جست و جویی فراتر از نفت

یکی از صنایعی که به دلیل افزایش سود و تنوع اقتصادی از رشد و سرمایه‌گذاری بسیار بالایی برخوردار است صنعت بیمه است که برای منطقه می‌تواند سود خوبی به همراه آورد. مطابق گزارش سالیانه بازار بیمه، کم شدن تعداد چاه‌های نفت، کاهش قیمت نفت در سال ۲۰۱۶، همچنین کاهش روند رشد اقتصادی، عدم ثبات و استمرار درآمد نفتی موجب تمایل منطقه به سمت این صنعت شده است، اما اوضاع این صنعت نیز در منطقه خاورمیانه بسیار چالشی است. احمد رجب، مدیر ارشد اجرایی شرکت Aon Benfield Middle East در منطقه منا، در این باره می‌گوید: رقابت در این منطقه نگران کننده و ناسالم شده است و خطر بدهکار شدن شرکت‌های بیمه، ضرر و زیان به سهامداران و در نهایت عدم توانایی پرداخت مطالبات وجود دارد. فشار زیادی از سوی قانون گزاران برای قیمت گذاری فنی دقیق تر و شرکت‌های بیمه اتکایی برای کسب و کارهای سودآور، به بازار کشورهایی همچون عربستان سعودی، امارات متحده عربی و سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس وارد شده است تا به قوانین اروپایی در۲ تا ۴ سال آینده نزدیک تر شوند. درنتیجه انتظار می‌رود نرخ اصلی بازار مستقیم و بیمه شروع به افزایش کند و در نهایت بازار بیمه از انعطاف پذیری کمتری برخوردار شود.

مایکل جنسن مدیر عامل شرکت AIG، در منطقه خاورمیانه و والد جابسه رئیس شرکت بین المللی IGI  می‌گویند: ضریب نفوذ بیمه در منطقه مدت‌ها است که  به یک نگرانی تبدیل شده است. همان طورکه گزارش QFC نشان می‌دهد، اگرچه مقدار ضریب درآمد بر سطح سرمایه در منطقه MENA به اندازه کل میانگین جهانی است، اما این نسبت در صنعت بیمه در سطح پایینی قرار دارد. وی همچنین می‌گوید: در سال ۲۰۱۴حق بیمه ۱.۴ درصد GDP کمتر از یک چهارم میانگین جهانی است. با این حال گزارش‌ها همچنین نشان می‌دهد که سطح ضریب نفوذ بیمه در حال رشد است و بازارهای بیمه منطقه منا از رشد GDP منطقه ای سبقت گرفته‌اند. مطابق این گزارش، بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۴ کل حجم‌ بیمه زندگی و غیرزندگی با افزایش ۶۰ درصدی حدودا به ۵۱ بیلیون دلار می‌رسد.

آخرین سالی که QFC برای یک رشته بیمه گزارش مفصلی درکشورهای خاصی ارائه داد، سال ۲۰۱۳ بود. درآن سال رشته بیمه اتومبیل با وجود درصدهای متفاوت درکشورهای مختلف، یکی از رشته‌های اصلی در سراسر منطقه بود. برای مثال در ایران بیمه اتومبیل۶۱ درصد و در امارات متحده عربی تنها ۲۰ درصد را شامل می‌شد. با توجه به این گزارش در امارات متحده عربی، موضوع کسب و کار بیمه در ۴۴ درصد موارد تصادف/  درمان است. هر چند همان کسب و کار حدود ۲۱ درصد بازار ایران است. جابسه می‌گوید ما تاکید زیادی روی بازارهای در حال توسعه داریم. ما به طور واضح تعداد زیادی از تجارت‌ها را به سمت بازارهای توسعه یافته در سرتاسر جهان هدایت می‌کنیم. اما پتانسیل زیادی در بازارهای توسعه نیافته و در حال ظهور نیز وجود دارد.

تفکیک جغرافیایی حق بیمه در منطقهMENA نیز درصدگسترش حق بیمه را نشان می‌دهد. بر اساس گزارش QFC در سال ۲۰۱۴ امارات متحده عربی،  ۱۸ در صد از حق بیمه منطقه منا ، عربستان ۱۸ درصد و ایران ۱۵درصد را به خود اختصاص می‌دهند. با این حال بیشترین درصد متعلق به ترکیه با ۲۲ در صد بود. همچنین مراکش ۷ درصد، مصر ۴ درصد، لبنان ۳ درصد، الجزایر ۳ درصد و قطر ۴ درصد از حق بیمه را به خود اختصاص دادند. ۶ درصد باقیمانده نیز متعلق به سایر کشورهای منطقه منا مثل اردن و بحرین بود.

خیزش ایران

خیزش ایران به عنوان یک نیروی عمده در اقتصاد محلی عنصر جدید دیگر در منطقه است. ولی ایران به دلیل پافشاری برای انرژی هسته ای، برای سالیان متمادی در معرض تحریم‌ها بوده است. کتسیپیس مدیر کل اِی اِم بست منا  اذعان می‌دارد «ایران دارای اقتصاد و جمعیتی کلان و بسیار مهم در منطقه » ودارای پتانسیل خوبی در منطقه است، اما به دلیل وجود تحریم، معامله با ایران ساده نخواهد بود  از طرفی کشورهایی در این بخش از جهان وجود دارند، که نگران ملحق شدن ایران به اقتصاد جهانی هستند. جنسن در اظهار نظری در مورد بازار ایران و برچیدن تحریم می‌گوید هیچ شکی نیست که در ایران پروژه‌های زیرساختی حیاتی وجود خواهند داشت که باید تأمین مالی و بیمه شوند، اما باید بدانیم که شرکت‌های بیمه ایرانی و قانون گزاران قصد ندارند بنشینند و سایرین را تماشا کنند. بلکه آنها نیز سهم خود را از بازار می‌گیرند. از طرفی تا زمانی که تحریم‌ها به طور کامل برداشته شوند، به طور قطع فعالان اروپایی و ایالات متحده و بسیاری دیگر در مورد ایران محتاطانه رفتار خواهند کرد.

در نهایت با وجود اینکه رکود اقتصادی و کاهش قیمت نفت روی صنعت بیمه تاثیر گذاشته است و موجب نگرانی‌هایی شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد بازارهای بیمه منطقه منا از رشد GDP منطقه ای سبقت گرفته اند و کشور ایران نیز فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۱۶ و یا حتی ۲۰۱۷ در منطقه خواهد بود. حضور مجدد آن که به دلیل تحریم‌ها کمرنگ شده بود، تاثیر قابل توجهی در منطقه خواهد داشت. در حال حاضر تولید ایرانی در۶۰ درصد از ظرفیت خود قرار دارد و با لغو کامل تحریم‌ها، ایران تقریباً می‌تواند صنعت خود را ارتقاء دهد و بازار مناسبی برای شرکت‌های صنعت بیمه است.