لحاظ اینکه شرکت‌ها به دلیل افزایش نرخ ارز به نقدینگی حدود چهار برابری نیاز دارند، شکل گرفته است. از سوی دیگر عرضه در بازار لوازم خانگی کاهش محسوسی یافته و یکسری برندها هم از ایران رفته‌اند و محصول ساخته شده وارد کشور نمی‌شود که این موضوع باعث شده تقاضا به سمت شرکت‌های تولیدکننده داخلی سوق پیدا کند. در کنار این مشکلات، معضل قاچاق هم باید اضافه کرد. چند وقتی است که به دلیل نزدیک شدن نرخ ارز نیمایی و ارز آزاد، حجم قاچاق لوازم خانگی افزایش چشمگیری داشته است، به‌گونه‌ای که کالاهای قاچاق به یک رقیب جدی برای تولیدات داخلی تبدیل شده است. این موارد مشکلاتی است که در سمت عرضه صنعت لوازم خانگی دیده می‌شود.
اما بخشی از چالش‌ها که چشم‌انداز صنعت لوازم خانگی را مه‌آلود کرده است در سمت تقاضا جانمایی شده‌اند. به دلیل اینکه قیمت کالاها افزایش یافته و تورم سنگینی روی بازار حاکم شده است و حقوق و دستمزدها هم متناسب با تورم تغییر نکرده است، در سمت تقاضا نیز رکود موج می‌زند. چند ماهی است که این رکود در بازار وجود دارد که باعث شده کاستی عرضه نیز خود را نمایان کند. اما اگر دولت بتواند برای رکود تدبیری بیندیشد و تحرکی در بازار ایجاد کند، با وجود مشکلات فعلی، شرایط بازار برای شرکت‌های داخلی مناسب خواهد شد. درست است که شرکت‌های داخلی از نظر نقدینگی موردنیازشان دچار اختلال و مشکل هستند و واردات قطعات برایشان مشکل است، اما به دلیل اینکه بسیاری از برندهای خارجی از بازار لوازم خانگی ایران رفته‌اند، این شرکت‌ها می‌توانند تمام نیازهای مردم در لوازم خانگی را تامین کنند.
در صحبت‌هایتان قاچاق را به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین معضلات تولیدکنندگان لوازم خانگی معرفی کردید. این معضل چرا در چند وقت اخیر پررنگ‌تر شده است؟
مسئله این است که تولیدکنندگانی که به‌صورت رسمی کالا وارد می‌کنند باید هزینه‌های گمرک و عوارض را پرداخت کنند. اما قاچاقچیان نه ارزش‌افزوده، نه مالیات، نه عوارض و حقوق گمرکی و... را پرداخت نمی‌کنند و درگیری‌های تولیدکنندگان واقعی را ندارند. تمام این هزینه‌های سربار که بخشی از آنها به فعالان اقتصادی تحمیل می‌شود مشمول کالاهای قاچاق نیست. در نتیجه واردات کالاهای قاچاق در شرایط فعلی به‌صرفه‌تر است و کالاهای تولید شده در داخل نیز نمی‌توانند از لحاظ قیمت با این کالاها رقابت کنند. اما یکی از مهمترین مسائلی که به موضوع قاچاق دامن زده، کاهش فاصله نرخ ارز آزاد و ارز نیمایی است. تا زمانی که این اختلاف محسوس بود، قاچاق کمتر شکل می‌گرفت و صرفه اقتصادی نداشت. اما با حذف این فاصله، قاچاق پررنگ شده و بسیار راحت هم اتفاق می‌افتد.
آیا در زمینه ایجاد کنترل و استانداردهای بین‌المللی اقداماتی صورت گرفته است و ما می‌توانیم در حوزه صنعت لوازم خانگی با بازارهای بین‌المللی رقابت کنیم؟
مطابق با ارزیابی‌ها، سطح استانداردهای که قبلا در محصولات استفاده می‌شد، چند ماهی است که افزایش یافته است. در حال حاضر محصولاتی که پیش از این «گرید انرژیAپلاس» می‌گرفت، اکنون با استانداردهای وضع شده، محصولات باید «گرید B» بگیرند و می‌توان گفت دو رده استانداردهای انرژی بالاتر رفته‌اند. اما به دلیل اینکه حساسیت‌ها بیشتر شده است و باید نیازهای داخل را تامین کنیم، کارمان مقداری سخت شده و باید استانداردها را بیشتر رعایت کنیم.
برای تولید محصولات رقابتی و مزیت‌دار شرکت شما چه اقداماتی انجام داده است؟ برای توسعه تولید لوازم خانگی در داخل و خارج هم برنامه‌هایی دارید؟
ما از سال گذشته تصمیم گرفته‌ایم که روی تحقیق و توسعه بیشتر کار کنیم. به همین دلیل هزینه‌های خود را در این بخش افزایش داده‌ایم تا بتوانیم هم استانداردهای کیفی را پاس کنیم و هم بتوانیم یکسری مزایای نسبی برای محصولات ایجاد کنیم که اگر در خارج از کشور قیمت‌تمام‌شده افزایش می‌یابد، به دلیل مزیت نسبی که در محصولات ایجاد شده است این موضوع را پوشش دهیم. همچنین به بحث‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای ایجاد مزیت‌ها ورود کرده‌ایم.
اما برای توسعه تولید محصولات‌مان در داخل برخی برنامه‌ها و استراتژی‌ها را دنبال می‌کنیم. در همین راستا مرتبا برنامه توسعه‌ای بازار را دنبال می‌کنیم که شامل جوین شدن با برخی از شرکت‌هاست تا بتوانیم سهم بیشتری را از بازار لوازم خانگی به دست بیاوریم. اما در صنف ما که صوتی و تصویری است، توسعه در خارج از مرزها با سختی‌هایی همراه است. با توجه به اینکه این نوع کالاها از کردستان عراق قاچاق می‌شود، این موضوع نشان می‌دهد قیمت این محصولات در ایران بالاتر است که از آنجا قاچاق صورت می‌گیرد. طبیعتا در این شرایط کالا را نمی‌توان به عراق یا کشورهای مجاور صادر کرد، زیرا به دلیل مسائل و مشکلاتی که در داخل کشور وجود دارد، قیمت تمام‌شده بالاتر از کشورهای دیگر است.
شرایط تحریم چه تاثیری بر صنعت لوازم خانگی داشته است؟
اعمال تحریم‌ها روی تامین مواد اولیه وارداتی و نقل و انتقالات مالی و بانکی تاثیر گذاشته است. به دلیل تحریم‌ها، بسیاری از کشورها مستقیما کالا به ایران نمی‌فروشند و تولیدکنندگان مرتباط از طریق واسطه‌ها کالاهای مورد نیاز خود را وارد می‌کنند. زمانی که این اتفاق می‌افتد، خود به خود چرخه کار کندتر و زمان تحویل کالا نیز افزایش می‌یابد. همچنین این فرآیند روی بهای قیمت تمام‌شده تاثیر می‌گذارد.
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر نقدینگی شرکت‌ها به دلیل شرایط اقتصادی دچار مشکل شده است. برای حل این مشکل از دولت چه انتظاری دارید؟
بانک‌ها در این زمینه بسیار ضعیف عمل کرده‌اند و با تولیدکنندگان برای تامین نقدینگی همکاری ندارند. شرکت ما با ملحق شدن به شرکت‌های همکار و ایجاد جوینت‌ونچرهای کاری توانسته است مسئله کمبود نقدینگی را تا حدودی حل کنند. اما تاکنون دولت و سیاست‌گذاران اقدامات موثری برای جبران کمبود نقدینگی واحدهای تولیدی انجام نداده‌اند، هر چند شعارهای زیادی داده می‌شود اما حرکت کارآمدی صورت نگرفته است.
آیا صنعت لوازم خانگی با وجود بیش از نیم قرن سابقه، رشدی که انتظار می‌‌رفته است را به دست آورده‌است؟ چه زمینه‌هایی باید ایجاد شود که این رشد محقق شود؟
قطعا خیر. تا زمانی که بحث مسائل سیاست خارجی‌مان حل نشود، نمی‌توانیم به توسعه دست یابیم؛ تا زمانی که نتوانیم از اعتبارات بین‌المللی استفاده کنیم و انتقالات بانکی تسهیل نشود، نمی‌توانیم با دنیا وارد معامله شویم و در نتیجه به رشد موردنظر دست یابیم. برای لمس بیشتر این مسئله مثالی می‌آورم. ترکیه را در نظر بگیرید، این کشور به دلیل اینکه به بازاری بین‌المللی دسترسی دارد، از هر کجای دنیا که بخواهد می‌تواند مواد اولیه موردنیاز تولیدکنندگانش را با خطوط اعتباری بسیار ارزان‌قیمت تامین کند. این موضوع باعث شده هم سرعت عمل‌شان افزایش یابد و هم چرخش مالی‌شان زیاد شود. بهای تمام شده کالاهای تولیدی‌‌شان هم کاهش یابد. این بسترها اگر فراهم باشد رشد و توسعه با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد.
