رصد ترافیک بعد از زوج و فرد نقشه ترافیک تهران در ساعات اوج و غیراوج صبحگاهی (مقایسه دیروز با شنبه هفته گذشته)

حجم ترافیک صبحگاهی در نخستین روز اکران نسخه دوم طرح جدید ترافیک تهران در برخی بزرگراه‌ها قدری کاهش یافت، اما در تعدادی از بزرگراه‌ها افزایشی بوده است. مقایسه تصاویر نقشه‌های ترافیکی روز گذشته با شنبه هفته گذشته که هنوز نسخه جایگزین طرح زوج و فرد اجرا نشده بود، نشان می‌دهد هم در ساعات پیک و هم در ساعات غیرپیک دست‌کم در برخی بزرگراه‌های مهم شرقی-‌ غربی که در زمره پرترافیک‌ترین معابر شهر قابل دسته‌بندی هستند، بار ترافیک قدری کاهش یافته است. در عین حال گروهی از شهروندان مشاهداتی خلاف آنچه نقشه‌ها نشان می‌دهد را مطرح کرده و از افزایش بار ترافیک در روز گذشته گلایه‌مند بوده‌اند. بررسی دقیق نقشه‌های ترافیکی این موضوع را تایید می‌کند که وضعیت ترافیک در بزرگراه‌های شمالی- جنوبی به ویژه در مسیر جنوب به شمال در نخستین روز اجرای نسخه جایگزین طرح زوج و فرد قدری بغرنج‌تر از شنبه هفته گذشته بوده است. «دنیای اقتصاد» دو سناریو درباره علت افزایش ترافیک با اجرای نسخه جدید طرح ترافیک را بررسی و سناریوی محتمل را معرفی کرده است.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، از روز گذشته نسخه دوم طرح ترافیک جدید پایتخت که در آن بخشی از معابر مرکز شهر – که پیش از این به‌عنوان محدوده طرح زوج و فرد شناخته می‌شد – به‌عنوان حلقه دوم محدوده طرح ترافیک،‌ با شرایط متفاوتی مشمول دریافت عوارضی معادل ۵۰ درصد بهای عوارض طرح ترافیک می‌شود، آغاز شد. به این ترتیب پایتخت‌نشینان پس از ۱۴ سال برای همیشه با طرح زوج و فرد خداحافظی کردند و دیگر هیچ پلاکی صرفا به خاطر زوج یا فرد بودن، برتری خاصی نسبت به پلاک دیگر خودروها ندارد. در طرح جایگزین تردد به مدت ۲۰ روز در هر فصل برای هر خودرو بدون توجه به پلاک در محدوده زوج و فرد سابق رایگان و آزاد است و اگر کسی بیش از ۲۰ روز به ورود به این محدوده نیاز داشته باشد، مشمول پرداخت عوارض تردد خواهد شد. مدیریت شهری تهران اجرای طرح جدید ترافیکی خود را از تابستان آغاز کرده، چراکه به شکل روتین حجم تردد خودروها تحت تاثیر تعطیلات مدارس و دانشگاه‌ها به شکل محسوسی کمتر از سایر فصول سال است و در نتیجه شهروندان فرصت مناسبی برای تطبیق با شرایط حذف طرح زوج و فرد و اجرای نسخه جایگزین آن خواهند داشت. بررسی تصاویر نقشه‌های ترافیک صبحگاهی در اولین روز تابستان زمینه سه مقایسه ترافیکی متفاوت را فراهم کرده است. مقایسه ساعات غیرپیک ترافیکی (پس از ۱۰ صبح) با ساعات اوج تردد خودروها در صبحگاه (۷:۳۰ تا ۸:۳۰) نشان‌دهنده این است که همان‌طور که انتظار می‌رود، بار ترافیک سنگین در معابر در ساعات اوج بیشتر از ساعات غیر اوج بوده است. اما اگر این مقایسه میان ساعات پیک دیروز با مدت مشابه در شنبه هفته گذشته که طرح ۱۴ ساله زوج و فرد در تهران در حال اجرا بود، انجام شود، خواهیم دید حجم تردد خودروها در معابر شرقی- غربی حریم حلقه دوم طرح ترافیک، هم در مسیر شرق به غرب و هم در مسیر غرب به شرق کمتر بوده است. به بیان دیگر بار ترافیک در ساعات پیک صبحگاه دیروز در این معابر کمتر از روز مشابه در هفته گذشته بوده است. از آنجا که معابر شرقی- غربی پایتخت عمدتا از ترافیک آزاردهنده در ساعات اوج متاثر هستند، این موضوع یک رخداد ترافیکی مطلوب ارزیابی می‌شود؛ چراکه همواره بخش مهمی از ترافیک آزاردهنده پایتخت مربوط به مسیرهای غرب به شرق در صبحگاه و مسیرهای شرق به غرب در پیک عصرگاهی است.

در عین حال در ساعات پیک صبحگاهی دیروز ترافیک در مسیر جنوب به شمال در دو بزرگراه امام علی (ع) و نواب صفوی سنگین‌تر از شنبه هفته گذشته بود و این موضوع قضاوت درباره بهبود یا عدم بهبود ترافیک تحت تاثیر اجرای نسخه جایگزین طرح زوج و فرد در نخستین روز تابستان را قدری دشوار می‌کند و تحلیل در این رابطه باید با احتیاط صورت گیرد.

سومین مقایسه تصاویر نقشه‌های ترافیکی که «دنیای اقتصاد» به منظور بررسی نتیجه اجرای طرح جایگزین زوج و فرد در نخستین روز اکران انجام داد، ناظر بر مقایسه ساعات غیرپیک صبحگاهی اول هفته جاری با اول هفته گذشته است. طرح ترافیک جدید ساعات غیرپیک را از ۱۰ صبح تا ۱۶ تعریف کرده است. مقایسه ساعت اولیه پس از اتمام زمان اوج ترافیک در روز گذشته و شنبه هفته قبل نشان‌دهنده تشدید ترافیک در اولین روز تابستان است. در واقع نسخه جدید طرح ترافیک به کاهش بار تردد با خودروها در ساعات غیرپیک صبحگاهی منجر نشد و حتی در برخی معابر طول ترافیک سنگین بیشتر از ساعات مشابه در شنبه هفته گذشته بوده است.

از سوی دیگر برخی شهروندان از افزایش ترافیک در پیک صبحگاهی دیروز گلایه‌مند بودند که البته این برداشت خلاف واقعیت نقشه‌های ترافیکی بوده و به نظر می‌رسد صرفا مربوط به تعدادی از معابر حریم محدوده زوج و فرد سابق یا همان حلقه دوم طرح ترافیک بوده است. البته در مورد معابر شرقی- غربی مدیریت شهری از یک واقعیت ترافیکی سخن می‌گوید که انتظار می‌رود نسخه جایگزین طرح زوج و فرد آن را اصلاح کند. واقعیت این است که دو بزرگراه همت و حکیم همواره در ساعات اوج با ترافیک سنگین مواجه هستند.

در این بین ترافیک در بزرگراه همت که دیوار مرزی محدوده حلقه دوم محسوب می‌شود، بسیار سنگین‌تر از ترافیک بزرگراه حکیم که در داخل این محدوده قرار دارد، بوده است. اما مدیران ترافیکی پایتخت امیدوارند اجرای نسخه جدید طرح ترافیک منجر به انتقال تدریجی بخشی از بار بزرگراه همت به بزرگراه حکیم شود. به گزارش «دنیای اقتصاد»، درباره ساعت غیرپیک صبحگاهی و نیز برخی از معابر در ساعت پیک صبحگاهی که با ترافیک سنگین‌تر از قبل روبه‌رو بوده‌اند، دو سناریو مطرح است که دلیل این رخداد را می‌توان به آنها نسبت داد. سناریوی اول که محتمل‌تر است، ناظر بر این است که شهروندان به یکی از سه علتی که ذکر می‌شود،‌ بیش از گذشته از خودروی شخصی استفاده کرده‌اند. گروهی از آنها هنوز در جریان جزئیات جایگزینی «محدودیت» به جای «ممنوعیت» تردد قرار نگرفته و فقط از شنیده‌های پراکنده مطلع شده‌اند که طرح زوج و فرد حذف شده است. آنها به غلط تصور می‌کنند با حذف این طرح هیچ محدودیت دیگری جایگزین نشده و به همین خاطر به استفاده از خودروی شخصی در روز گذشته ترغیب شده‌اند. گروه دیگری از شهروندان نیز در جریان جزئیات طرح بوده و تمایل داشته‌اند اولین روز از سهمیه ۲۰ روزه خود را در همان اولین روز اکران طرح جایگزین زوج و فرد استفاده کنند. در این سناریو همچنین این واقعیت لحاظ شده که هنوز گروه زیادی از شهروندان الگوی سفرهای صبحگاهی خود را با مختصات طرح جدید ترافیکی تطبیق نداده‌اند و طبیعی است که نمی‌توان انتظار داشت رفتار ۱۴ ساله آنها ظرف یک روز، یک هفته یا یک ماه تغییر کند. تدبیر مدیریت شهری برای شروع طرح جدید از تابستان نیز با لحاظ همین واقعیت اتخاذ شده تا تغییر سبک زندگی شهروندان در فرصت سه ماهه کم‌ترافیک شهر میسر شود.

در سناریوی دوم، در صورتی که تشدید ترافیک با اجرای نسخه جایگزین طرح زوج و فرد بر خلاف انتظار در ساعات غیرپیک و در برخی معابر در ساعات پیک ادامه پیدا کند، این فرضیه تقویت می‌شود که نرخ تعیین شده برای عوارض تردد فاقد بازدارندگی از استفاده از خودروی شخصی بوده و نیازمند تغییر است.