به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، کمیته اضطرار آلودگی هوای استان تهران روز گذشته تشکیل جلسه داد تا برای استفاده از ابزار ترافیکی برای مهار آلودگی، در دقیقه ۹۰ تصمیم‌گیری کند. در‌حالی‌که کیفیت هوای شهر تهران دقیقا از نیمه آبان‌ماه تا دیروز از مرز سالم عبور کرده و در شرایط «ناسالم برای گروه‌های حساس» قرار داشت، در پنجمین روز از این دوره آلودگی پیوسته، سرانجام کمیته مربوطه در استانداری تهران تشکیل جلسه داد و تصمیماتی برای کاهش میزان غلظت آلاینده‌ها از طریق ابزارهای ترافیکی اتخاذ کرد. آن‌گونه که محمد تقی‌زاده، معاون استانداری تهران اعلام کرد، از امروز بلیت انواع وسایل حمل‌و‌نقل عمومی شامل مترو و اتوبوسرانی نیم‌بها می‌شود و در مقابل عوارض ورود به محدوده طرح ترافیک نیز به‌طور موقت دوبرابر محاسبه می‌شود تا به این ترتیب با کاستن از تمایل به سفر با خودروی شخصی و انتقال بخشی از سفرها به ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی، از میزان غلظت آلاینده‌های هوا در محدوده مرکزی شهر کاسته شود.

در این خبر اعلام نشده که این وضعیت دقیقا تا چند روز ادامه خواهد داشت اما قطعا بیش از یک‌روز شاهد نیم‌بها شدن بلیت حمل‌و‌نقل عمومی و دوبرابر شدن عوارض تردد در حلقه اول و دوم طرح ترافیک خواهیم بود. در جلسه روز گذشته کمیته اضطرار آلودگی هوا همچنین مقرر شد اگر طی سه روز آتی شاخص کیفیت هوای تهران به رقمی بالاتر از ۱۵۰ واحد رسید و هوا برای همه ناسالم شد، تعطیلی مهدهای کودک و مدارس در مقاطع پیش‌دبستانی و دبستان در دستور کار قرار گیرد. از دیگر تصمیمات این کمیته، ممنوعیت ورود کامیون‌ها به شهر تهران است که از امشب اعمال خواهد شد تا از تشدید آلودگی هوا جلوگیری شود. برخورد پلیس با خودروها و موتورسیکلت‌های دودزا نیز در این روزها تشدید خواهد شد.

با این همه تصمیم‌گیری برای کنترل ترافیکی آلودگی هوای شهر بسیار دیرهنگام صورت گرفت. افزون بر تنفس پنج روز پیاپی هوای ناسالم از هفته گذشته تاکنون، نگاهی به شاخص کیفیت هوا در نیمه دوم سال در مقایسه با سال گذشته نشان می‌دهد امسال بر تعداد روزهایی که آسمان تهران خاکستری و هوا ناسالم بوده، افزوده شده است. روند سه ساله تغییرات کیفیت هوای تهران طی ۴۴ روز اول نیمسال دوم -۳۰ روز مهر و ۱۴ روز آبان سال‌های ۹۶ و ۹۷ و ۹۸- حکایت از «رفت و برگشت آلودگی هوا» در آسمان پایتخت دارد. در این بازه زمانی در سال ۹۶ یعنی پیش از اجرای نسخه جدید طرح ترافیک، تهرانی‌ها یک روز هوای پاک (سبز)، ۳۰ روز هوای سالم (زرد)، ۱۲ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی) و یک روز هوای ناسالم برای همه (قرمز) تنفس کردند.

این در حالی است که در سال ۹۷ تحت‌تاثیر کنترل سراسری معاینه فنی در شهر تهران و البته بهبود شرایط جوی، بر تعداد روزهای پاک افزوده شد، طوری که شاخص کیفیت هوا به مدت پنج روز سبز و ۳۹ روز زرد بود. به این ترتیب پارسال در این ایام شهروندان هوای پاک یا سالم تنفس می‌کردند. با این حال امسال تحت‌تاثیر پایداری شرایط جوی و کاهش سرعت وزش باد شاهد بازگشت آلودگی به آسمان تهران بوده‌ایم، طوری که در طول مدت سپری شده از مهر و آبان هیچ روز پاکی در شهر ثبت نشده است. همچنین تعداد روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس که سال گذشته صفر بود، امسال به ۱۳ روز در طول مدت ۵۰ روز سپری شده از پاییز افزایش یافته است.

با وجود اینکه داده‌های شاخص کیفیت هوا از روزهای گذشته افزایش آلودگی را گزارش کرده بود اما تصمیم‌گیری برای افزایش دوبرابری تعرفه عوارض طرح ترافیک و نیم‌بها شدن بلیت وسایل نقلیه عمومی به‌تازگی اتخاذ شده است. ماجرای تصمیم‌گیری در دقیقه ۹۰ برای آلودگی به وجود نوعی ناهماهنگی میان شهرداری، پلیس و استانداری تهران بازمی‌گردد. در‌حالی‌که مسوول سنجش و پایش کیفیت هوای پایتخت، یک شرکت در زیرمجموعه شهرداری تهران است، هر نوع تصمیم برای مهار آلودگی باید در کمیته‌ای که ذیل استانداری تشکیل می‌شود، اتخاذ شود. از سوی دیگر مجری بخشی از این تصمیمات در صورتی که از نوع کنترل ترافیک و ایجاد محدودیت تردد برای انواع وسایل نقلیه شخصی، دیزلی و... باشد، پلیس راهور است.

به این ترتیب فرآیند اتخاذ تصمیم و اجرای تصمیمات کاهنده آلودگی هوا تحت‌تاثیر این مدیریت چندگانه زمان‌بر شده و آفت آن به شکل غفلت از کاهش کیفیت هوا تا دقیقه ۹۰، بروز پیدا کرده است. این در حالی است که چون آلاینده اصلی آسمان تهران، ذرات معلق کوچک‌تر از ۵/ ۲ میکرون هستند و منبع اصلی انتشار آنها، خروجی اگزوز خودروهاست، تصمیم‌گیری ترافیکی برای کنترل آلودگی، اولویت بیشتری نسبت به تصمیمات دیگر همچون محدود کردن فعالیت صنایع و معادن اطراف شهر دارد. هر چند با تشکیل جلسه کمیته اضطرار در روز گذشته، این ناهماهنگی سه‌جانبه در موضوع آلودگی هوا خاتمه یافت، اما این تنها موضوعی نیست که به دلیل وجود چنین ناهماهنگی‌هایی دچار آسیب شده است.

انعکاس دیگری از این ناهماهنگی را می‌توان در آسیب ناشی از فقدان هماهنگی در اجرای تصمیمات ترافیکی جست‌وجو کرد. در‌حالی‌که شهرداری تهران ضمن بازنگری اساسی در ضوابط طرح زوج و فرد، طرح جایگزین خود را پس از تصویب در مراجع عالی به اجرا گذاشته، طرف مقابل مدام به این طرح اشکال وارد می‌کند. صرف‌نظر از اینکه ممکن است برخی از این اشکالات وارد باشد یا نباشد، شکل تعامل میان دو رکن موثر در اداره ترافیک شهر می‌تواند موجب شود شهروندان در همراهی کامل با طرح ترافیک جدید و نسخه جایگزین زوج و فرد دچار تعلل شوند و با این تصور که شاید طرح‌های جدید لغو شود، از پرداخت عوارض تردد خودداری کنند.