در این گزارش در حالی از رسیدن ۱۸۱‌هزار و ۷۰۱ واحد مسکونی طرح نهضت ملی به مرحله فونداسیون خبر داده شده است که در عین حال اعلام شده که تاکنون زمین موردنیاز برای ساخت یک میلیون و۷۸۵‌هزار واحد تامین شده است. بر اساس برش زمانی یک و نیم سال گذشته از شروع اجرای نهضت ملی مسکن، تعداد زمین تامین شده برای این طرح دقیقا مطابق با برنامه است. اما بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد آمار واقعی و عملیاتی از ساخت‌وساز در این طرح مربوط واحدهایی است که به مرحله فونداسیون رسیده‌‌‌اند. یعنی در پروسه اجرا قرار داشته و در حال ساخت هستند. اگرچه در این گزارش از انعقاد قرارداد با سازنده به میزان ۴۴۲‌هزار و ۹۴۸ واحد مسکونی خبر داده شده است، اما آنچه هم‌‌‌اکنون در روند ساخت و در فرآیند اجرا بر روی زمین قرار دارد ۱۲‌درصد از برنامه ساخت مسکن میلیونی در برش زمانی یک و نیم سال اخیر است. یعنی از تعداد یک ونیم میلیون واحد مسکونی که باید در این یک و نیم سال اخیر عملیات ساخت آنها روی زمین شروع می‌‌‌شد تنها ۱۸۱‌هزار واحد در پروسه ساخت قرار دارد و به مرحله فونداسیون رسیده است. شروع طرح ساخت یک میلیون مسکن در سال از اواخر سال ۱۴۰۰ بود که هم‌‌‌اکنون حدود یک و نیم سال از شروع این طرح می‌‌‌گذرد.

آمارهای اعلام شده در تازه‌‌‌ترین گزارش وزارت راه و شهرسازی از روند پیشرفت نهضت ملی مسکن در عین حال دو پیام مهم دارد. یک پیام مربوط به عقب‌‌‌ماندگی قابل‌توجه در اجرای این طرح است که در بالا به آن اشاره شد (پیشرفت ۱۲درصدی) و پیام دیگر، اثبات وجود دو مانع مهمی است که در این بازه زمانی در مسیر پیشرفت مطلوب ساخت یک میلیون مسکن قرار داشته است. یک مانع مربوط به ناتوانی مالی متقاضیان در واریز آورده و دیگری مربوط به غیرجذاب بودن شرایط ورود به این طرح برای انبوه‌‌‌سازان مسکن است. البته با توافقی که اخیرا بین انبوه‌‌‌سازان و وزارت راه وشهرسازی صورت گرفته این امیدواری ایجاد شده است که با ورود سازندگان حرفه‌‌‌ای (انبوه‌‌‌سازان) به حوزه تامین مالی و ساخت این واحدها، بخش قابل‌توجهی از مشکلات مربوط به تامین مالی و همچنین پیشرفت فیزیکی ساخت واحدها برطرف شود.

قرارداد ساخت بدون پروانه؟

در این گزارش همچنین در حالی از انعقاد قرارداد با سازنده‌‌‌ها برای ساخت حدود ۴۴۳‌هزار واحد مسکن دولتی خبر داده شده است که در عین حال اعلام شده تنها تعداد ۳۲۵‌هزار و ۷۵۶ واحد دارای پروانه ساخت است. این موضوع این سوال را ایجاد کرده است که آیا قرار است عملیات ساخت بخشی از واحدها قبل از صدور پروانه که در حکم مجوز ساخت‌وساز است آغاز شود؟

در این گزارش همچنین آماری در خصوص تیراژ نوسازی مسکن در بافت‌‌های فرسوده نیز اعلام شده است. در این زمینه، وزارت راه وشهرسازی از معرفی ۳۷‌هزار و ۷۳۶ واحد مسکونی به بانک عامل بخش مسکن برای اخذ تسهیلات کم بهره در حوزه بازآفرینی شهری (نوسازی مسکن) خبر داده است. همچنین از این تعداد قرارداد پرداخت وام ساخت به تعداد ۱۹‌هزار و ۸۴۲ واحد مسکونی منعقد شده است. این در حالی است که بر اساس قوانین و برنامه‌‌های بالادست، در حوزه نوسازی بافت‌‌های فرسوده نیز سالانه باید دست‌‌کم ۱۰۰‌هزار واحد مسکونی نوسازی شود. اما عملکردها در همه سال‌های گذشته تاکنون با فاصله محسوس کمتر از تکالیف قانونی تعیین شده بوده است.