مشکلات جابه‌جایی

آمارها گواهی می‌دهند که عموم گردشگرانی که از خارج از کشور به ایران می‌آیند، با صرف نظر از زائران، گردشگران فرهنگی هستند که به قصد بازدید از اماکن تاریخی و فرهنگی به کشورمان سفر می‌کنند و در این بین مثلث طلایی ایران، یعنی سه شهر یزد، اصفهان و شیراز بیشترین بازدیدها را به خود اختصاص داده‌اند. این درحالی است که تعداد و ظرفیت پروازهای روزانه‌ای که بین این سه شهر برقرار است، نه‌تنها به‌هیچ عنوان پاسخگوی نیاز گردشگران خارجی نیست، بلکه در برخی از ایام سال نیز برای برطرف کردن تقاضای مسافران داخل نیز با کمبود روبه‌رو است. به‌همین سبب انتخاب گردشگران محدود و بیشتر جابه‌جایی‌های داخلی آنان از طریق جاده انجام می‌شود که جدای از معضل دیرینه خطر سفرهای جاده‌ای، مشکل دیگری که درخصوص این طریقه سفر وجود دارد کیفیت نامناسب عموم اتوبوس‌ها و سواری‌ها و همچنین استراحتگاه‌های بین‌راهی است.

توقفگاه‌های بین‌راهی چندان درخصوص ارائه خدمات به گردشگران خارجی آموزش ندیده‌اند و مهم‌ترین مشکل آنان وضعیت بسیار نامناسب سرویس‌های بهداشتی است. سرویس‌هایی که در این نقاط قرار دارند عموما فرنگی نیستند و از این حیث گردشگر را به‌زحمت می‌اندازند و میزان رفاه سفر وی را به‌مقدار قابل توجهی کاهش می‌دهند. علاوه‌بر آن، همین سرویس‌های موجود نیز از بهداشت بسیار نامناسبی برخوردارند که صدمه بسیاری بر اعتبار گردشگری ایران وارد می‌کند.

درخصوص مشکلات زیرساخت‌های حمل‌ونقل ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان کشور، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» گفت: «سیستم حمل‌ونقل بین شهری و درون شهری برای گردشگر با ضعف‌های اساسی روبه‌رو است. یکی از مشکلات این است که وسیله نقلیه‌ای که ابعاد مسافرگیری آن بین خودروی ون و اتوبوس باشد، نداریم. وسیله نقلیه مناسب برای گردشگر باید علاوه‌بر زیبایی ظاهری و شکیل بودن، به‌لحاظ فنی نیز سالم و امکانات رفاهی اولیه‌ای همچون سیستم سرمایشی و گرمایشی مناسب داشته باشد. اما متاسفانه گردشگری ایران با کمبودهای زیرساختی اساسی در این حوزه روبه‌رو است.»

همچنین رئیس اتحادیه هتلداران اصفهان با اشاره به خدمات حمل و نقلی به‌عنوان مهم‌ترین زیرساخت ارائه خدمات به گردشگر اظهار کرد: «مشکلات حوزه حمل و نقل کشور در عرصه ارائه خدمات فرودگاهی و خدمات جاده‌ای بیش از همه‌جا بروز پیدا کرده است. در زمینه حمل و نقل جاده‌ای، خدمات اتوبوسی کشور حتی تامین‌کننده نیاز مسافران داخلی نیز نیست و کمبودها برای گردشگران خارجی جای خود را دارند.»

مهدی نریمانی افزود: «خدماتی که در جاده‌ها و در توقفگاه‌ها، از قبیل اقامتگاه، غذا و رستوران و سرویس‌های بهداشتی، به مسافران و گردشگران ارائه می‌شود هم محدود است و هم این تعداد محدود از کیفیت بسیار پایینی برخوردار است. مساله سرویس‌های بهداشتی بسیار جدی است و طی سفرهای جاده‌ای به گردشگران خارجی به‌دلیل عادت داشتن به سرویس‌های فرنگی فشار بسیاری وارد می‌آید و هیچ چاره‌ای در این زمینه اندیشیده نشده است.»

یک عضو کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران نیز با اشاره به کمبود زیرساخت‌های مناسب و استاندارد حمل‌ونقلی میان سه شهر مثلث طلایی گردشگری ایران تصریح کرد: «برای جابه‌جایی میان شهرهای داخلی از طریق هوایی و ریلی کمبود داریم و گردشگران ناچارند تنها گزینه جاده را برای سفر انتخاب کنند. اما کیفیت سرویس‌های حمل‌ونقل و کیفیت استراحت‌گاه‌های بین‌راهی در حد و اندازه‌ پذیرایی از یک گردشگر خارجی نیست.»

سیدعلی‌اصغر ظریفکار با طرح موضوع اتوبوس‌های گردشگری خاطرنشان کرد: «در اکثر شهرهای توریستی دنیا یکی از مهم‌ترین سازوکارهای حمل و نقل، اتوبوس‌های گردشگری است که آنان را جابه‌جا می‌کند و به جاذبه‌های گردشگری می‌برد. اما در ایران برای اتوبوس‌های گردشگری ایستگاه و مسیر مشخصی وجود ندارد و دستگاه‌های موجود نیز فاقد کیفیت و استاندارد لازم هستند. بنابراین در اکثر موارد برای جابه‌جایی گردشگران خارجی از سواری و تاکسی استفاده می‌شود که به‌هیچ عنوان مرسوم و استاندارد نیست.»

محمدتقی رهنمایی، استاد دانشگاه تهران، نیز به استراحتگاه‌های بین راهی در جاده‌ها اشاره کرد و گفت: «گردشگران خارجی بیش از هرچیز در ایران از سیستم حمل‌ونقل ناکارآمد بین‌شهری و درون‌شهری رنج می‌برند. از آنجا که بسیاری از سفرها از طریق جاده صورت می‌گیرد، یکی از کمبودهای اساسی صنعت گردشگری ما تاسیسات پذیرایی و اقامتی بین‌راهی مناسب است که باید از استانداردهای اولیه برخوردار شود.»

بهبود کیفیت و توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی از ضروری‌ترین مسائل برای ارتقای کیفیت و رفاه سفر گردشگران خارجی است. در کنار افزایش پروازهای داخلی میان شهرهای توریستی کشور و ساماندهی حمل‌ونقل جاده‌ای، این مساله در حوزه حمل‌ونقل درون شهری نیز باید پیگری شود. امری که در صورت تحقق، این فرصت را پدید می‌آورد که با ایجاد تجربه‌ای همراه با رفاه برای گردشگران، آنان را به سفیر و مبلغ گردشگری کشورمان تبدیل کند.