نگاه

اقدامات اساسی زیست محیطی «شرکت مس»

بهمن‌آبادی/ مدیرHSE شرکت ملی صنایع مس ایران شرکت ملی صنایع مس ایران با توجه به گستره معادنی که در مناطق مختلف ایران دارد در حوزه محیط‌زیست نیز به همان نسبت اقدامات اساسی انجام داده است. به‌طور کلی، عملیات معدن‌کاری همراه با تخریب محیط‌‌زیست موجب به‌هم خوردن شرایط عادی طبیعت است، اما در اقتصاد معدنی نوین، فعالیت‌های اکتشافی و استخراجی، تا آنجا توجیه اقتصادی دارند که موجودیت بشر را به خطر نیندازند. بدین ترتیب، درک صحیح از ابعاد زیست‌محیطی یک مساله سبب می‌شود تا فعالیت‌های اقتصادی، اندیشمندانه هدایت شوند. ارزیابی زیست‌محیطی قبل از شروع فرآیندهای انسان‌زاد و مدیریت اصولی در حین کاربری از معادن سولفیدی، کمک زیادی به حفظ محیط‌زیست می‌کند و توسعه پایدار را ممکن می‌سازد. در همین راستا شرکت ملی صنایع مس ایران در گزارشی عملکرد مجتمع‌های مس سرچشمه، مس شهر بابک در کرمان و مس سونگون در آذربایجان شرقی را در حوزه محیط‌زیست ارائه کرده که در پی آمده است.

مجتمع مس سرچشمه

در این مجتمع اقدامات در حوزه محیط زیست، ازجمله در دو دسته طرح جامع آب و بهبود کیفیت هوا انجام شده که در طرح جامع آب، اصلاحات روی سیستم آب مجتمع مس سرچشمه و مدیریت مصرف آب صورت گرفته و در طرح بعدی بهبود کیفیت هوا با ایجاد کمربند فضای سبز و اجرای طرح مطالعه تراکم و تنوع پوشش گیاهی و جانوری در محدوده مجتمع مس سرچشمه انجام شده است. همچنین از اقداماتی که در این معدن صورت گفته می‌توان به طرح گازرسانی، اجرای فاز اول توسعه فضای سبز منطبق با شرایط اکولوژیک منطقه، افزایش میزان تولید اکسیژن جدید، کاهش آلودگی هوا در کارخانه ذوب، احداث انبار جدید کنسانتره مس سرچشمه، پروژه تغییر تکنولوژی ذوب از ریورب به فلش می توان نام برد.از مهم‌ترین مزایای زیست‌محیطی روش تکنولوژی فلش می‌توان به کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، قابلیت ذوب کنسانتره‌های عیار پایین، کاهش مصرف انرژی الکتریکی در تجهیزاتی نظیر دمنده‌ها و هواکش‌ها و کاهش میزان انتشار دی‌اکسید کربن در محیط اشاره کرد. در همین راستا یکی از اقدامات دیگری که در این شرکت صورت گرفته و ویژگی‌های محیط‌زیستی آن نیز در نظر گرفته شده، ساخت کارخانه تولید اسیدسولفوریک است.یکی از اقدامات مهم انجام‌شده در زمینه افزایش «خودپالایی» کیفیت هوا در مس سرچشمه، گسترش فضای سبز و ایجاد کمربند سبز در سطح مجتمع مس سرچشمه است. همچنین، از دیگر مواردی که در این واحد صنعتی و معدنی مورد توجه واقع شده اجرای طرح جامع مدیریت پسماند است.

مجتمع مس شهر بابک

از آنجا که استفاده از تکنولوژی فلش در کارخانه ذوب خاتون‌آباد به‌عنوان اولین تجربه در کشور بود، در ابتدای راه‌اندازی مشکلات آلایندگی ناشی از غیراستاندارد بودن غبار خروجی از دودکش‌های این کارخانه (به عنوان مهم‌ترین چالش) ایجاد شد. خوشبختانه با اصلاح فرآیندها، تعمیر، نگه‌داری و بهبود مستمر الکتروفیلترها توسط  متخصصان این شرکت در حال حاضر آلایندگی ناشی از غبار خروجی به زیر حد استاندارد سازمان حفاظت محیط‌زیست رسیده است که گامی بزرگ و افتخاری فراموش‌نشدنی برای صنعت مس کشور خواهد بود. آلاینده دیگر خروجی گاز دی‌اکسید گوگرد است که تنها راه کنترل آن ساخت و استفاده از کارخانه‌های اسیدسولفوریک است. خوشبختانه این مهم در محل کارخانه ذوب خاتون‌آباد در دست احداث است و با راه‌اندازی این کارخانه مشکل آلایندگی گاز  دی‌اکسید گوگرد به صورت کامل مرتفع می‌شود.

اهم فعالیت‌های انجام‌شده در کارخانه ذوب‌ خاتون‌آباد به منظور کاهش غبار خروجی از دودکش‌ها شامل: رفع مشکل خودسوزی غبار داخل الکتروفیلتر درایر که منجر به افزایش دما و در نتیجه کاهش راندمان الکتروفیلتر می‌شد، کاهش حجم هوای ورودی به داخل الکتروفیلتر درایر از طریق سیستم پرج ایر که منجر به خودسوزی غبار می‌شد، تغییرات در سیستم ضربه‌زنی الکتروفیلترها، نصب بافل پلیت در ورودی الکتروفیلترها جهت توزیع یکنواخت گاز داخل الکتروفیلترها،‌کنترل هوای ورودی خشک‌کن درایر،‌بررسی کارکرد صحیح سیکلون‌های اولیه و ثانویه‌، کنترل فشار ورودی و خروجی الکتروفیلترها، نگهداری و تعمیرات قسمت‌های مختلف الکتروفیلترها به صورت سه شیفت کار، رفع تمامی نشتی‌های الکتروفیلترها، راه‌اندازی الکتروفیلترهای واحد کنورتور، تعویض کیسه‌های بگ فیلتر فلش و افزایش راندمان آنها، ذوب کردن بیلدآپ اطراف مشعل‌های برج واکنش در بازرسی‌های هفتگی با نصب مشعل کمکی و افزایش میزان سوخت، تنظیم زاویه، هوا و سوخت مشعل‌های محفظه ته‌نشینی و آپتیک کوره فلش برای تکمیل ذوب هر چه بیشتر در نتیجه کاهش  میزان غبار تولیدی، رفع نشتی لوله‌های بویلر حرارتی با انجام اورهال اساسی به منظور کاهش چسبندگی غبار همچنین رفع کلوخه بویلر طی اورهال اساسی، تغییر محل فن‌های سولفاتایزینگ موجود به‌منظور افزایش کارآیی فن‌های مذکور است.همچنین از دیگر اقداماتی که به بهینه‌شدن محیط‌زیست در این معدن کمک می‌کند، احداث سد باطله (رسوبگیر و آبگیر)، احداث تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، تیکنرهای باطله است.

با توجه به شرایط موجود و برای رفع مشکلات زیست‌محیطی و کاهش غبار تولیدی کارخانه ذوب، حذف نقاط انتشاردهنده آلودگی در دستور کار قرار گرفت. یکی از این نقاط انبار کنسانتره فعلی است. از این‌رو برای بهبود این بخش، احداث انبار سرپوشیده جدید جهت ذخیره‌سازی، انباشت و برداشت کنسانتره در فضایی سرپوشیده و کاملا مکانیزه تعریف شد. بعد از تکمیل این پروژه، انتشار کنسانتره از این بخش به حداقل خواهد رسید. پروژه یادشده در سال ‌جاری به بهره‌برداری رسیده است.جوایز و گواهینامه‌هایی نیز در حوزه محیط‌زیست کسب شده که می‌توان به گواهینامه جایزه مدیریت سبز از انجمن مدیریت سبز ایران و گواهینامه EAST از جامعه مدیریت سبز اروپا اشاره کرد.

مجتمع مس آذربایجان

طرح جامع آب مجتمع مس سونگون شامل مدیریت و بازیابی آب، پایش‌های کیفی سیستمهای هیدروژن و هیدرولوژی، انجام مطالعات ارزیابی ریسک ناشی از فعالیت‌های معدنکاری، احداث و نگهداری ایستگاه‌های آنلاین پایش کیفی آب در حوضه‌های آبریز مجتمع به تعداد ۲ عدد، حفاری گمانه‌های جدید پایش در تکیه‌گاه‌های سد باطله آیت‌کندی جمعا به میزان ۸۳۵ متر و احداث سیستم تصفیه زهاب باطله‌های معدنی در سال ۹۵ و تعویض سالانه آهک و زِئولیت سیستم مزبور جهت کنترل و مدیریت باطله‌های معدنی در مجتمع است.اقدامات انجام‌شده در این واحد صنعتی و معدنی دستاوردهایی نیز داشته که می‌توان به اخذ لوح تقدیر صنعت سبز به دلیل اصلاح الگوی مصرف از طرف اداره کل حفاظت محیط زیست استان، گواهینامه و تندیس جایزه جهانی انرژی و جایزه EAST از سوی جامعه مدیریت سبز ایران و کسب سطح ۳ تقدیر نامه و گواهینامه جایزه مدیریت سبز ایران اشاره کرد.