جزیره‌های کمک‌رسانی تلگرامی در زلزله کرمانشاه

شایان ربیعی /عضو گروه فرهنگ و هنر زلزله ورزقان که آمد، ‌شبکه اجتماعی محبوب و غالب ایرانیان فیس‌بوک بود. امدادگران مردمی با کمک این شبکه توانستند همدیگر را پیدا کنند و برای کمک به مناطق زلزله‌زده هماهنگ شوند. فیس‌بوک اگرچه امکان تعامل کاربرانش را فراهم می‌کرد، اما رسانه‌ای نبود که بتواند فعالیت‌های گروهی و تعاملی را به‌طور کامل پشتیبانی کند. بخش مهمی از تفاوت زلزله کرمانشاه با زلزله ورزقان به لحاظ بازنمایی رسانه‌ای است و این تفاوت به‌خاطر تفاوت در رسانه و ابزار ارتباطی غالب است.

تلگرام برخلاف فیس‌بوک، کاملا بر خصلت تعاملی بودن و همزمانی ارتباط متکی است. کاربران تلگرام بیشتر از کاربران فیس‌بوک با یکدیگر احساس نزدیکی می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود تا سطح اعتمادبرانگیزی تلگرام در مقایسه با فیس‌بوک بیشتر باشد. این درحالی است که تشکیل گروه‌های تلگرامی و امکان برقراری گفت‌وگوی گروهی سبب می‌شود تا شناخت دیگر کاربران در زمان کمتری ممکن شود. در زلزله کرمانشاه با توجه به همین ویژگی تلگرام و با توجه به دوستانه بودن هسته اولیه گروه‌های تلگرامی، جمع‌های یاری‌رسان و امدادگر به‌صورت جزیره‌هایی جدا از هم شکل گرفتند. این گروه‌های تلگرامی یا همان جزیره‌ها در زمان کوتاهی گسترده و بزرگ شدند. شیوه گلوله برفی یا شیوه هرمی گسترده شدن گروه‌ها، ضمن حفظ اعتماد اولیه، امکانات و دسترسی گروه‌ها –از جمله امکاناتی مانند خودرو برای سفر، نیروی انسانی برای کمک رسانی و... - را هم بیشتر می‌کرد. حجم بسیار گسترده و غیرقابل پیش‌بینی کمک‌های مردمی در زلزله کرمانشاه را می‌توان بر اساس همین ایده تحلیل کرد. تلگرام در واقع بستر اصلی شکل‌گیری جزیره‌های مردمی کمک‌رسان بود.