مسکن یا خدمات سکونتی؟
عدم تناسب سرانههای شهری با جمعیت ساکن در برخی مناطق تهران موضوع تازهای نیست و مدیران شهری در دورههای مختلف به این نابرابری و فقر شدید سرانههای حیاتی شهر در مناطق جنوبی اذعان کردهاند و این در حالی است که مسیر اصلی حل این معضل در اختیار شهرداری قرار دارد. کاربریهای گوناگونی در شهر وجود دارد که تامین برخی از آنها مسوولیت مستقیم شهرداری تهران است. یکی از این کاربریها فضای سبز و محیط مناسب تفریح و تفرج است. تامین این نیاز شهروندان بهطور مستقیم از محل درآمدهای شهر و توسط شهرداری تهران انجام میشود. در واقع مدیریت شهری مسوولیت دارد برای جلوگیری از اسراف زمین و استفاده بهینه از آن به نحوی برنامهریزی کند که شهروندان همه مناطق دسترسی مطلوبی به امکانات، خدمات و سرانههای شهری گوناگون از جمله بوستان و امکانات تفریحی و تفرجی داشته باشند. این برنامهریزی باید به نحوی صورت گیرد که تامین حداقل نیازهای فضایی و مکانی شهروندان در قالب آن صورت گیرد و به این ترتیب در نوع بهرهگیری از زمین و تعیین کاربریها، عدالت اجتماعی حاکم شود. تناسب بین میزان زمینهای اختصاص یافته به کاربریهای مختلف و نیز جمعیت ساکن در هر محدوده شهری نیز از نکات برجستهای است که باید در برنامهریزی شهری مدنظر قرار گیرد. اما برنامهای که این روزها شهرداری تهران دنبال میکند، چیست؟ شناسایی زمینهای مستعد ساختوساز به ویژه در مناطق جنوبی شهر که قرار است بخشی از ۱۸۰ هزار واحد مسکونی برنامهریزی شده برای ساخت در سال جاری، در این زمینها قرار گیرد. مدیریت شهری باید در سیاستگذاری خود برای کاربری اراضی شهری و نیز صدور مجوز تخریب و نوسازی در مناطق جنوبی این موضوع را مدنظر قرار دهد که همین حالا مناطق مذکور در فقر شدید به لحاظ امکانات و خدمات سکونتی ضروری برای زندگی شهری به سر میبرند و نه فقط در زمینه فضای سبز، بلکه در حوزه دسترسی به سرانههای آموزشی، ورزشی، مذهبی و نظایر آن نیز دچار نقصان جدی هستند. آیا این واقعیت زندگی مردم جنوب شهر قرار است در سیاستگذاری شهرداری در حوزه مسکن دستخوش تغییر محسوسی شود؟ تا جایی که جزئیات برنامه مسکنسازی توسط شهرداری اعلام شده، زمینهای مستعد ساختوساز توسط مناطق شناسایی و معرفی شده است تا در آنها خانهسازی صورت گیرد. اما سوال این است که اگر مدیریت شهری زمین کافی در مناطق جنوبی در اختیار دارد، چرا نباید آن را به توسعه سرانههای خدماتی اختصاص دهد؟ از سوی دیگر بعید به نظر میرسد این برنامه شهرداری بدون ملاحظات جانبی، فرجام خوشایندی برای اهالی جنوب شهر به دنبال داشته باشد؛ چراکه اکنون جنوب شهر با فقر سرانههای شهری و خدماتی روبهرو است و ساختوساز در زمینهای موجود این مناطق میتواند به افزایش بارگذاری جمعیتی و بغرنجتر شدن مساله دسترسی به خدمات بینجامد.