«دنیای‌اقتصاد» سه نگاه به طرح ترافیک ۹۷ فعالان رسانه‌ای را بررسی می‌کند
تردد خبرنگاران و مدل‌های جهانی
طبق مصوبه شورای شهر تهران، براساس قیمت پایه فروش مجوز طرح ترافیک و ضرایب در نظر گرفته شده، بهای خرید سالانه طرح ترافیک برای خبرنگاران در سال جدید، از حدود ۱۰۰ هزار تومان فعلی به حداقل ۵/ ۱ تا ۴ میلیون تومان افزایش پیدا می‌کند. این در حالی است که برای سایر گروه‌های شغلی که در سال‌های گذشته از طرح ترافیک سالانه یا روزانه استفاده کرده‌اند، نرخ‌های جدید تفاوت چندانی با مبالغ فعلی ندارد و حتی برای دسته‌ای از ترددها، کاهش نیز یافته است. صرف‌نظر از اشکالاتی که به سبک مدیریت ترافیک شهر تهران و ناتوانی‌هایی که در کنترل شدت ترافیک و غلظت آلودگی هوا وارد است، اعمال محدودیت سنگین برای تردد خبرنگاران در محدوده طرح ترافیک از سه منظر قابل بررسی است. گروهی از ناظران، اختصاص سهمیه طرح ترافیک به خبرنگاران آن هم با بهای جزئی در مقابل ممنوعیت ورود به محدوده طرح برای سایر افراد را نوعی رانت شهری عنوان می‌کنند و معتقدند برای تضمین عدالت اجتماعی در اداره شهر و ایجاد فرصت ترافیکی برابر برای همه شهروندان، باید این سهمیه حذف یا بهای طرح، افزایش پیدا کند.
این نگاه، افزایش حداقل ۱۰ برابری بهای طرح ترافیک ۹۷ خبرنگاران را در راستای حذف رانت، ارزیابی می‌کند. نگاه دوم در این باره، تداوم وضع آشفته توام با فساد را به دنبال دارد به این معنا که بانیان این نگاه معتقدند: آرم‌های خبرنگاری همچنان باید توسط شهرداری (نهادی که خبرنگاران باید بر کار آن نظارت کنند و در زمان مقتضی، اشتباهات و اشکالات مدیریت شهری به نقد بکشند) صادر شود. در این میان، نگاه سومی به مقوله طرح ترافیک خبرنگاران وجود دارد که از یکسو، مبتنی بر تجربه جهانی نحوه سرویس‌دهی شهری به فعالان رسانه‌ای است و از سوی دیگر، نقاط ضعف دو نگاه اول را برطرف می‌کند. این نگاه در ابتدا ایراد بزرگ در رویه فعلی توزیع آرم طرح ترافیک را مورد شناسایی قرار داده و همزمان برای اصلاح آن، راهکار جهانی را توصیه می‌کند و سپس، با استناد به رسالت خبرنگاری و مسوولیت اجتماعی خبرنگاران رسانه‌ها به‌عنوان چشم ناظر بر امور شهر و کشور، مشروط به اصلاح وضع موجود، هر نوع اقدام که به محدودسازی کار خبر، رسانه و فعالیت حرفه‌ای خبرنگاران منجر شود را مغایر با اصول دموکراسی می‌داند.
در قالب این نگاه، بهای طرح ترافیک ۹۷ خبرنگاران به دلیل آنکه هیچ ارتباط منطقی با حقوق و دستمزد این گروه شغلی ندارد و هزینه فعالیت خبری را در حد غیرقابل تحمل افزایش می‌دهد، عملاً نوعی ممنوعیت تردد در پایتخت برای خبرنگاران محسوب می‌شود. نگاه سوم تاکید دارد، مجوز تردد بدون مانع خبرنگاران در محدوده طرح ترافیک باید از سوی مرجعی مستقل از مدیریت شهری، در اختیار فعالان رسانه‌ای قرار بگیرد. برای همین منظور، لازم است مسیری طراحی شود که هیچ شائبه فساد به‌وجود نیاید و در عین حال، اشکالات روال فعلی نیز برطرف شود. بررسی‌‌های کارشناسی درباره ابعاد نگاه سوم به این موضوع نشان می‌دهد: خبرنگاران در پایتخت، باید امکان دسترسی به موقع و بدون مانع به هر قسمت از شهر برای فعالیت خبری در حوزه‌های مختلف را داشته باشند. محدوده مرکزی شهر تهران که طرح ترافیک در آنجا به اجرا درمی‌آید، چند ویژگی دارد که بر اساس آن، نیاز خبرنگاران برای تردد در این محدوده به مراتب بیش از مناطق دیگر شهر است. عمده مراکز اداری، دولتی و عمومی در محدوده طرح ترافیک مستقر است.
این مراکز، مقصد روزانه خبرنگاران برای تهیه گزارش‌های خبری و اطلاع از تحولات و رویدادها هستند. از طرفی، تجربه ریزش ساختمان پلاسکو به‌عنوان یکی از انواع حوادث و رخدادهای روزانه در پایتخت نشان داد، کلان‌شهر تهران به دلیل شرایط خاص مناطق مرکزی در وضعیتی است که حضور به موقع و سریع خبرنگاران به محل حوادث شهری می‌تواند به اطلاع‌رسانی شفاف و صحیح در برابر شایعات تشدید‌کننده تبعات اجتماعی آن حادثه منجر شود. کارشناسان معتقد به نگاه سوم تاکید می‌کنند: رویه موجود صدور آرم طرح ترافیک برای خبرنگاران، غیرشفاف و مفسده‌آمیز است به‌طوری که، نظام مشخصی برای انتخاب خبرنگاران مشمول دریافت آرم طرح ترافیک وجود دارد و در عین حال، آرم‌ها در نقش ابزار لابی و اضافه‌خواهی از خبرنگاران مورد استفاده قرار می‌گیرد. نگاه سوم به مقوله آرم طرح ترافیک خبرنگاران تاکید می‌کند: مجوزهای طرح ترافیک مخصوص خبرنگاران باید در گام اول، در چارچوب نظام شفاف و به‌دور از تالی فاسد، ارائه شود و در گام دوم، اجازه تردد به شکل آزاد و بدون مانع (مانع هزینه‌ای) به خبرنگاران در سطح شهر داده شود. در این صورت است که مجوز طرح ترافیک نه تنها رانت محسوب نمی‌شود که حقوق طبیعی یک خبرنگار و فعال رسانه‌ای به حساب می‌آید که در چارچوب قانون دسترسی آزاد به اطلاعات، باید مسیر فیزیکی اجرای آن همواره فراهم باشد.
با این حال، مطالعات درباره نحوه فعالیت خبرنگاران در شهرهای مختلف جهان، با تایید نگاه سوم نشان می‌دهد: دولت‌ها در کشورهای مختلف اروپایی، آسیایی و همین طور آمریکا، سرویس‌های ویژه شهری به خبرنگاران ارائه می‌کنند به‌طوری که، شغل خبرنگاری از نگاه دولت‌های محلی در کشورهای توسعه‌یافته، یک فعالیت خاص و مشمول دریافت خدمات خاص شهری محسوب می‌شود. در دنیا، امتیازهای ویژه به خبرنگاران با هدف تضمین انجام رسالت خبری به نحو احسن، ارائه می‌شود. سبک برخورد دولت‌ها با حرفه خبرنگاری در انگلیس، فرانسه، آمریکا و هند به گونه‌ای است که خبرنگاران با دریافت برچسب‌های ویژه قابل نصب روی خودروهایشان، می‌توانند بدون محدودیت، به شکل کاملا آزادانه، در همه مناطق شهر برای جست‌وجوی روزانه خبری، تردد کنند و حتی در مسیرها و معابری که صرفا برای خودروهای امدادی و خدماتی اجازه حرکت وجود دارد نیز وارد شوند. در این کشورها خبرنگاران حتی از پرداخت هزینه پارکومتر نیز معاف هستند.
ارسال نظر